در طب سنتی ایرانی، غذاها و مایعات بر اساس ویژگی‌هایی مانند گرمی، سردی، تری و خشکی طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی‌ها بر اساس تاثیرات غذایی بر بدن انسان صورت می‌گیرد، نه فقط دمای فیزیکی آن‌ها.
از دیدگاه اکثر منابع معتبر طب سنتی:
شیر مادر دارای طبع معتدل مایل به گرمی است.
این اعتدال به این معنا است که شیر مادر نه مانند برخی خوراکی‌های گرم و خشک موجب افزایش حرارت بدن می‌شود و نه مانند خوراکی‌های سرد و تر باعث افت انرژی و بی‌حالی می‌گردد. بلکه با اعتدالی که دارد، برای مزاج نوزادان که معمولاً گرم و تر است، بسیار مناسب است.
به چند دلیل گفته می‌شود اگر مادر تغذیه متعادلی داشته باشد طبع شیر در حال طبیعی گرم خواهد بود زیرا:
«شیر مادر چون از خون صالح ساخته می‌شود، دارای طبع معتدل مایل به گرمی است و اگر بدن مادر سالم و معتدل باشد، شیر نیز بهترین غذا برای نوزاد است.»
(منبع: قانون در طب – ابن‌سینا، جلد دوم، باب تغذیه اطفال)
طبع گرم شیر مادر، از نگاه طب سنتی ایرانی، برای نوزاد فواید زیادی دارد و به‌ویژه در ماه‌های اول زندگی که سیستم گوارشی و ایمنی او هنوز کامل نشده، می‌تواند نقش مهمی در رشد، آرامش و سلامتش ایفا کند. از جمله مهمترین فواید طبع گرم شیر مادر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بیشتر بخوانید: تغذیه مادر شیرده برای کولیک نوزاد
در طب سنتی، وضعیت مزاجی مادر (مثلاً سرد مزاج یا گرم‌مزاج بودن) می‌تواند تا حدودی بر کیفیت شیر تأثیر بگذارد. مثلاً:
در نتیجه، تنظیم مزاج مادر از طریق تغذیه مناسب، استراحت و کاهش استرس می‌تواند کیفیت شیر را بهبود بخشد.
سرد شدن طبع شیر مادر از نگاه طب سنتی به علت تغییر در شرایط بدن مادر است. با اینکه مزاج مادر معمولاً ثابت است، اما طبع شیر می‌تواند موقتی و تحت تاثیر عوامل مختلف دچار سردی یا گرمی شود.
چرا گاهی طبع شیر مادر سرد می‌شود:
|
دلایل سرد شدن طبع شیر مادر |
توضیحات |
|
تغذیه نادرست |
مصرف زیاد غذاهای سردمزاج مثل خیار، کاهو، دوغ، ماست، هندوانه، برنج سرد شده، مرغ یخ‌زده یا غذاهای فریزری |
|
استرس و ناراحتی روحی |
اضطراب، افسردگی و ناراحتی‌های عاطفی باعث بر هم خوردن تعادل مزاج و کاهش حرارت غریزی می‌شود |
|
کم‌تحرکی و بی‌خوابی |
نداشتن فعالیت بدنی و خواب نامنظم باعث سردی بدن و در نتیجه سردی شیر می‌شود. |
|
افزایش رطوبت بدن |
عواملی مانند زندگی در محیط مرطوب، استحمام زیاد، مصرف مایعات زیاد و آب سرد می‌تواند طبع را به سمت سردی ببرد |
|
مزاج مادر |
اگر مادر ذاتاً مزاج سرد و تر یا سرد و خشک داشته باشد، شیر او هم زودتر تحت تاثیر سردی قرار می‌گیرد. |
|
برخی داروها |
مصرف گیاهان سرد مثل گل گاوزبان (در برخی موارد)، یا داروهای خاص ممکن است شیر را سرد کند. |
از طریق نشانه‌های زیر می‌توانید به سرد شدن طبع شیرتان پی ببرید:
از دیدگاه علمی، شیر مادر حاوی مواد مغذی متنوعی است از جمله: چربی، لاکتوز، پروتئین، آب، آنزیم و پادتن، ویتامین‌ها و... این ترکیبات به عملکردهای زیر کمک می‌کنند:
اگرچه در پزشکی مدرن، مفهوم طبع، به‌صورت مستقیم استفاده نمی‌شود، اما از نظر اثرات عملکردی، شیر مادر خاصیت گرم‌کنندگی ملایمی دارد؛ چراکه باعث افزایش سوخت‌وساز، رشد، و انرژی در بدن نوزاد می‌شود.
شیر مادر از نگاه طب سنتی طبعی معتدل مایل به گرم دارد که برای رشد نوزاد بسیار مناسب است. این طبع باعث انرژی‌بخشی، تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد ارگان‌های حیاتی در نوزاد می‌شود. از دیدگاه پزشکی مدرن نیز شیر مادر ترکیب فوق‌العاده‌ای از مواد مغذی و آنتی‌بادی‌ها دارد که رشد سالم کودک را تضمین می‌کند. به همین دلیل، مصرف شیر مادر تا سن دو سالگی، هم از نظر سنتی و هم از دیدگاه علمی توصیه می‌شود.
