ویروس اکنون آن‌قدر رایج شده و علائم آن اغلب آن‌قدر خفیف هستند که بسیاری آن را با یک سرماخوردگی فصلی معمولی اشتباه می‌گیرند.
اگرچه میزان بستری در بیمارستان برای مبتلایان کووید همچنان پایین است، اما یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که ویروس ممکن است به‌طور پنهانی بر باروری مردان تأثیر بگذارد؛ پیامدی کمتر شناخته‌شده از این بیماری.
یک مطالعه قبلی که در سال ۲۰۲۱ در نشریه Reproduction منتشر شد، نشان داد که موارد شدید کووید ممکن است بر کیفیت اسپرم مردان تأثیر بگذارد.
کارشناسانی که در این پژوهش مشارکت نداشتند، در آن زمان هشدار دادند که بیمار شدن بر اثر هر ویروسی — مانند آنفلوآنزا — می‌تواند به‌طور موقتی تعداد اسپرم را کاهش دهد (گاهی تا حد صفر) و این وضعیت ممکن است چند هفته یا چند ماه ادامه داشته باشد.
دکتر چانا جایاسنا از کالج سلطنتی لندن گفت: «این موضوع باعث می‌شود تشخیص اینکه چه میزان از کاهش‌های مشاهده‌شده در این مطالعه به‌طور خاص مربوط به کووید بوده و نه صرفاً ناشی از بیمار بودن، دشوار شود.»
جدیدترین مطالعه، که در نشریه Scientific Reports منتشر شده، بررسی کرده که یک عفونت خفیف کووید اومیکرون چگونه در مدت یک ماه بر کیفیت اسپرم مردان تأثیر گذاشته است.
برای انجام این تحقیق، کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی چین در شهر شنیانگ، اسپرم بیش از ۶۰۰ مرد را تحلیل کردند — همه این مردان برای درمان ناباروری به یک مرکز تخصصی مراجعه کرده بودند.
این مطالعه شامل ۱۴۰ مرد بود که نمونه‌های اسپرم خود را هم پیش از ابتلا و هم پس از ابتلا ارائه داده بودند، و همچنین ۱۴۹ مرد سالم که در تمام مدت نتیجه تست آن‌ها منفی بود.
پژوهشگران همچنین در یک مطالعه جداگانه، اسپرم ۵۱۵ مردی را که پیش‌تر به کووید مبتلا شده بودند، با ۸۹ مردی که هرگز به این ویروس مبتلا نشده بودند مقایسه کردند.
یک ماه پس از مثبت شدن تست کووید، نزدیک به ۵۸ درصد از مردان کاهش تعداد اسپرم داشتند، و حدود ۶۹ درصد نیز کاهش در تحرک اسپرم نشان دادند — که به معنای توانایی حرکت اسپرم‌هاست.
بیشترین افت در سریع‌ترین و باکیفیت‌ترین اسپرم‌ها دیده شد، به‌طوری‌که ۷۱ درصد از مردان کاهش در این نوع اسپرم را تجربه کردند.
همچنین آسیب به DNA — که می‌تواند بر نرخ بارداری تأثیر بگذارد و حتی خطر سقط جنین را افزایش دهد — در ۷۵ درصد از مردان پس از ابتلا به کووید مشاهده شد.
دانشمندان در این مقاله نوشتند: «تحقیقات بیشتری لازم است تا اثرات بلندمدت کووید بر کیفیت اسپرم یا نتایج باروری بررسی شود.»
آن‌ها افزودند: «ممکن است نیاز باشد عفونت SARS-CoV-2 به‌طور مداوم تحت نظر قرار گیرد و غربالگری و تشخیص این بیماری به مدیریت ناباروری مردان افزوده شود.»
اگر به آنفلوآنزا، کووید-۱۹ یا بیماری دیگری مبتلا شوید، ممکن است تب کنید — افزایش دمای بدن که ناخوشایند ولی موقتی است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید تب می‌تواند حتی مدت‌ها پس از بهبود، بر سلامت اسپرم و باروری تأثیر بگذارد.
تب می‌تواند به‌طور موقتی اما قابل توجهی بر تولید و کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد.
اگر از بیماری تب‌دار بهبود یافته‌اید، توصیه می‌شود حداقل چند ماه صبر کنید قبل از اینکه آزمایش مایع منی (اسپرم) انجام دهید.
