حرکات جنین معمولاً بین هفته ۱۸ بارداری تا هفته ۲۴ بارداری برای مادر قابل احساس است، اگرچه این زمان می‌تواند در بارداری‌های اول کمی دیرتر و در بارداری‌های بعدی کمی زودتر باشد. در ابتدا حرکات جنین شبیه تکان‌های کوچک، ضربه‌های خفیف یا حباب‌های گاز در شکم حس می‌شوند و به مرور که جنین رشد می‌کند، حرکات قوی‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر می‌شوند. مادران با تجربه بیشتر قادرند الگوی حرکات جنین خود را تشخیص دهند و تغییرات آن را زودتر متوجه شوند.
حرکات جنین یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت او در دوران بارداری به شمار می‌رود، زیرا نشان‌دهنده فعالیت مغز، ماهیچه‌ها و وضعیت عمومی جنین است. الگوی منظم و مناسب حرکات جنین معمولاً نشانه کافی بودن اکسیژن و جریان خون و رشد طبیعی جنین است، در حالی که کاهش یا تغییر ناگهانی حرکات می‌تواند علامت مشکلاتی مانند اختلالات جفت، کاهش مایع آمینوتیک یا مشکلات رشد باشد. به همین دلیل، پایش منظم حرکات جنین به مادران کمک می‌کند تا در صورت بروز مشکل، سریعاً اقدام کنند و سلامت جنین را تضمین نمایند.
نمی‌توان عدد دقیقی مشخص کرد.
به نقل از uhcw.nhs.uk
There is no specific number of normal movements. Your baby should develop an individual pattern of movements that you will become aware of. They will have sleep periods during which they will not move but these rarely last longer than 90 minutes. The number of movements tends to increase until 32 weeks of pregnancy and then stay about the same
حرکات طبیعی تعداد مشخصی ندارد. کودک شما باید الگوی حرکتی منحصر به فردی داشته باشد که شما از آن آگاه خواهید شد. آنها دوره‌های خواب هم خواهند داشت که در طی آن حرکت نمی‌کنند، اما این دوره‌ها به ندرت بیش از ۹۰ دقیقه طول می‌کشند. تعداد حرکات تا هفته ۳۲ بارداری افزایش می‌یابد و سپس تقریباً ثابت می‌ماند.
در ابتدا حرکات ممکن است پراکنده و خفیف باشند، اما با رشد جنین، حرکات قوی‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر می‌شوند. مهم‌ترین نکته، الگوی منظم حرکات جنین نسبت به حالت معمول او است؛ کاهش ناگهانی یا تغییر غیرمعمول در این الگو نیازمند بررسی پزشکی است.
شایع‌ترین دلایل کم شدن حرکات جنین عبارت است از:
جنین مانند نوزادان، چرخه‌های خواب و بیداری دارد. گاهی جنین در حالت خواب عمیق است و حرکات او کمتر به نظر می‌رسد. این خواب‌ها معمولاً ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشند، اما در بعضی مواقع ممکن است تا ۱ ساعت ادامه داشته باشند. بنابراین، کاهش موقت حرکات جنین می‌تواند طبیعی باشد و نیاز به نگرانی ندارد.
بعد از مصرف غذا، به ویژه غذاهای حاوی کربوهیدرات، جنین تمایل بیشتری به حرکت نشان می‌دهد. در مقابل، زمانی که مادر مدت طولانی بدون غذاست، سطح قند خون کاهش می‌یابد و ممکن است حرکات جنین کمتر شود. بنابراین، تغییر الگوی غذایی روزانه می‌تواند دلیل کاهش حرکات باشد.
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی در دوران بارداری، هفته به هفته
نحوه قرارگیری جنین در رحم نیز بر تعداد و شدت حرکات او تاثیر می‌گذارد. وقتی جنین به دیواره رحم فشار می‌آورد یا به پشت خوابیده است، ممکن است حرکات کمتر احساس شود. همچنین، در اواخر بارداری به دلیل بزرگ شدن جنین و کاهش فضای رحم، حرکات جنین ممکن است متفاوت و کمتر محسوس شود.
فعالیت مادر و وضعیت او در طول روز می‌تواند روی حس کردن حرکات جنین تاثیر بگذارد. در حالتی که مادر در حرکت است، تکان‌های جنین ممکن است با حرکات بدن مادر مخلوط شود و کمتر احساس شود. برعکس، زمانی که مادر در آرامش و دراز کشیده است، حرکات جنین بهتر قابل تشخیص هستند.
