راضیه احقاقی: تخلفات ترافیکی در خیابان‌های تهران، روز به روز افزایش پیدا می‌کند. بخش قابل‌توجهی از این تخلفات توسط موتورسیکلت‌سواران انجام می‌شود به‌نحوی که در شرایط کنونی بخشی از بزرگراه‌های شهر به صحنه زیر پا گذاشتن مقررات راهنمایی و رانندگی از سوی راکبان متخلف تبدیل شده است. رئیس پلیس راهور تهران تاکید دارد که با روش‌های سنتی نمی‌توان مانع تخلف موتورسیکلت‌سواران و حتی تمامی خودروهای سواری شد و باید حداقل 45 هزار دوربین نظارتی برای تهران تامین شود. مدیرکل ایمنی و ترافیک معاونت شهرداری تهران از برنامه‌های مدیریت شهری برای کاهش بار ترافیکی پایتخت می‌گوید و تاکید دارد که اقدامات انجام‌شده در روان‌سازی جریان ترافیکی پایتخت اثرگذار بوده است. با وجود این همچنان شهروندان تهرانی به شکل جدی با افزایش تخلفات رانندگی مواجه هستند که ایمنی آنها را به خطر انداخته است.
تخلف در خیابان‌های پایتخت طی 5 سال اخیر و تقریبا پس از پایان همه‌گیری کرونا چند برابر شده است. بخش عمده‌ای از پُر وزن شدن تخلفات رانندگی توسط موتورسیکلت‌سوارانی انجام می‌شود که در بزرگراه‌ها «خلاف پیمایی» کرده، رمپ‌های ورودی و خروجی را خلاف جهت طی کرده و به ناگاه در مقابل چشم رانندگان ظاهر می‌شوند. در حالی طی سال‌های اخیر تخلفات پر خطر موتورسیکلت‌سواران از ایمنی رانندگی در تهران کاسته که تردد بی‌پروای آنها در پیاده‌راه‌ها، سال‌هاست که شبکه سبز پایتخت را برای شهروندان پیاده، «ناامن» و «قرمز» کرده است. در شرایطی که عابران پیاده و رانندگان خودرو تاکنون از ناامنی پیاده‌راه‌ها و خیابان‌ها توسط موتورسیکلت‌سواران گله دارند، طی ماه‌های اخیر معابر بزرگراهی پایتخت شاهد حضور دسته‌جمعی موتورسیکلت‌ها و اجرای حرکات پرخطر توسط آنها هستند و این موضوع می‌تواند چالش‌های جدی رقم بزند. در این شرایط این سوال مطرح است که چرا مدیران راهنمایی و رانندگی و مدیریت شهری واکنشی در خور به این تخلفات نشان نمی‌دهند و آیا دنده معکوس نظارتی توسط مسوولان عامل افزایش تخلفات رانندگی شده است یا خیر؟
سردار موسوی‌پور، رئیس پلیس راهور تهران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به کمبود نظارت هوشمند در پایتخت اشاره کرد و گفت تنها راه ملزم کردن تمامی رانندگان موتور و خودرو به رعایت کامل قوانین هوشمندسازی رصد حرکتی وسایل نقلیه و نصب حداقل 45 هزار دوربین در پایتخت است. این در حالی است که در ابتدای امسال تهران حدود 2هزار دوربین فعال داشت. البته مطابق مصوبه شورای شهر، مدیریت شهری برای امسال برنامه خرید و نصب 15هزار دوربین ترافیکی را نیز در دستور کار دارد که تحقق این هدف در‌هاله‌ای از ابهام است. زینب عبادی، مدیرکل ایمنی و مهندسی ترافیک معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به کاهش 11درصدی ترافیک پایتخت در ابتدای مهر ماه از به نتیجه رسیدن اقدامات مدیریت حمل‌ونقل در روان‌سازی جریان ترافیکی خبر داد و تاکید کرد که نصب و راه‌اندازی دوربین‌های جدید برای تهران با جدیت ادامه دارد.