تب افزایش موقتی اما قابل توجه دمای بدن است. اگر دمای بدن شما ۹۹ تا ۱۰۰ درجه فارنهایت (حدود ۳۷.۲ تا ۳۷.۸ درجه سلسیوس) یا بالاتر باشد، می‌توان آن را تب در نظر گرفت (دمای طبیعی بدن حدود ۹۸.۶ درجه فارنهایت یا ۳۷ درجه سلسیوس است). تب خودش یک بیماری نیست، بلکه پاسخی از سیستم ایمنی بدن است؛ بدن تب ایجاد می‌کند تا ویروس‌ها، باکتری‌ها یا دیگر عوامل بیماری‌زا را از بین ببرد. به نوعی، تب نشانه‌ای است که در بدن مشکلی وجود دارد. برخی از علل رایج تب شامل آنفلوآنزا، ذات‌الریه، کووید-۱۹، گرمازدگی، مسمومیت غذایی و عفونت‌ها هستند.
فرقی نمی‌کند چقدر سبک زندگی سالمی داشته باشید، احتمال دارد حداقل یک یا دو بار در طول زندگی‌تان تب کنید. پس سؤال این است که تب چگونه بر باروری شما تأثیر می‌گذارد؟ آیا تب اسپرم‌ها را می‌کشد؟ آیا تب باعث آسیب دائمی به کیفیت یا تولید اسپرم می‌شود؟
ابتدا یک درس کوتاه زیست‌شناسی:
تولید اسپرم که به آن «اسپرمتوژنز» گفته می‌شود، فرایندی است که نسبت به حرارت حساس است. به‌طور ایده‌آل، تولید اسپرم در دمای حدود ۹۳.۲ درجه فارنهایت (حدود ۳۴ درجه سلسیوس) رخ می‌دهد که تقریباً ۵ درجه فارنهایت پایین‌تر از دمای طبیعی بدن است. به همین دلیل بیضه‌ها پایین‌تر از بدن و داخل کیسه بیضه (اسکروتوم) قرار دارند — تا دما را کمی پایین‌تر نگه دارند. (به همین دلیل است که اندازه و «ارتفاع» اسکروتوم در روزهای سرد و گرم تغییر می‌کند.)
وقتی دمای اسکروتوم یا بیضه‌ها افزایش پیدا کند — مثلاً هنگام تب — تولید اسپرم ممکن است به‌طور قابل‌توجهی مختل شود. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش تعداد اسپرم‌ها و کاهش کیفیت اسپرم با تعداد بیشتری نقص ژنتیکی شود.
شواهد گسترده‌ای وجود دارد که افزایش دمای اسکروتوم می‌تواند بر تولید اسپرم تأثیر بگذارد و باعث کاهش تعداد و کیفیت اسپرم شود. در یکی از مطالعات مشخص شد که قرارگیری در معرض گرمای اسکروتوم باعث اختلال شدید در باروری می‌شود، از جمله افزایش آسیب DNA اسپرم و آپوپتوز (مرگ سلولی). مطالعه دیگری که اثرات افزایش دمای بیضه را بررسی کرد نشان داد حتی افزایش ملایم دمای بیضه‌ها به‌طور چشمگیری باعث افزایش ناهنجاری‌های DNA در اسپرم و کاهش قابل توجه شکل طبیعی اسپرم می‌شود که نتیجه اختلالات در فرایند اسپرمتوژنز است.
تحقیقات نشان می‌دهد که بیماری تب‌دار — بیماری‌ای که با تب همراه است — می‌تواند به‌طور قابل توجهی تعداد و کیفیت اسپرم را کاهش دهد، به‌ویژه اگر تب بالای ۱۰۱ درجه فارنهایت (حدود ۳۸.۳ درجه سلسیوس) برای چند روز ادامه داشته باشد.
تعداد اسپرم به مجموع تعداد اسپرم‌ها در مایع منی گفته می‌شود؛ در حالی که غلظت اسپرم، تعداد اسپرم‌ها در هر میلی‌لیتر از مایع منی است.
