ثبت جهانی آثار تاریخی، به رسمیت شناخته شدن این ارزش‌های استثنایی در عرصه بین‌المللی است. قلعه تاریخی فلک‌الافلاک شهرستان خرم‌آباد متعلق به دوره ساسانیان سالهاست در انتظار تایید یونسکو و ثبت جهانی است. از سال گذشته با ورود دستگاه قضایی به موضوع ثبت جهانی این قلعه شاهد اقدامات خوبی در این زمینه هستیم. 

 

به گزارش میزان، در میان اخبار تلخ و ناگوار ایام اخیر و شهادت جمعی از نیروهای نظامی و هموطنان عزیزمان، خبر ثبت دره خرم‌آباد در فهرست جهانی میراث بشری موجی از امید و شادی را در کشور و به ویژه استان لرستان ایجاد کرد. 

 

در گستره پهناور تاریخ و تمدن بشری، برخی نقاط همچون نگین‌هایی درخشان، میراثی بی‌بدیل را در خود نهفته دارند؛ میراثی که نه تنها شناسنامه یک ملت، که بخشی از حافظه مشترک جهانیان به شمار می‌رود. استان لرستان، این سرزمین کهن و رازآلود در دامان زاگرس سرفراز، یکی از همین گنجینه‌های پربهاست. 

 

ثبت مجموعه‌ای از آثار تاریخی بی‌نظیر لرستان در فهرست میراث جهانی یونسکو، تنها یک موفقیت اداری یا یک عنوان افتخارآمیز نیست. این رویداد، نقطه عطفی سرنوشت‌ساز است که دروازه‌های جهانی را به روی این دیار کهن می‌گشاید و تاثیری ژرف و همه‌جانبه بر زیست‌بوم فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم لرستان خواهد گذاشت. 

 

لرستان با پیشینه‌ای به درازای هزاره‌ها، صحنه شکوفایی تمدن‌های درخشان و خاستگاه آثاری شگرف است. از نقوش صخره‌ای کوه‌میرملاس و هومیان که روایتگر کهن‌ترین داستان‌های تصویری بشرند، تا قلعه‌های استوار چون فلک‌الافلاک که قرن‌ها نگهبان این مرز و بوم بوده‌اند، و از ظروف و اشیاء مفرغی بی‌همتا که گواهی بر مهارت حیرت‌انگیز فلزکاران باستانی این دیارند، تا محوطه‌های تاریخی گسترده‌ای چون پاتپه و چغاسبز – هر کدام سندی زنده از نبوغ، پشتکار و جهان‌بینی مردمان این خطه هستند. 

 

ثبت جهانی این گنجینه‌ها، به رسمیت شناخته شدن این ارزش‌های استثنایی در عرصه بین‌المللی است. اما فراتر از این شناسایی، این اتفاق، موتور محرکی قدرتمند برای تحول در زندگی امروز مردم لرستان خواهد بود. 

 

بر پایه این گزارش؛ در پرونده ارائه شده به سازمان جهانی یونسکو، غارهای تاریخی کلدر، یافته، کنجی، گیلوران، قمری و پناهگاه سنگی گرارجنه، پل شکسته و قلعه تاریخی فلک الافلاک برای ثبت جهانی در این سازمان معرفی شده بودند. 

 

از میان این آثار، در اجلاس چهل‌وهفتم یونسکو که در تاریخ ۲۰ تیرماه سال جاری در شهر پاریس برگزار شد تنها ۵ غار تاریخی استان در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شدند و ۲ اثر دیگر به دلیل وجود برخی ایرادات از ثبت در فهرست این سازمان بازماندند. 

 

اعمال مدیریت یکپارچه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بر قلعه فلک‌آلافلاک و آزادسازی حریم قلعه از جمله ایرادات وارده از سوی سازمان جهانی یونسکو در مسیر ثبت جهانی این قلعه است که قوه قضاییه با ایجاد همکاری و هم‌افزایی بین دستگاهی در صدد رفع این ایرادات برآمده تا در اجلاس سال آینده سازمان جهانی یونسکو شاهد ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک نیز باشیم. 

