عصر ایران؛ محمد صابر چشم براه- دولت‌ها برای پرداخت حقوق یا اعطای یارانه، پول چاپ می کنند؛ کاری که روبرت موگابه در زیمبابوه انجام می داد تا پول بیشتری در گردش قرار گیرد و از بار مشکلات بکاهد.   اما اگر این سیاست مفید است، چرا این کار را بیشتر و بیشتر انجام نشود؟ 

 

   با این نگاه و منطق آیا اگر ده‌ها برابر پول چاپ شود و یارانه‌های چندبرابری به مردم اختصاص یابد، وضع زندگی بهتر نخواهد شد‌؟ پاسخ تجربه‌ی اقتصادهایی مانند زیمبابوه به این پرسش کاملا روشن است: نه!

چاپ بیشتر پول، نه به نفع دریافت‌کنندگان حقوق است و نه به نفع کسانی که آن را پس‌انداز می‌کنند.   این فرآیند تنها به سود چاپ‌کنندۀ انحصاری پول است که تعهدات خود را با رقیق کردن ارزش پول در گردش، از جیب مردم پرداخت می‌کند. بدین گونه که هر بار، خدماتی از کارمندان خریده می‌شود، اما پرداخت، با دستبردی نامحسوس از ارزش دستمزد آنان انجام می‌گیرد.

 

 برخلاف اغلب حوزه‌های زندگی که تکنولوژی تحول‌آفرین بوده، ماهیت پول در جهان مدرن، تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده است.  اما ویژگی‌های پول‌های دستوری (مانند ریال، دلار، روپیه و...) چیست؟

 

1. چاپ نامحدود: هیچ سقفی برای میزان چاپ این نوع پول‌ها وجود ندارد. دولت‌ها می‌توانند با تصمیمات سیاستی، هر مقدار که بخواهند پول بیشتری خلق کنند.

2. انحصار چاپ: فرآیند خلق پول در انحصار دولت یا بانک مرکزی است. بنابراین، سود این کار نیز صرفاً به نهاد چاپ‌کننده می‌رسد، حتی اگر هزینه‌ی آن، کاهش قدرت خرید عمومی باشد.

3. غیرقابل پیش‌بینی بودن:هیچ کس نمی‌داند که بانک مرکزی در هفته‌ها یا سال‌های آینده چقدر پول جدید چاپ خواهد کرد. این عدم قطعیت، هر نوع برنامه‌ریزی بلندمدت اقتصادی برای شهروندان را دشوار می‌کند.

با این پیشینه گزاف نیست اگر گفته شود بیت‌کوین،یک  پیشرفت واقعی در مفهوم پول است چرا که  با ظهور بیت‌کوین، نوعی پول با ویژگی‌های فنی و ریاضیاتی جدید در دست رس قرار گرفته که از بسیاری از مشکلات پول‌های سنتی عبور کرده است:

 

1.سقف مشخص و نهایی: تعداد بیت‌کوین‌ها محدود و مشخص است. این ویژگی مانع رقیق شدن نامحدود و ابدی ارزش آن می‌شود.

2. مشارکت غیرانحصاری: نه تنها چاپ بیت‌کوین در انحصار هیچ دولتی نیست، بلکه تأیید تراکنش‌ها و پیشبرد فنی آن نیز به‌صورت داوطلبانه و باز انجام می‌شود.

3.کاملاً قابل پیش‌بینی: نرخ تولید بیت‌کوین (ماینینگ) طبق برنامه‌ای مشخص، هر چهار سال نصف می‌شود و هیچ نهاد یا شخصی نمی‌تواند روند آن را به‌صورت ناگهانی تغییر دهد.

 

"شما چه مقدار پول موگابه ای بیشتری نیاز دارید" را می شود این گونه ترجمه کرد شما چه مقدار بیشتر حاضرید دست رنج‌تان فدای تسویه بدهی های اقتصاد موگابه‌ای شود. کسی که دست رنج خود را در یک اقتصاد بیمار تورمی در پول موگابه ذخیره می کند حس دوندۀ خسته ای را دارد که برای رسیدن به اهدافش آخرین قدم ها را سریعتر برمی‌دارد ولی روی تردمیل می‌دود هر تلاش بیشتر را ماشین چاپ پول به نفع خودش ذخیره می‌کند.

 

 

طلا برای هزاران سال نقش ذخیره‌ی ارزش را بازی کرده، چرا؟ چون طلا «پول سخت» است. کمیاب است، به‌راحتی تولید نمی‌شود، و افزایش موجودی آن با دستور یک مقام یا تصمیمات سیاستی ممکن نیست.

بیت‌کوین نیز به دلیل ماهیت فنی‌اش،یک پول سخت محسوب می‌شود. تولید آن نیازمند صرف انرژی، زمان و منابع واقعی است و هیچ دولتی نمی‌تواند مقدار بیشتری از آن را خلق یا مسیر تراکنش‌های آن را متوقف کند.

 

تعویض هر مقدار از پول موگابه با هر مقدار بیت‌کوین، چه دیروز، چه امروز و چه فردا، تصمیمی منطقی است. کسی که در دریای تورم در حال فرو رفتن باشد، مخصوصاً اگر به آستانه‌ی خفگی نزدیک شده باشد، هنوز یک راه ساده دارد: به ریاضیات، به کمیابی و به شفافیت اعتماد کند و پا را از روی تردمیل بردارد!