تپه باستانی سنگ چخماق درمنطقه بسطام یکی از توابع شهرستان شاهرود واقع در استان سمنان، حدود ده هکتار مساحت دارد. قدمت این مناظق نشان دهنده وجود روستایی در دوره نوسنگی بی‌سفال در منطقه سنگ چخماق شاهرود است . تپه باستانی سنگ چخماق را در پرشین وی ببینید.
تپه باستانی سنگ چخماق در منطقه بسطام، یکی از مناطقی است که از سال ۱۳۴۸ توسط پروفسور ماسواد، مورد شناساییذ قرار گرفت این تپه‌ها در حاشیه شمالی شهر بسطام و در ۶ کیلومتری شاهرود واقع شده‌اند و این حوزه دارایدو منطقه تپه‌ای در نواحی شرقی و غربی است.قدمت تپه‌های غربی به ۸ هزار و ۵۰۰ تا ۹ هزار سال قبل و قدمت تپه‌های شرقی به ۷ تا
۸ هزار سال پیش بازمی‌گردد.قدمت این مناظق نشان دهنده وجود روستایی در دوره نوسنگی بی‌سفال در منطقه سنگ چخماق شاهرود است.این تپه در سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰ مورد حفاری قرار گرفت و اشیاء و ابزارهایی مربوط به دوران نوسنگی از آنجا به دست آمد؛ اشیایی که قدمت آنها به ۷۳۰۰ سال پیش میرسد.
تپه باستانیدر بررسی‌های انجام شده مشخص شد که تپه‌های سنگ چخماق شاهرود در بسطام متعلق به قدیمی‌ترین روستای شمالشرق فلات ایراناست.بسیاری از ظروف تپه‌های سنگی این منطقه اکنون در موزه توکیو در ژاپن نگهداری می‌شود و این در حالی است که موزه شاهرود تنها چند نمونه از این ظروف را در خود نگهداری می‌کند.در حفاری تپه شرقی، تعداد سفال بیشتری به دست آمده که قرمز رنگ بوده و مشخصه آنها، نقشهای ساده و هندسی قرمز، روی کاسههای گود است.
ظروف تپه های سنگیاز زیباترین سفال‌های این تپه میتوان به دو اثر بسیار ارزنده اشاره کرد که شامل ماکت سفالی یک خانه ویک عدد ظرف کوزهای شکل با نقوش ابتدایی طرح سبدی به رنگ سیاه روی زمینه قرمز است.برای پخت و پز نیز از انواع اجاق در اتاق ها بهره می‌جستند. سفال‌های تپه زاغه به رنگ قرمز یا نخودی با سطحی صیقل یافته است و اکثراً توسط سفالگران محلی در خارج از روستا پخته می‌شد.
برخی از سفال‌های این تپه منقوش، عمدتاً هندسی شکل است. سایر اشیای به دست آمده از این تپه عبارتند از: ریتون‌های کره‌ای، مخروطی و استوانه‌ای، مُهر، پیکرک ( مجسمه کوچک) حیوان و انسان، تیغه و آثار سنگی و استخوانی.ساکنان تپه زاغه در ابتدا منازل خود را از چینه بنا کردند و به تدریج با خشت‌هایی که با دست شکل داده شده بود، دیوار خانه‌ها را می‌ساختند و کف و دیوار خانه‌ها را با کاهگل اندود می‌کردند.
قدیمی ترین روستاگاهی نیز دیوارها را با رنگ تزیین می‌کردند. مردگان را در داخل روستا و همراه با هدایا دفن می‌نمودند.ساکنان زاغه در حدود ۷۰۰۰ سال پیش، این روستا را ترک کردند و به محل دیگری رفتند.دانشگاه تهران بین سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۶ در چارچوب حفاری‌های دشت قزوین تپه سگزآباد را حفاری کرد.سفال کشف شده از این تپه باستانی به نام سفال آلویی معروف است. تپه سگز آباد شرقی‌ترین نقطه‌ای است که در آن سفال دالما دیده شده است. ظروف سفالی ساده و نقش‌دار به کار می‌بردند و غذای مورد نیاز را از کشاورزی و دامداری تامین می‌کردند.
بسیاری از ظروف تپه‌های سنگی این منطقه اکنون در موزه توکیو در ژاپن نگهداری می‌شود و این در حالی است که موزه شاهرود تنها چند نمونه از این ظروف را در خود نگهداری می‌کند.در حفاری تپه شرقی، تعداد سفال بیشتری به دست آمده که قرمز رنگ بوده و مشخصه آنها، نقشهای ساده و هندسی قرمز، روی کاسههای گود است.از زیباترین سفال‌های این تپه میتوان به دو اثر بسیار ارزنده اشاره کرد که شامل ماکت سفالی یک خانه و یک عدد ظرف کوزهای شکل با نقوش ابتدایی طرح سبدی به رنگ سیاه روی زمینه قرمز است.
همشهری آنلاین – تاریخ ما