در مطالعه‌ای که پنج مرد با تب‌های بالای ۱۰۲.۲ درجه فارنهایت (۴۰.۱ درجه سلسیوس) به مدت ۳ روز یا بیشتر را بررسی کرد، مشخص شد که غلظت اسپرم تا ۷ درصد در عرض ۶ هفته پس از تب کاهش یافته است. در یک گزارش موردی دیگر، تعداد کل اسپرم‌ها به‌طور قابل توجهی تا ۲ ماه پس از تب دو روزه با دمای ۱۰۲ تا ۱۰۴ درجه فارنهایت (۳۸.۹ تا ۴۰ درجه سلسیوس) کاهش یافت. در یک گزارش موردی دیگر مربوط به بیمار ناباروری، غلظت اسپرم‌ها بلافاصله پس از پایان تب به کمتر از نصف مقدار اولیه خود رسید.
مطالعه دیگری که ۲۷ مرد سالم و بارور را با آنالیزهای ماهانه مایع منی پیگیری کرد، کاهش ۳۲ تا ۳۵ درصدی غلظت اسپرم را در مردانی که بیماری تب‌دار داشتند گزارش داد. این مطالعه همچنین نشان داد که تعداد روزهای تب تأثیر قابل توجهی بر پارامترهای مایع منی دارد، به‌طوری‌که غلظت اسپرم به ازای هر روز تب تا ۸.۵ درصد کاهش می‌یابد.
تحرک اسپرم به درصد اسپرم‌هایی گفته می‌شود که در حال حرکت یا «شنا کردن» هستند.
در یک مطالعه موردی مشاهده شد که تحرک اسپرم بیش از یک ماه پس از تب کاهش یافته بود. این یافته توسط مطالعه پیش‌تر ذکر شده روی ۲۷ مرد بارور که اثر تب بر آن‌ها بررسی شده بود، حمایت می‌شود؛ در این مطالعه درصد اسپرم‌های غیرمتحرک (غیرحرکتی) پس از تب ۲۰.۴ درصد افزایش یافته بود — به طوری که این افزایش به ازای هر روز تب ۴.۵ درصد بود.
مطالعه پنج مرد مبتلا به تب نیز کاهش تحرک پیش‌رونده (progressive motility) را گزارش داد، یعنی توانایی اسپرم برای حرکت مؤثر (مثلاً حرکت در خطوط مستقیم یا دایره‌های بزرگ به جای حرکت دایره‌ای کوچک). کاهش تحرک پیش‌رونده تا ۲۳ درصد حدود ۶ هفته پس از تب مشاهده شد.
مورفولوژی اسپرم به درصد اسپرم‌هایی گفته می‌شود که از نظر اندازه، شکل و ساختار درست و طبیعی باشند.
تب نیز می‌تواند مورفولوژی اسپرم را کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که درصد اسپرم‌های با مورفولوژی طبیعی ممکن است بیش از ۷ درصد پس از تب کاهش پیدا کند. یک مطالعه موردی حتی دقیق‌تر بود و افزایش قابل توجهی در تعداد اسپرم‌هایی با سرهای غیرطبیعی و کوچک پس از تب گزارش کرد.
شکستگی DNA اسپرم نشان‌دهنده درصدی از اسپرم‌هاست که دارای ماده ژنتیکی آسیب‌دیده یا غیرطبیعی هستند.
در یک مطالعه موردی، نمونه مایع منی یک بیمار بارور که به آنفولانزا مبتلا شده و یک روز تب داشت، در فاصله ۱۸ تا ۶۶ روز پس از تب بررسی شد. در روز ۱۸ پس از تب، ۳۶ درصد از اسپرم‌های بررسی شده دارای DNA آسیب‌دیده بودند — که این میزان به عنوان سطح بالایی از شکستگی DNA اسپرم محسوب می‌شود. گزارش موردی دیگری نیز آسیب شدید به ساختار DNA را در بیمار باروری با تب ۲ روزه و دمای ۱۰۲.۲ تا ۱۰۴ درجه فارنهایت نشان داد.
بله، قطعاً ممکن است. بیماری‌هایی که با تب همراه هستند می‌توانند به صورت موقتی اما قابل توجهی بر باروری تأثیر بگذارند. این موضوع به‌ویژه برای کسانی که از قبل تعداد یا تحرک اسپرم پایینی دارند اهمیت دارد، زیرا هر کاهش اضافی می‌تواند احتمال باردار شدن را بیشتر کاهش دهد.
