سونوگرافی تعیین جنسیت معمولاً در جریان اسکن آناتومی در سه ماهه دوم بارداری، یعنی بین هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ انجام می‌شود. در این بازه زمانی، اندام تناسلی جنین به اندازه کافی رشد کرده و به راحتی قابل مشاهده است. در نتیجه، دقت سونوگرافی در تعیین جنسیت بالا است. هرچند در برخی موارد ممکن است از هفته دوازدهم نیز امکان مشاهده جنسیت وجود داشته باشد، اما احتمال خطا در آن زمان بیشتر است.
سونوگرافی دوران بارداری یک آزمایش غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از جنین ایجاد می‌کند. این روش به دلیل نداشتن اشعه و بی‌خطر بودن برای جنین و فرد باردار، روش تصویربرداری ترجیحی در دوران بارداری محسوب می‌شود. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اعلام کرده است که سونوگرافی زمانی که توسط تکنسینی آموزش‌دیده و برای اهداف پزشکی انجام شود، ایمن در نظر گرفته می‌شود.
بین هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری، یک اسکن دقیق آناتومیکی انجام می‌شود که به آن «سونوگرافی سطح ۲» می‌گویند. گرچه گاهی به این نوع سونوگرافی‌ها «سونوگرافی تعیین جنسیت» نیز گفته می‌شود، اما هدف اصلی آن‌ها صرفاً مشخص کردن جنسیت نیست. بلکه این اسکن‌ها برای ارزیابی نحوه رشد و تکامل جنین در رحم انجام می‌شوند.
سونوگرافی‌های اولیه، ابزار دقیقی برای تشخیص اینکه جنین دختر است یا پسر به شمار نمی‌آیند. در واقع، زودترین زمانی که می‌توانید با سونوگرافی، جنسیت جنین را تشخیص دهید، حدود هفته دوازدهم بارداری است، اما حتی در این زمان نیز کار بسیار دشواری است، چرا که اندام تناسلی خارجی، مانند فرج یا آلت و کیسه بیضه، تا حدود هفته سیزدهم به طور کامل به بیرون بدن نیامده و خود را نشان نمی‌دهند.
در نتیجه، اگر خواهان پاسخ قطعی‌تری هستید، بهتر است تا سونوگرافی‌های بعدی مانند اسکن آناتومی در هفته بیستم صبر کنید. تکنسین‌ها در جریان اسکن معمول آناتومی در سه ماهه دوم بارداری که معمولاً بین هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ انجام می‌شود، اندام‌های جنسی جنین را نیز مشاهده می‌کنند. البته حتماً قبل از شروع سونوگرافی به تکنسین اطلاع دهید که آیا می‌خواهید جنسیت فرزند خود را بدانید یا نه.
احتمالاً پزشک‌‌تان به شما خواهد گفت که چگونه برای سونوگرافی تعیین جنسیت جنین آماده شوید. ممکن است از شما خواسته شود که چند لیوان آب بنوشید و با مثانه پر به جلسه مراجعه کنید، زیرا این کار به وضوح بیشتر تصویر جنین در سونوگرافی کمک می‌کند.
در حالی که به پشت روی تخت معاینه دراز کشیده‌اید، تکنسین سونوگرافی ژلی را روی شکم‌تان می‌زند. سپس یک دستگاه پلاستیکی به نام ترانس دیوسر که امواج صوتی با فرکانس بالا ارسال می‌کند را روی شکم شما حرکت می‌دهد. این امواج به بدن جنین برخورد کرده و بازتاب آن‌ها تصویری از بافت‌های نرم و اندام‌های داخلی او ایجاد می‌کند. اقداماتی که در طول این اسکن انجام می‌شوند، عبارتند از:
تکنسین همیشه اندام تناسلی جنین را بررسی می‌کند تا مطمئن شود مشکلی وجود ندارد، اما الزامی ندارد که جنسیت جنین را به والدین اعلام کند. هم‌چنین در صورت وجود مشکل، پزشک می‌تواند بسته به خواست والدین، اطلاعات لازم را در اختیارشان بگذارد.
برای اینکه جنسیت در سونوگرافی مشخص شود، تکنسین به ویژگی‌های خاصی که به عنوان «علائم» شناخته می‌شوند، توجه می‌کند.