سردار ابوالفضل موسوی‌پور رئیس پلیس راهور تهران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در پاسخ به این سوال که چرا حضور ماموران راهور در بزرگراه‌های پرتردد تهران در ساعات مختلف شبانه‌روز در مقایسه با دهه ۹۰ براساس مشاهدات میدانی شهروندان کاهش داشته و به صفر رسیده است، گفت: قطعا این صحبت صحت ندارد و بر مبنای داده‌های آماری صحیحی عنوان نمی‌شود؛ داده‌های ما در پلیس راهور از افزایش تعداد ناوگان پلیس راهنمایی و رانندگی طی سال‌های اخیر حکایت دارد و در واقع گشت پلیس راهنمایی و رانندگی در سال‌های اخیر افزایش داشته است. در اسفند سال گذشته ۱۵۰دستگاه خودروی برقی توسط شهرداری در اختیار پلیس راهور قرار گرفت و به ناوگان پلیس گذری شهر تهران افزوده شد.
رئیس پلیس راهور در پاسخ به این سوال که چرا بزرگراه‌های تهران بهشت خلاف‌پیماها شده و آیا این موضوع نتیجه کافی نبودن تعداد راهوران پلیس یا خاموشی دوربین‌های ثبت تخلف است، گفت: همان‌گونه که در پاسخ سوال قبل هم گفتم، از تعداد نیروهای راهور و گشت‌های پلیس در سطح شهر تهران کاسته نشده؛ با وجود این قطعا نمی‌توان با گشت‌زنی و افزایش تعداد راهوران مانع تمامی تخلفات در سطح شهر تهران شد.
وی ادامه داد: بالغ بر ۴میلیون و ۸۰۰ هزار موتور در سطح شهر تهران تردد دارند؛ طبیعتا نمی‌توان با حضور فیزیکی ماموران راهور و در واقع با روش‌های سنتی مانع تخلف موتورسواران شد. در واقع اگر به دنبال به صفر رساندن خلاف رانندگی از سوی موتورسواران هستیم، باید این موضوع از طریق هوشمندسازی انجام شود؛ به‌نحوی‌که با نصب تجهیزات به روز روی تمامی موتورها و اتصال داده‌های دریافتی به نقشه‌های GIS، امکان رصد برخط مسیر حرکت موتورسیکلت و اعمال جریمه در صورت حرکت در مسیر غیرمجاز وجود داشته باشد. در غیر این صورت نمی‌توان مانع تخلف این تعداد موتورسوار با روش‌های سنتی و گشت‌زنی شد. در عین حال باید این موضوع را در نظر گرفت که موتورسواران از قدرت مانور بالایی برای فرار از دست پلیس راهور برخوردار هستند و در برخی موارد، ماموران راهور برای جلوگیری از به‌خطر نینداختن موتورسوار متخلف مجبور هستند از تعقیب وی خودداری کنند. با در نظر گرفتن تمام موارد ذکرشده مجددا تاکید می‌کنم که هوشمندسازی تنها راه عملیاتی برای ممانعت از تخلفات رانندگی است.
سردار موسوی‌پور تاکید کرد: پلیس راهور تهران بزرگ وظیفه مدیریت وضع موجود را برعهده دارد؛ پلیس راهور براساس تجربه، بررسی‌های کارشناسی و مطالعه اقدامات سایر کشورها برای کاهش تخلفات رانندگی، طرح‌هایی برای کاهش تخلفات رانندگی در سطح پایتخت آماده کرده و به دستگاه‌های اجرایی نظیر مدیریت شهری ارائه کرده است. اما پلیس راهور بودجه‌ای برای اجرای طرح‌های ترافیکی، خرید دوربین یا هوشمندسازی ندارد و اجرای این پیشنهادها نیازمند همکاری سایر سازمان‌ها با پلیس راهور است. طبق طرح پیشنهادی پلیس راهور، تهران نیاز به ۴۵هزار دوربین جدید برای تکمیل نظارت هوشمند دارد. در کنار مدیریت شهری، برخی وزارتخانه‌ها می‌توانند به کمک پلیس راهور در بحث ممانعت از تخلفات رانندگی بیایند. به‌عنوان مثال نصب تجهیزات رصد حرکت روی موتورسیکلت یا خودرو می‌تواند از سوی وزارت صمت پیگیری شود.