چندین مدرک ذکر شده به موارد واقعی بیماری‌های تب‌دار مانند آنفولانزا یا عفونت گلو پرداختند و نشان دادند که این بیماری‌ها واقعاً باعث کاهش تعداد و کیفیت اسپرم می‌شوند. همچنین بیماری‌های تب‌دار دیگری مانند کووید-۱۹ نیز ثابت شده که حداقل در کوتاه‌مدت تولید اسپرم را به طور قابل توجهی مختل می‌کنند.
با این حال، تب کوتاه‌مدت یا خفیف احتمالاً تأثیر قابل توجهی نخواهد داشت. در یکی از مطالعات، محققان افزایش دمای اسکروتوم کمتر از ۲ درجه فارنهایت را بدون تأثیر بر تولید اسپرم گزارش کردند. در مطالعه‌ای دیگر مشخص شد که شدت تأثیر تب مستقیماً به مدت زمان تب بستگی دارد؛ تب‌هایی که چند روز طول می‌کشند تأثیر بسیار بیشتری روی کیفیت اسپرم دارند نسبت به تب‌های کوتاه‌تر که کمتر از یک روز ادامه دارند.
برخی واکسن‌ها، مثل واکسن کووید-۱۹، ممکن است پس از تزریق باعث تب خفیفی شوند. این واکنش بخشی از پاسخ طبیعی سیستم ایمنی بدن به واکسن است. با این حال، تب ناشی از واکسیناسیون بسیار کوتاه‌تر و خفیف‌تر از تب ناشی از عفونت واقعی است و احتمال تأثیر آن بر اسپرم کمتر است.
چندین مطالعه کوچک روی واکسن کووید-۱۹ نشان داده‌اند که واکسیناسیون هیچ تأثیری بر تعداد یا تحرک اسپرم ندارد.
خبر خوب این است که تأثیر تب بر تولید اسپرم دائمی نیست. بدن شما همیشه در حال تولید اسپرم است و چرخه اسپرم‌زایی حدود ۷۲ روز طول می‌کشد.
مطالعه‌ای درباره افزایش دمای اسکروتوم نشان داد که اثرات بر تولید اسپرم قابل بازگشت است و تولید طبیعی اسپرم می‌تواند پس از دو چرخه اسپرم‌زایی بازگردد. مطالعات موردی بیماران مبتلا به بیماری تب‌دار گزارش کردند که تولید طبیعی اسپرم بین ۲۰ تا ۷۹ روز پس از تب بازگشته است.
بنابراین، اگر اخیراً تب شدیدی داشته‌اید، انتظار می‌رود کیفیت و تعداد اسپرم شما ظرف دو تا چهار ماه پس از تب به سطح قبل از تب برگردد.
ما توصیه نمی‌کنیم، زیرا این آزمایش در این زمان دقیق‌ترین نتیجه را نخواهد داشت. اگر اخیراً تب داشتید، بهتر است حداقل دو ماه پس از فروکش کردن تب صبر کنید تا نتایج آزمایش دقیق‌تر باشد. در غیر این صورت، ممکن است پارامترهای اسپرم شما به طور موقت تحت تأثیر تب قرار گرفته باشد.
برای دریافت دقیق‌ترین نتیجه، همچنین بهتر است ۲ تا ۵ روز قبل از گرفتن نمونه، از انزال خودداری کنید. اگر دوست دارید بیشتر درباره آماده‌سازی برای آزمایش مایع منی و روند آن بدانید، می‌توانید به راهنمای تست اسپرم مراجعه کنید.
آنفلوآنزا یک عفونت ویروسی است که گلو، بینی و ریه‌های شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آنفلوآنزا می‌تواند خفیف یا شدید باشد و در کودکان زیر پنج سال، بزرگسالان بالای ۶۵ سال، زنان باردار و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف شایع‌تر است. افراد چاق یا کسانی که بیماری‌های مزمن دارند یا در خانه‌های سالمندان کار می‌کنند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آنفلوآنزا قرار دارند.