استرس و اضطراب می‌توانند باعث تغییر در جریان خون و هورمون‌ها شوند و بر الگوی حرکات جنین تاثیر بگذارند. بعضی مطالعات نشان داده‌اند که در روزهایی که مادر تحت فشار عصبی است، حرکات جنین ممکن است کمتر و غیرمعمول به نظر برسند.
بیشتر بخوانید: استرس در بارداری چه عوارضی دارد؟
در بیشتر موارد، کاهش موقت حرکات جنین طبیعی است. اما اگر کاهش حرکات جنین طولانی مدت شود یا با سایر علائم نگران‌کننده مانند خونریزی، درد شدید شکم یا کاهش رشد جنین همراه باشد، ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی مانند کاهش مایع آمینوتیک، مشکلات جفت یا اختلالات رشد باشد. در این موارد، باید فوراً با پزشک یا ماما مشورت شود.
برای ارزیابی حرکات جنین در منزل، مادر می‌تواند در یک محیط آرام و راحت به پهلوی چپ دراز بکشد و در یک بازه زمانی مشخص، معمولاً ۱ تا ۲ ساعت، حرکات جنین را شمارش کند. بهترین زمان برای این کار بعد از غذا و در شرایط استراحت است تا حرکات جنین راحت‌تر حس شود. اگر حرکات کمتر از حد معمول بود، مادر می‌تواند با خوردن یک میان وعده سبک و شیرین یا تغییر وضعیت بدن، جنین را تحریک کند و دوباره حرکات را بررسی کند. در صورت ادامه کاهش حرکات، باید فوراً با پزشک یا ماما تماس گرفته شود.
وقتی مادر متوجه می‌شود که حرکات جنین نسبت به حالت معمول کاهش یافته است، باید به شکل مرحله‌ای و با دقت اقدام کند. مراحل پیشنهادی به شرح زیر است:
در یک محیط آرام به پهلوی چپ دراز بکشید. این وضعیت باعث افزایش جریان خون به جنین می‌شود و احتمال حس کردن حرکات را بیشتر می‌کند. گاهی تغییر وضعیت مادر باعث می‌شود جنین تحریک شود و حرکت کند.
خوردن یک میان وعده سبک و حاوی قند طبیعی مانند میوه یا شیر باعث افزایش سطح قند خون و انرژی جنین می‌شود و ممکن است حرکات او را تحریک کند. نوشیدن یک لیوان آب خنک یا شیر نیز می‌تواند اثر مشابهی داشته باشد.
یک ساعت آرام بنشینید یا دراز بکشید و حرکات جنین را شمارش کنید. در سه ماهه سوم بارداری، معمولاً انتظار می‌رود حداقل ۱۰ حرکت در دو ساعت حس شود. اگر تعداد حرکات کمتر بود، باید مرحله بعدی انجام شود.
اگر پس از تغییر وضعیت، تغذیه و شمارش حرکات، جنین هنوز کم‌تحرک به نظر می‌رسد، فوراً با پزشک یا ماما تماس بگیرید. پزشک ممکن است با انجام سونوگرافی یا تست ضربان قلب جنین (NST) وضعیت سلامت جنین را بررسی کند.
کم شدن حرکات جنین معمولاً طبیعی است، اما در بعضی شرایط می‌تواند نشانه خطر باشد و نیاز به بررسی فوری دارد
اگر حرکات جنین به شکل چشمگیر و غیرمعمول کاهش یابد و برای مدت طولانی (مثلاً چند ساعت یا بیشتر از نیم روز) ادامه داشته باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه شود. الگوی حرکات هر جنین معمولاً مشخص است؛ کاهش ناگهانی نسبت به این الگو مهم است.
اگر جنین تا پیش از این فعال بوده و ناگهان حرکاتش بسیار کم یا ضعیف شود، این تغییر می‌تواند هشداردهنده باشد.
کم شدن حرکات جنین در کنار علائم زیر خطرناک است و نیاز به رسیدگی فوری دارد:
در مادرانی که مشکلاتی مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری، مشکلات جفت یا کمبود مایع آمینوتیک دارند، کاهش حرکات جنین ممکن است زودتر و شدیدتر رخ دهد و حتماً نیاز به بررسی دارد.
کاهش حرکات جنین در بعضی روزها معمولاً طبیعی است و دلایل مختلفی مانند خواب جنین، تغذیه مادر یا وضعیت جسمانی مادر دارد. با این حال، هرگونه کاهش شدید یا طولانی مدت حرکات جنین نباید نادیده گرفته شود و لازم است بلافاصله با پزشک مشورت شود تا سلامت جنین بررسی شود.