موسوی‌پور گفت: برای قانون‌مدار شدن جریان ترافیک در تهران، مشکلی در بحث قانون وجود ندارد، در واقع قوانین کافی در این خصوص وجود دارد؛ در این شرایط مشکل در بخش اجرای قوانین است و تنها راه اجرای کامل قوانین راهنمایی و رانندگی نیز از مسیر هوشمندسازی می‌گذرد. رئیس پلیس راهور تهران در خصوص رویه قدیمی و جاری شهرداری که «خیابان‌سازی برای خودروها» را به «پیاده‌راه‌سازی برای شهروندان» ترجیح می‌دهد و نتیجه آن برای پایتخت، گفت: به عقیده من شهرداری به دنبال توسعه خیابان‌ها نیست و به گواه آمار اعلامی، توسعه حمل‌ونقل عمومی با جدیت در این دوره مدیریت شهری در حال پیگیری است. عمده عملیات ساخت‌وساز در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهر تهران تکمیل رمپ و لوپ در بزرگراه‌های موجود است که این موضوع اقدامی ضروری برای کاهش بار ترافیکی پایتخت است. در ابتدای آغاز به کار این دوره مدیریت شهری حدود ۹۰ تقاطع غیر هم‌سطح در شهر تهران وجود داشت که رمپ و لوپ نداشتند و تکمیل این تقاطع‌های غیر هم‌سطح برای روان‌سازی جریان ترافیکی ضروری بود که خوشبختانه در این دوره مدیریت شهری به این موضوع ورود شد به نحوی که طی ۲.۵ سال اخیر دسترسی حدود ۴۰ تقاطع غیر هم‌سطح کامل شد.
رئیس پلیس راهور درخصوص راهکار کاهش ترافیک و آلودگی هوا در پایتخت گفت: قطعا تکمیل رمپ و لوپ‌های باقی‌مانده از طرح حمل‌ونقلی تهران در کاهش بار ترافیکی و در نتیجه کنترل آلودگی هوا اثرگذار است. در واقع تکمیل تقاطع‌های غیر هم‌سطح اقدامی ضروری برای کاهش تردد در خیابان‌ها، کم شدن زمان سفر و کاهش تعداد ایست در تقاطع‌ها است. به این ترتیب با تکمیل تقاطع‌های غیر هم‌سطح و روان‌سازی بار ترافیک آلودگی هوا نیز کمتر می‌شود. در عین حال کنترل مبادی ورودی شهر از اقدامات ضروری برای کنترل جریان ترافیکی شهر تهران است؛ البته این موضوع نیز به هوشمندسازی و نصب تجهیزات جدید در مبادی ورودی شهر و امکان رصد برخط بستگی دارد که خوشبختانه مدیریت شهری در این زمینه نیز ورود کرده است.
زینب عبادی، مدیرکل مهندسی و ایمنی ترافیک معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در پاسخ به این سوال که ترافیک پایتخت نسبت به دهه ۹۰ چه میزان افزایش یافته است، گفت: آمار دقیقی در این زمینه در اختیار شرکت کنترل ترافیک نیست؛ با وجود این طبق آمار و براساس شاخص TQIمیزان ترافیک پایان شهریور و ابتدای مهر امسال نسبت به دوره مشابه در سال قبل (۱۴۰۳) حدود ۱۱درصد کاهش داشته است. درحالی از ترافیک مهر ماه تهران امسال کاسته شد که افزایش مستمر جمعیت و تعداد خودروها باعث شده تا طی سالیان گذشته، عمدتا جریان ترافیک هر سال افزایشی باشد.
عبادی ادامه داد: کاهش ۱۱درصدی بار ترافیکی پایتخت در دوره مورد بررسی بر اساس شاخص TQI یعنی Traffic Quality Index استخراج شده است. این شاخص سطح قابل دسترس بودن معابر شهر را اندازه‌گیری کرده و به‌صورت کمّی در بازه صفر تا ۳۰۰ اعلام می‌شود. در شرایطی که تمامی معابر شهر آزاد بوده و هیچ ترافیکی در هیچ نقطه‌ای از شهر وجود نداشته باشد، این شاخص صفر و زمانی که کل معابر به لحاظ ترافیکی قفل باشند، این شاخص برابر ۳۰۰ اعلام می‌شود. در دوره‌های زمانی مختلف میزان این شاخص ترافیکی استحصال شده و به این ترتیب می‌توان میزان ترافیک را نسبت به دوره‌های مختلف سنجید. عبادی تصریح کرد: براساس بررسی‌های انجام‌شده در ابتدای مهر امسال منطقه یک، ۳ و ۶ بیشترین بار ترافیکی را داشته‌اند. این مناطق بافت اداری متراکمی دارند؛ تعداد مراکز آموزشی بالایی نیز در این مناطق وجود دارد و ترکیب این دو موضوع باعث شده تا بار ترافیکی در این مناطق در ابتدای مهر به حداکثر برسد.