بعضی از والدین به طور خودکار تصور می‌کنند که اگر آلت تناسلی مردانه در سونوگرافی دیده نشود، جنین دختر است، اما این تصور لزوماً درست نیست. در واقع، به ویژه در اوایل بارداری، کلیتوریس و آلت تناسلی پسرانه از نظر اندازه و شکل بسیار شبیه به هم هستند. در ادامه، برخی از علائمی که ممکن است نشان‌دهنده دختر بودن جنین باشند، آورده شده است:
ممکن است تصور کنید تعیین جنسیت جنین پسر آسان‌تر از دختر است، اما همیشه این‌طور نیست؛ مخصوصاً پیش از هفته ۱۴ بارداری. از هفته ۱۸ تا ۲۰ به بعد، تعیین جنسیت پسر براساس علائم زیر انجام می‌شود:
به نظر می‌رسد سونوگرافی در تشخیص اینکه جنین آلت تناسلی مردانه دارد یا زنانه، به ویژه در سه ماهه دوم و سوم بارداری، نسبتاً دقیق عمل می‌کند. یک مطالعه نشان داد تکنسین‌های سونوگرافی پس از هفته چهاردهم بارداری، تقریباً در ۱۰۰درصد موارد، جنسیت را به درستی پیش‌بینی کرده‌اند، اما در بازه بین هفته‌های ۱۱ تا ۱۴، دقت این پیش‌بینی‌ها کمتر بود و حدود ۷۵درصد موارد به درستی تشخیص داده شد. رایج‌ترین اشتباه نیز تشخیص جنین‌های پسر به عنوان دختر بود. جالب این‌جا است که پژوهش‌های دیگر نیز به نتایجی مشابه دست یافته‌اند. با این حال، دقت نتایج سونوگرافی شما به عوامل متعددی بستگی دارد که عبارتند از:
زمان سونوگرافی تعیین جنسیت تأثیر زیادی در دقت آن دارد و دقت سونوگرافی با افزایش سن بارداری بیشتر می‌شود. در واقع، اگر تا سه ماهه دوم برای انجام سونوگرافی صبر کنید، احتمال دریافت نتیجه دقیق‌تر بیشتر است، زیرا اندام تناسلی جنین در این مرحله بیشتر رشد کرده و راحت‌تر دیده می‌شود.
اگر تکنسین نتواند به وضوح فضای بین پاهای جنین را ببیند، توانایی‌اش برای تشخیص جنسیت کاهش می‌یابد. اگر اندام تناسلی به وضوح دیده نشود، تکنسین ممکن است در نتیجه‌گیری دچار اشتباه شود، مخصوصاً زمانی که ارزیابی بر اساس تصویری نامناسب صورت بگیرد.
اگر فرد باردار جثه بزرگ‌تری داشته باشد، تعیین جنسیت جنین با سونوگرافی دشوارتر می‌شود. با این حال، یک اپراتور باتجربه باید بتواند تصویری شفاف از جنین در افراد با اندازه‌های بدنی مختلف به دست آورد.
اگر دوقلو، سه قلو یا چندقلو باردار باشید، ممکن است جنین‌ها به‌گونه‌ای قرار گرفته باشند که همدیگر را پنهان کنند و این موضوع تشخیص جنسیت هر یک از آن‌ها را دشوارتر می‌کند.
علاوه بر سونوگرافی، روش‌های دیگری نیز برای تعیین جنسیت وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
NIPT یک آزمایش خون است که برای بررسی ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون، تریزومی ۱۸ و تریزومی ۱۳ انجام می‌شود. این آزمایش می‌تواند جنسیت جنین را نیز از طریق تجزیه و تحلیل کروموزوم‌ها مشخص کند. معمولاً NIPT از حدود هفته دهم بارداری به بعد قابل انجام است.
این روش بین هفته‌های ۱۰ تا ۱۳ بارداری انجام می‌شود و در آن نمونه‌ای از سلول‌های جفت گرفته می‌شود تا برای ناهنجاری‌های کروموزومی یا ژنتیکی بررسی شود. جنسیت جنین نیز به صورت جانبی از طریق این آزمایش قابل تعیین است.
در این روش مایع آمنیوتیک اطراف جنین استخراج می‌شود. آمنیوسنتز معمولاً بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می‌شود و می‌تواند نقص‌های مادرزادی یا بیماری‌های ژنتیکی را تشخیص دهد. جنسیت نیز از طریق این مایع قابل تعیین است.
در نهایت، سونوگرافی تعیین جنسیت یکی از رایج‌ترین و ایمن‌ترین روش‌ها به شمار می‌آید که معمولاً در سه ماهه دوم بارداری انجام می‌شود. البته با وجود دقت بالای این روش، عوامل مختلفی مانند وضعیت قرارگیری جنین یا شرایط جسمی مادر می‌توانند بر نتیجه تأثیر بگذارند. به همین دلیل، بهتر است در همان زمان مشخص شده این سونوگرافی را انجام دهید و عجله نکنید.