 

۱۹ بهمن ماه سال گذشته در جریان سفر رئیس قوه قضاییه به استان لرستان، با حکمیت و ورود رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح، تفاهم نامه‌ای بین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای آزادسازی حریم قلعه فلک‌الافلاک به منظور ثبت جهانی مجموعه تاریخی، منعقد شد. 

 

براساس تفاهم‌نامه منعقد شده میان سپاه استان لرستان و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان که با ورود دستگاه قضایی انجام شد، بنا شد اقدامات لازم جهت تامین نظر یونسکو به منظور ثبت جهانی قلعه تاریخی فلک الافلاک انجام شود. 

 

در همین راستا، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان پس از ۱۱ سال، مجدداً به محل قبلی خود در دامنه قلعه فلک الافلاک بازگشت. 

 

امیر هوشنگ فتحی رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح استان لرستان در این رابطه اظهار کرد: سازمان جهانی یونسکو برای ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک یک سری موانع و پیش شرط‌ها را اعلام کرده بود و اداره کل میراث فرهنگی استان لرستان باید این موانع را مرتفع می‌کرد. اولین شرط سازمان جهانی یونسکو برای ثبت جهانی این قلعه اعمال مدیریت یکپارچه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بر دامنه قلعه تاریخی فلک‌الافلاک بود. 

 

وی افزود: مانع دیگری که از ناحیه این سازمان مطرح شده بود آزادسازی حریم قلعه فلک‌الافلاک بود که در حال حاضر این منطقه در اختیار سپاه حضرت ابوالفضل (ع) استان استان است. 

 

رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح استان لرستان تصریح کرد: قوه قضاییه در جریان این موضوع قرار گرفته بود و از طرفی به این موضوع واقف بود که ثبت جهانی این قلعه یکی از مطالبات به حق و جدی مردم استان است. بر این اساس در آستانه سفر ریاست قوه قضاییه و اعضای شورای عالی قضایی به استان لرستان که در بهمن ماه ۱۴۰۳ انجام شد این موضوع توسط ریاست قوه قضاییه بررسی شد. 

 

وی ادامه داد: با توجه به خواست عمومی مردم استان و با عنایت به اینکه حریم قلعه فلک‌الافلاک در اختیار سپاه حضرت ابوالفضل (ع) استان بود، حکمیت این موضوع به سازمان قضایی نیروهای مسلح محول شود. بر این اساس شورای عالی قضایی آزادسازی حریم قلعه فلک‌الافلاک را در دستور کار قرار داد و آن را مصوب کرد. 

 

فتحی تاکید کرد: در این مصوبه امورات جاری روند آزادسازی این قلعه به سازمان قضایی نیروهای مسلح سپرده شد و با ورود رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح به این موضوع تفاهمنامه‌ای با سپاه پاسداران منعقد و در این تفاهمنامه دو بند مهم گنجانده شد. 

 

وی یادآور شد: براساس بند اول این تفاهنامه و به منظور تحقق یکی از پیش‌شرط‌های سازمان جهانی یونسکو، اعمال مدیریت یکپارچه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بر قلعه فلک‌الافلاک با قید فوریت در دستور کار قرار گرفت.

 

در این راستا سازمان قضایی نیروهای مسلح استان لرستان ضمن رایزنی با مسئولان مربوطه، بازدیدهای میدانی مستمر از این مجموعه را در دستور کار قرار داد و بند اول این تفاهنامه در تاریخ ۱۳ خرداد ماه ۱۴۰۴ عملیاتی شد و اعمال مدیریت یکپارچه اداره کل میراث فرهنگی بر دامنه قلعه فلک‌الافلاک محقق و این مانع در مسیر ثبت جهانی قلعه مرتفع شد. 

 

وی خاطر نشان کرد: بند دوم تفاهمنامه مذکور مربوط به آزادسازی حریم قلعه فلک‌الافلاک توسط سپاه پاسداران بود. در این فرصت از تعامل و همکاری سازنده سردار باقری فرمانده سپاه حضرت ابوالفضل (ع) استان لرستان در این زمینه تقدیر و تشکر می‌کنم. 