وی در ادامه تاکید کرد که عوامل متعددی در کاهش ترافیک مهر امسال نسبت به سال قبل دخیل بوده است؛ توسعه حمل‌ونقل عمومی با محوریت توسعه ناوگان اتوبوسرانی که به افزایش مطلوبیت جابه‌جایی با شبکه اتوبوسرانی انجامید از جمله دلایل کاهش بار ترافیکی پایتخت بود. در عین حال امسال شهرداری در همکاری با پلیس راهور نسبت به شناسایی و رفع گلوگاه‌های ترافیکی اقدام کرد. سال گذشته نقاطی که تراکم و صف طولانی ترافیک را داشتند شناسایی شدند، در فاز اول ۷۰ مورد شناسایی و مطالعه شد و راهکارهایی برای رفع گره ترافیکی آنها ارائه شد و بخش عمده‌ای از این گره‌های ترافیکی پایتخت که عمدتا در تقاطع و میادین مهم شهر واقع شده بودند، رفع و نقاط حادثه‌خیز هم به کمک پلیس راهور شناسایی و اصلاح شد.
اقداماتی در خصوص نگهداشت شهر و توسعه زیرساخت ترافیکی از جمله اصلاح و احیای خط‌کشی معابر و نوسازی علائم رانندگی به‌خصوص در حریم مدارس نیز انجام شد. حذف سهمیه فصلی ۲۰ روز تردد آزاد در محدوده کنترل آلودگی هوا با هدف کاهش تردد به محدوده کنترل آلودگی هوا و همچنین وضع ممنوعیت‌هایی در تردد وسایل نقلیه سنگین، کنترل وسایل باری و... نیز در کاهش ترافیک مهر ماه امسال اثرگذار بود. همچنین ۱۸۰ مدرسه مهم در مناطق ۲۲گانه شناسایی شد و در حریم آنها طرح آرام‌سازی و ایمن‌سازی معابر انجام شد؛ در اطراف ۳۰۰ مدرسه نیز پلیس راهور مستقر شد تا به روان‌سازی جریان ترافیک در این مناطق کمک کند.
عبادی در پاسخ به این سوال که آیا به‌عنوان یک مدیر حوزه حمل‌ونقل از «مدیریت ترافیک» به معنای نظم‌بخشی به حرکت‌ها و بازدارندگی از تخلفات به شدت مرگبار رضایت دارد، گفت: مدیریت شهری برای مدیریت ترافیک و کاهش تخلفات هر سال لیستی از نقاط پر حادثه شهر استخراج می‌کند. سال گذشته ۴۸۵ نقطه در این زمینه شناسایی شد و ۸۰ درصد آنها نیز رفع شدند. ۲۰درصد باقی مانده مربوط به نقاطی بود که رفع چالش‌های آنها نیاز به اقدامات بلند‌مدت داشت. به‌عنوان مثال رفع این موارد نیاز به تملک یا رفع معارض داشت که حل آنها زمان‌بر است.
وی ادامه داد: برای افزایش ایمنی معابر پایتخت نیز برنامه عملیاتی ایمنی شهر تهران با افق ۱۰ساله تدوین شد، این اولین مرتبه‌ای است که چنین برنامه‌ای در مدیریت شهری تدوین شده و در حال حاضر اقدامات متعددی برای ایمن‌سازی شهر مطابق اهداف سند بالادستی تدوین‌شده انجام می‌شود. عابران پیاده و موتورسیکلت سواران در زمره قشرهای آسیب‌پذیر در حال تردد در خیابان‌ها هستند و مدیریت شهری برای تامین ایمنی آنها نیز پیشنهادهایی دارد که این پیشنهادها در شورای عالی ترافیک شهر تهران مطرح شده و در حال نهایی شدن و تصویب است. پس از تصویب و ابلاغ می‌توان منتظر اتفاقات خوبی در این بخش باشیم.
عبادی در ادامه به اصلاح و نصب دوربین‌های جدید ثبت تخلف در سطح شهر تهران با هدف نظم‌بخشی بیشتر به ترددها اشاره کرد و گفت: توسعه دوربین‌های ثبت تخلف یکی از راهکارهای اصلی برای کاهش تخلفات اثرگذار است. اصلاح و ترمیم دوربین قدیمی و جانمایی و نصب دوربین جدید نیز با سرعت خوبی درحال پیشرفت است و با تکمیل آنها از تخلفات شهری کاسته می‌شود. ارسال پیامک در زمان بروز تخلف از دیگر اقدامات انجام شده برای ممانعت از تخلفات بیشتر است.