آنفلوآنزا ممکن است باعث تب بالای ۱۰۰ درجه فارنهایت، لرز، سردرد، تعریق، درد عضلانی، سرفه خشک یا مداوم، گلودرد و گرفتگی بینی شود. با اینکه آنفلوآنزا معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابد، برخی افراد ممکن است به شدت تحت تأثیر قرار گرفته و دچار برونشیت، ذات‌الریه، آسم، عفونت‌های قلبی یا گوش شوند.
ویروس آنفلوآنزا مسری است، و در بیشتر موارد، واکسن آنفلوآنزا در کاهش خطر ابتلا مؤثر است. این واکسن برای اغلب افراد بی‌خطر است، به‌جز کسانی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند و ممکن است نیاز به نظارت پزشکی بیشتر داشته باشند. روش‌های دیگر پیشگیری از آنفلوآنزا شامل شستن مرتب دست‌ها، اجتناب از حضور در مکان‌های شلوغ و پوشاندن بینی و دهان هنگام سرفه یا عطسه است.
درمان آنفلوآنزا شامل استراحت در تخت و مصرف زیاد مایعات است. موارد شدید ممکن است نیاز به داروهای ضدویروس داشته باشند تا از عوارض احتمالی پیشگیری شود. این داروها گاهی می‌توانند باعث تهوع، استفراغ یا گیجی شوند. پزشکان همچنین ممکن است برای کاهش شدت دردها و علائم، داروهای مسکن تجویز کنند.
پژوهشگران با بررسی مدل‌های حیوانی، ارتباط قوی بین آنفلوآنزا و ناباروری یافته‌اند.
آنفلوآنزا ممکن است بر کیفیت اسپرم و یکپارچگی DNA اسپرم تأثیر بگذارد.
تب بالا که از علائم رایج آنفلوآنزا است، می‌تواند ساختار کروماتین اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد. کروماتین، ساختاری فشرده از پروتئین و DNA در سلول‌های اسپرم است و آسیب به آن می‌تواند منجر به تولید اسپرم‌های غیرطبیعی شود.
آزمایش‌های آزمایشگاهی روی مدل‌های حیوانی نیز این احتمال را تقویت می‌کنند که کیفیت اسپرم به دلیل ناهنجاری‌های کروموزومی کاهش یافته و این موضوع می‌تواند به ناباروری یا کاهش توانایی باروری منجر شود.
با این حال، برای درک دقیق‌تر تأثیر آنفلوآنزا بر انسان در طول زمان، مطالعات علمی بیشتری مورد نیاز است.
داروهای ضدویروس و درمان آنفلوآنزا تأثیر منفی‌ای بر باروری یا کیفیت اسپرم ندارند.
با این حال، مصرف زیاد داروهای مسکن مانند استامینوفن (پاراستامول) که برای کاهش درد تجویز می‌شوند، ممکن است سلامت جنسی مردان را به خطر بیندازد:
آزمایش‌های بالینی نشان داده‌اند که مصرف دوزهای بالای این دارو می‌تواند منجر به ناباروری مردان شده و کیفیت و شکل اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد.
این داروها ممکن است باعث سرکوب تولید تستوسترون و ایجاد استرس اکسیداتیو شوند، که در نهایت منجر به مرگ سلول‌های اسپرم می‌گردد.
داروهای ضد درد همچنین تولید نیتریک اکساید را که نقش کلیدی در تحرک اسپرم و حفظ عملکرد طبیعی آن دارد، کاهش می‌دهند.
داروهای مسکن، تولید پروستاگلاندین‌ها را نیز مهار می‌کنند. گرچه مهار پروستاگلاندین‌ها ممکن است در روش‌های کمک‌باروری مفید باشد، اما پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این مهار می‌تواند اثر منفی بر تحرک اسپرم داشته باشد. البته این موضوع نیازمند تحقیقات بیشتری است.
در نهایت، هرچند آنفلوآنزا همیشه باعث اختلال در سلامت جنسی مردان نمی‌شود، اما شدت بیماری می‌تواند پیامدهای منفی جدی بر عملکرد اسپرم داشته باشد. از این‌رو، درمان ضدویروسی آنفلوآنزا توصیه می‌شود تا زمان بهبودی کاهش یابد. همچنین، داروهای مسکن باید با احتیاط و تحت نظارت پزشک مصرف شوند، چرا که مصرف زیاد داروهای مسکن بدون نسخه می‌تواند کیفیت و عملکرد اسپرم و مایع منی را مختل کند.