 

رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح استان لرستان بیان کرد: در حال حاضر سایت سپاه که بناست با آزادسازی حریم قلعه در آن منطقه مستقر شود از پیشرفت فیزیکی ۸۰ درصدی برخوردار است. بازدیدهایی نیز از سایت جدید محل استقرار سپاه استان به عمل آمده است. جلسات متعددی با مسئولان سپاه پاسداران استان داشته و گزارش‌های از سوی این مسئولان ارائه شده و امیدواریم قبل از موعد مقرر در تفاهمنامه، فرایند انتقال سپاه به مکان جدید و آزادسازی حریم قلعه اتفاق بیفتد. 

 

وی افزود: امیدواریم با انتقال فرماندهی سپاه استان به مکان جدید، مردم غیور و انقلابی استان شاهد ثبت جهانی شاهد ثبت جهانی این قلعه ارزشمند در سازمان جهانی یونسکو باشند و به موازات ثبت جهانی این قلعه شاهد توسعه فرهنگی و اقتصادی و جذب گرداشگران داخلی و خارجی در استان باشیم و بخشی از جوانان مستعد و تحصیل‌کرده استان در کنار این رونق گردشگری مشغول به کار شوند. 

 

بر اساس این گزارش؛ تاثیر این ثبت، نخست و به وضوح در عرصه اقتصاد و معیشت مردم استان نمایان خواهد شد. عنوان میراث جهانی، قدرتمندترین برند گردشگری ممکن است. این اتفاق، لرستان را به مقصدی جذاب و پرطرفدار بر روی نقشه گردشگران داخلی و خارجی تبدیل خواهد کرد. 

 

رونق چشمگیر گردشگری، مستقیماً به معنای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و متنوع در بخش‌های مختلف از جمله هتلداری، مهمان‌پذیری بوم‌گردی، راهنمایان تور، حمل و نقل، صنایع دستی، تولیدات محلی و خدمات مرتبط است. این امر می‌تواند مهاجرت معکوس را تشویق کند، درآمد پایدار برای خانوارهای بسیاری ایجاد نماید و به تنوع بخشیدن و مقاوم‌سازی اقتصاد محلی کمک شایانی کند. 

 

گردش مالی حاصل از این رونق، می‌تواند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های استان از جمله راه‌ها، خدمات رفاهی و درمانی را تسریع بخشد. در بعد اجتماعی و فرهنگی، ثبت جهانی آثاری که ریشه در هویت عمیق مردم لرستان دارد، موجی از غرور و خودباوری را در میان جامعه استان ایجاد خواهد کرد. 

 

این رسمیت جهانی، ارزش فرهنگی و تاریخی تلاش نسل‌های گذشته لرستان را تایید می‌کند و به نسل حاضر و آینده انگیزه‌ای نیرومند برای پاسداشت و انتقال این میراث می‌بخشد. این اتفاق می‌تواند موجب تقویت انسجام اجتماعی و احساس تعلق خاطر بیشتر به زادبوم شود. توجه جهانی به این میراث، همچنین بستری فراهم می‌آورد برای احیای هنرها و صنایع دستی سنتی، تقویت زبان و گویش‌های محلی، و مستندسازی و ترویج دانش بومی و آیین‌های کهن، که همگی در تقویت بنیان‌های فرهنگی جامعه لرستان نقشی حیاتی ایفا می‌کنند. 

 

به هر روی، ثبت آثار تاریخی لرستان در یونسکو، دریچه‌ای به سوی جهانیان و فرصتی طلایی برای مردم این استان است. این اتفاق، پلی است میان شکوه دیروز و رونق فردا؛ پلی که از رهگذر آن، امید به آینده‌ای بهتر، رونق اقتصادی پایدار، تقویت هویت محلی و غرور ملی، و ارتقای سطح زندگی برای مردم سخت‌کوش و مهمان‌نواز لرستان، بیش از پیش محقق خواهد شد. 

 

قوه قضاییه نیز به عنوان یکی از مصوبات سفر ریاست دستگاه عدلیه به استان لرستان آزادسازی حریم قلعه‌الافلاک و تلاش برای ثبت این اثر ملی و تاریخی را تا حصول نتیجه مطلوب پیگیری خواهد کرد.