منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب

 

منبت یکی از هنرها و صنایع دستی است. در این هنر نقش‌ها به صورت نقش برجسته روی زمینه کار قرار می‌گیرند. منبت‌کاری چوب یکی از شاخه‌های منبتکاری است ولی منبت کاری بیشتر به صورت کنده کاری روی چوب اجرا می‌شود. 

منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب. این هنر دستی نماد احساس، ادراک ، اندیشه و خلاقیت هنرمندان که با ذوق و سلیقه سرشار، اثر هنری را ابداع می کنند.

برجستگی یک عنصر مهم در منبت کاری است که به خوبی قابل مشاهده است. برجستگی های اشیا در منبت کاری بر روی چوب نیز برجسته و برآمده از چوب به نظر خواهد رسید.

این هنر اصیل ایرانی از گذشته تا به امروز همواره مورد توجه بوده و در آثار حجمی و تزئینی فراوانی به کار گرفته شده است.

منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی است

تاریخچه "هنر منبت کاری" :

از هزاران سال پیش مردمان عادی از چوب به عنوان ماده اولیه ارزان و در دسترس استفاده می کردند از این رو نمیتوان تخمین دقیقی از تاریخچه هنر منبت کاری در جهان به دست داد. از طرفی ماندگاری چوب در برابر عوامل طبیعی چندان زیاد نیست و در اثر گرما، رطوبت و دیگر عوامل طبیعی دستخوش تغییر شده و فرسایش می یابد، بنابراین از آثار چوبی منبت قدیمی اثری در دست نیست.

قدیمی ترین نمونه منبت موجود یک تندیس چوبی است که در مصر کشف شده و مربوط به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد است. البته مجسمه چوبی بت شیگیر با ۱۱۰۰۰ سال قدمت را می توان قدیمی ترین اثر کنده کاری روی چوب دانست.

در ایران منبت کاری قدمتی چند هزار ساله دارد و خاستگاه و نقطه آغازین منبت ایران شهرستان ملایر می باشد و روی دسته شمشیرها ، نیزه ها و سپرهای چوبی ارتشیان مادها و هخامنشیان توسط اهالی ملایر منبت کاری صورت می گرفته و پس از آن به درب و پنجره و مبلمان امروزی تسری یافته است. منبت گل و مرغ ملایر به عنوان یکی از کهن ترین سبکهای منبت ایران است.

شهر ملایر در سال 1391 به عنوان شهر ملی منبت و پایتخت مبل و منبت ایران در لیست شهرهای صنایع‌دستی کشور ثبت شده‌است و جهانی شدن این هنر در دست بررسی می باشد.

قدیمی ترین نمونه منبت موجود یک تندیس چوبی است که در مصر کشف شده

چوب مورد استفاده در منبت کاری:

استاد منبت کار بنا بر رنگ و جنس کاری که می خواهد بسازد از میان چوب های گوناگون چوب مناسب را انتخاب می کند. در این میان تعدادی از چوبها از بقیه کاربری بیشتری در ساخت آثار هنری منبت کاری دارند.

چوب گردو

چوب گلابی

چوب چنارف نارون

چوب راش

چوب تبریزی

و ….

این چوب ها هر کدام رنگ منحصر به فردی دارند که در آفرینش های هنری کمک قابل توجهی به زیبایی نهایی اثر می کنند.

سبک های منبت کاری :

بنا بر روش های گوناگون ساخت منبت این هنر به سه دسته تقسیم می شود:

حکاکی

برجسته نمایی

پیکر تراشی

منبت یکی از هنرها و صنایع دستی است

ابزار منبت کاری :

از ابزار مورد نیاز منبت کاری می توان: مغار ، گیره، میز منبت، گیره نجاری، سوهان آهنی، سوهان کاغذی و پارچه‌ ای و آبی، لوازم تحریر، کاغذ روغنی یا پوستی یا کالک، چکش پلاستیکی یا چوبی ، تیز کن برقی ، انواع چوب ، چسب چوب ، قلم موئی ، میخکوب ، کمد وسایل ، اره ، لیسه ، دریل ، متر ، سنگ نفت، لاستیک ، زیر کاری ، نفت و ... را نام برد. در این میان مغار مهمترین وسیله در منبت کاری می باشد که ابزاری برای کندن و تراش دادن است. به طور کلی ۴ نوع مغار در منبت کاری استفاده میشود که عبارتند از : مغار تخت ، مغار نیم باز ، مغار گلویی یا گیلویی ، مغار شفره.

منبت کاری با چوب

گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته