خیلی‌ها فکر می‌کنند که بوی بد دهان که به آن «هالیتوزیس» هم می‌گویند، فقط به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان یا مصرف زیاد قهوه است. اما تحقیقات نشان داده‌اند که بوی دهان می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه وجود مشکلات داخلی و سیستمیک در بدن باشد. برخی از بوها می‌توانند نشانه ابتلا به دیابت باشند، در حالی که بعضی دیگر ممکن است نشان‌دهنده نارسایی کبدی باشند.
به گزارش روزیاتو، پنج نوع بوی دهان وجود دارد که معمولاً نادیده گرفته می‌شوند، اما می‌توانند نشانه‌ای از وجود یک بیماری باشند. آیا تا به حال یکی از این بوها را در نفس خود یا اطرافیانتان احساس کرده‌اید؟
اگر نفس بوی میوه‌ای یا چیزی شبیه به لاک‌پاک‌کن داشته باشد، احتمال دارد که فرد به دیابت کنترل‌نشده مبتلا باشد. طبق تحقیقات، این نوع بو می‌تواند ناشی از افزایش سطح کتون در خون باشد، حالتی که در بیماران دیابتی مشاهده می‌شود. در این شرایط، بوی دهان ممکن است شبیه به آب‌نبات گلابی یا استون باشد.
اگر بوی دهان شبیه به فلز باشد، احتمال دارد که فرد با نارسایی کلیه یا تماس با فلزات سنگین مواجه باشد. این بو معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که کلیه‌ها نتوانند به‌درستی مواد زائد بدن را دفع کنند. یکی از این مواد اوره است که هنگام ترکیب با بزاق به آمونیاک تبدیل می‌شود. وجود آمونیاک در دهان ممکن است باعث ایجاد بویی فلزگونه شود. برخی از این بوها «سرنخ‌های تشخیصی» هستند، نه صرفاً نشانه‌ای از بهداشت ضعیف دهان.
اگر نفس بوی ماهی بدهد، ممکن است که فرد دچار بیماری به نام «تری‌متیل‌آمینوریا» باشد. این اختلال متابولیک باعث می‌شود که بدن نتواند ترکیبی به نام تری‌متیل‌آمین را تجزیه کند. این ماده بویی شبیه به بوی ماهی گندیده دارد.
همچنین، بوی ماهی می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات کبدی باشد، به‌ویژه در بیماری به نام «فتور هپاتیکوس». فتور هپاتیکوس که به آن «نفس مردگان» هم گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که کبد نتواند برخی سموم خاص را از خون پاک‌سازی کند. این سموم مانند دی‌متیل سولفید در بدن جمع می‌شوند و از طریق بازدم خارج می‌شوند که باعث ایجاد بوی خاصی در دهان می‌شود.
اگر بوی نفس شبیه به گوگرد یا تخم‌مرغ گندیده باشد، ممکن است نشانه‌ای از مشکل در دستگاه گوارش باشد. این بو ناشی از گاز هیدروژن سولفید است که در روند هضم غذا تولید می‌شود.
در نهایت، بوی کپک‌مانند می‌تواند هشداردهنده مشکل در عملکرد کلیه‌ها یا نشانه‌ای از نارسایی کبد باشد.
فناوری‌های جدیدی در حال توسعه‌اند که به پزشکان کمک می‌کنند با بررسی نشانگرهای زیستی دهانی مثل ترکیبات فرّار گوگرد و کتون‌ها در نفس، خطر بروز بیماری‌ها را شناسایی کنند.
بوی بد دهان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد:
بهداشت ضعیف دهان
این عامل، شایع‌ترین دلیل بوی بد دهان است. تجمع باکتری‌ها روی دندان، به‌ویژه در فاصله بین آن‌ها، روی زبان و لثه‌ها می‌تواند گازهایی با بوی نامطبوع تولید کند. همین باکتری‌ها دلیل پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه نیز هستند.
خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها
خوردن غذاهای تند و پرادویه مثل سیر، پیاز و ادویه‌ها، یا نوشیدن قهوه و الکل، ممکن است باعث بدبو شدن نفس شود. البته این نوع بوی بد معمولاً موقتی است و با رعایت بهداشت دهان برطرف می‌شود.
سیگار کشیدن
سیگار نه‌تنها باعث بوی بد دهان می‌شود، بلکه دندان‌ها را لکه‌دار کرده، لثه‌ها را تحریک کرده و حس چشایی را کاهش می‌دهد. همچنین، سیگار نقش مهمی در بروز بیماری لثه دارد که خود یکی از دلایل مهم هالیتوزیس است.
رژیم‌های غذایی سختگیرانه
رژیم‌های لاغری شدید، روزه‌داری و رژیم‌های کم‌کربوهیدرات هم می‌توانند باعث ایجاد بوی بد در دهان شوند. در این حالت، بدن شروع به سوزاندن چربی می‌کند و ترکیباتی به نام کتون تولید می‌شود که بوی آن از نفس قابل استشمام است.
داروها
برخی داروها مثل نیترات‌ها (که برای درمان آنژین استفاده می‌شوند)، برخی داروهای شیمی‌درمانی و آرام‌بخش‌ها (مثل فنوتیازین‌ها) ممکن است باعث بوی بد دهان شوند. اگر دارویی که مصرف می‌کنید باعث این مشکل شده، پزشک ممکن است داروی جایگزینی تجویز کند.
بیماری‌ها و شرایط پزشکی
در موارد نادر، برخی بیماری‌ها می‌توانند علت بوی بد دهان باشند. یکی از آن‌ها خشکی دهان یا زروستومیاست که در آن جریان و ترکیب بزاق دچار اختلال می‌شود. این مشکل می‌تواند ناشی از اختلال در عملکرد غدد بزاقی یا تنفس از دهان باشد.
برخی مشکلات گوارشی مانند عفونت باکتریایی معده و روده (مثل هلیکوباکتر پیلوری) یا رفلاکس معده به مری (GORD) هم می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند.
سایر بیماری‌هایی که ممکن است به بوی بد دهان منجر شوند، شامل دیابت و عفونت‌های مربوط به ریه، گلو یا بینی هستند، مثل برونشکتازی، برونشیت، التهاب لوزه و سینوزیت.
هالیتوفوبیا (Halitophobia)
برخی افراد به‌طور وسواسی تصور می‌کنند که نفس بدبویی دارند، در حالی که واقعیت این‌طور نیست. این وضعیت نوعی اختلال روانی است که به آن هالیتوفوبیا می‌گویند.
