در این نشست مهرزاد دانش با اشاره به سوابق هنری و تالیفی رضا کیانیان گفت تاکنون ۷ کتاب از رضا کیانیان منتشر شده است که برخی از آنها به جنبههای گوناگون بازیگری و تحلیل آن اختصاص دارند. او همچنین حضور بازیگر در قاب سینما را از منظر عوامل پشت صحنه بررسی کرده و در حوزههای فیلمنامهنویسی و عکاسی نیز تجربیاتی دارد.
دانش در ادامه دلیل فاصله گرفتن کیانیان از نوشتن را پرسید و این بازیگر گفت: با اینکه کتابهایم پرفروش بودند و در دانشکدهها و آموزشگاههای سینمایی تدریس میشدند اما همانطور که اشاره کردید از نوشتن فاصله گرفتم زیرا هیچ نقد جدی پیرامون آنها نوشته نشد. حتی جامعه منتقدان نیز آثار مرا تحلیل نکردند که چرا من به چنین موضوعاتی پرداختم. از سوی دیگر، جامعه افسرده شده و این نیز انگیزهام را برای نوشتن کاهش داد.
او افزود: البته سال گذشته تصمیم گرفتم دوباره نوشتن را از سر بگیرم و در این مدت مقالاتی نوشتم. من خود را معلم خوبی نمیدانم، زیرا نمیتوانم دانشجو را گامبهگام به سمت پیشرفت هدایت کنم، به همین دلیل ترجیح میدهم افکار و نظریاتم را در قالب نوشتار ارائه دهم.
کیانیان با تامل بر ساختارهای فرهنگی جامعه گفت: در کشور ما فرهنگ مونولوگ حاکم است، مسالهای که از دوران کودکی بر نسل ما تاثیر گذاشته است. من معتقدم جامعه سنتی ما با پرسشگری میانهای ندارد. در گذشته برای حل مشکلات به کدخدا مراجعه میشد، فردی که به سنتها آگاه بود.
او با انتقاد از فقدان نگاه تاریخی در فرهنگ ایران، گفت: برخی از اروپاییان در سفرنامههایشان احوال ایرانیان را ثبت کردهاند، اما خود ما درباره اینکه چه کسی هستیم، نوشتهای نداریم. و فقط انقلاب و جنگ تحمیلی باعث شد دوربینها کمی به سمت خودمان و جامعه برگردد. در اروپا سیاستمداران خاطرات خود را مینویسند، خاطراتی که از جنبههایی برخوردار هستند که در متون جامعهشناسی نمیگنجد. متاسفانه در ایران نگاه تاریخی دقیق و تحلیلی وجود ندارد. مثلا در مورد ناصرالدینشاه بیشتر به وجوه شخصیتی او پرداخته شده تا دلایل شکوفایی هنری دوران ناصری.
این بازیگر با انتقاد از نگاه سطحی به نقد گفت: سالها پیش وقتی فیلمی نقد میشد، فقط پیام یا محتوایش بررسی میشد و درباره بازیگری و کارگردانی فقط از صفات خوب یا بد استفاده میشد، درحالیکه این نوع نقد ناقص است. سینما زبانی مستقل با المانهای گوناگون است و نمیتوان نقش عوامل مختلف را در کیفیت اثر نادیده گرفت. مهم این است که پیام چگونه منتقل میشود، نه اینکه الزاما پیامی وجود داشته باشد. از سویی دیگر هنر، موجودیتی مستقل است و ارتباطی با پیامرسانی ندارد.
کیانیان در ادامه درباره توضیح مجری برنامه درباره افزایش شدت دوقطبیگری در جامعه گفت: متاسفانه در اینستاگرام شاهدیم که برخی به ما میخواهند یاد بدهند که چگونه باید زندگی کنیم یا کارها را انجام دهیم، درحالیکه صلاحیت انجام این کار را ندارند. سالها پیش در برنامهای تلویزیونی گفتم که یکی از راههای ترویج کتابخوانی، نمایش کتابخانه در خانه شخصیتهای فیلم است. موضوعی که در گذشته دیده میشد، اما امروز دیگر وجود ندارد و باید به دنبال علت آن بود.
این بازیگر به تجربه شخصیاش در برابر افراطگرایی اشاره کرد و افزود: پیش از دوقطبی شدن جامعه به من انتقاد میکردند و مرا «وسطباز» مینامیدند. درحالیکه همواره تلاش میکردم مستقل باشم و مقالهای هم با عنوان «در ستایش وسطبازی» نوشتم. که اگر تعداد چنین افرادی زیاد شود، ایران به سمت توسعه حرکت میکند و از شرایط دوقطبی رها میشود.
کیانیان درباره رشد انتشار کتابهای سینمایی گفت: نوشتن بیش از ۳۰۰عنوان کتاب سینمایی در یک سال، اتفاقی درخشان است زیرا چاپ این آثار نشاندهنده وجود مخاطب است. در جامعهای که روزنامه فراوان باشد، یعنی آن جامعه در حال رشد فرهنگی است، اما امروز متاسفانه شاهد چنین چیزی نیستیم.
او با بیان اینکه در ایران کتاب قیمت زیادی ندارد گفت: چند سال پیش تئاتری با عنوان «پدر» را روی صحنه داشتیم که برخی به بهای بلیت اعتراض داشتند، اما همان مبلغ را صرف خرید تنقلات میکردند.