هورمون پروژسترون در طول بارداری نقش حیاتی در حفظ رحم و رشد جنین دارد و سطح آن در سه‌ماهه‌های بارداری تغییر می‌کند. در اوایل بارداری، تخمدان‌ها پروژسترون تولید می‌کنند تا لانه‌گزینی و تثبیت جنین در رحم را تضمین کنند. با پیشرفت بارداری و به ویژه از هفته هشتم تا دهم، جفت نقش اصلی در ترشح پروژسترون را بر عهده می‌گیرد و میزان هورمون به تدریج افزایش می‌یابد تا جریان خون رحم را تقویت کرده و انقباضات رحمی را کاهش دهد. در سه‌ماهه دوم و سوم، سطح پروژسترون همچنان بالا باقی می‌ماند تا محیط رحم برای رشد جنین آماده باشد و تا زمان زایمان بدن مادر از اثرات حفاظتی این هورمون بهره‌مند شود.
کمبود پروژسترون در بارداری می‌تواند خطرناک باشد و معمولاً با مجموعه‌ای از علائم مشخص خود را نشان می‌دهد. شایع‌ترین علائم کمبود پروژسترون در بارداری عبارتند از:
۱. لکه‌بینی یا خونریزی خفیف واژینال در اوایل بارداری
۲. احساس گرفتگی یا درد خفیف شکم و لگن
۳. تهوع شدید یا افزایش حالت تهوع صبحگاهی
۴. خستگی مفرط و ضعف عمومی
۵. حساسیت یا درد پستان‌ها
۶. نوسانات شدید خلقی و اضطراب
۷. کاهش تمایل به غذا یا مشکلات گوارشی خفیف
۸. کوتاه شدن طول سرویکس که می‌تواند با زایمان زودرس مرتبط باشد
۹. احساس ناپایداری و کاهش انرژی برای فعالیت‌های روزانه
۱۰. در موارد شدید، تهدید به سقط جنین
تشخیص کمبود پروژسترون معمولاً از طریق آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون و بررسی علائم بالینی انجام می‌شود و درمان معمولاً شامل مصرف شیاف یا قرص پروژسترون تحت نظر پزشک است.
پروژسترون یک هورمون جنسی زنانه است که نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی و حفظ بارداری دارد. در دوران بارداری، این هورمون توسط تخمدان‌ها و جفت ترشح می‌شود تا محیط رحم را برای رشد جنین آماده کند. در صورت کمبود پروژسترون، خطر سقط جنین افزایش می‌یابد. برای جبران این کمبود، شیاف پروژسترون به‌صورت واژینال یا مقعدی تجویز می‌شود.
شیاف پروژسترون در بارداری برای موارد زیر تجویز می‌شود:
شیاف پروژسترون در بارداری می‌تواند به حفظ طول سرویکس و پیشگیری از کوتاه شدن آن کمک کند، به ویژه در زنانی که خطر زایمان زودرس دارند. پروژسترون با کاهش انقباضات رحمی و افزایش آرامش عضلات سرویکس، محیط رحم را برای ادامه بارداری مناسب نگه می‌دارد و احتمال زایمان پیش از موعد را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف موضعی واژینال پروژسترون در زنانی با سرویکس کوتاه، می‌تواند طول سرویکس را پایدار نگه داشته و ریسک زایمان زودرس را کاهش دهد، در حالی که تاثیر آن در زنان با طول سرویکس طبیعی کمتر محسوس است.
پزشکان شیاف پروژسترون را برای زنان زیر تجویز می‌کنند:
در بارداری‌های دوقلو یا چندقلو، سطح نیاز به پروژسترون بالاتر است زیرا رحم فشار بیشتری را تحمل می‌کند و خطر سقط یا زایمان زودرس افزایش می‌یابد. در این شرایط، پزشک ممکن است شیاف پروژسترون را تجویز کند تا سطح هورمون کافی برای حفظ بارداری و حمایت از رحم فراهم شود. استفاده از شیاف در بارداری دوقلو می‌تواند به پایدار نگه داشتن طول سرویکس، کاهش انقباضات رحمی و بهبود جریان خون جفت‌ها کمک کند، اما همچنان مصرف آن باید دقیقاً طبق نظر پزشک و با پایش منظم انجام شود تا اثرگذاری و ایمنی برای مادر و جنین‌ها تضمین شود.
در زمان اقدام به بارداری، به ویژه در زنانی که سابقه سقط مکرر دارند یا مشکلات کمبود پروژسترون دارند، پزشک ممکن است شیاف پروژسترون تجویز کند تا رحم برای لانه‌گزینی تخمک بارور شده آماده شود. مصرف این شیاف از اوایل چرخه قاعدگی یا پس از تخمک‌گذاری آغاز می‌شود و باعث تقویت پوشش داخلی رحم، بهبود جریان خون و کاهش انقباضات رحمی می‌شود، که همگی شانس بارداری موفق را افزایش می‌دهند. استفاده از شیاف در این مرحله باید تحت نظر پزشک باشد تا دوز و زمان دقیق مصرف به درستی تنظیم شود و اثرگذاری مطلوب برای بارداری حاصل گردد.
از فواید مصرف شیاف پروژسترون در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عوارض شیاف پروژسترون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
در صورت بروز هر یک از این علائم، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
شیاف پروژسترون ۴۰۰ میلی‌گرم در بارداری معمولاً برای حفظ بارداری و پیشگیری از سقط تجویز می‌شود و اکثر زنان آن را به خوبی تحمل می‌کنند، اما ممکن است عوارضی ایجاد کند. شایع‌ترین عوارض شامل نفخ، سردرد، خستگی، تهوع، حساسیت یا درد پستان و ترشحات واژن است. در برخی موارد نادر ممکن است عوارض جدی مانند واکنش آلرژیک شدید، خونریزی غیرمعمول، تغییرات بینایی یا علائم لخته شدن خون رخ دهد. به همین دلیل مصرف این دارو باید تحت نظر پزشک باشد و در صورت بروز هرگونه علامت غیرطبیعی فوراً پزشک مطلع شود.
خیر، مصرف شیاف پروژسترون باعث توقف رشد جنین نمی‌شود؛ بلکه برعکس، یکی از اهداف اصلی آن حفظ بارداری و فراهم کردن محیط مناسب برای رشد جنین است. پروژسترون با افزایش ضخامت پوشش داخلی رحم، کاهش انقباضات رحمی و تقویت جریان خون به جفت، شرایط ایده‌آلی برای تکامل جنین ایجاد می‌کند. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که استفاده صحیح و تحت نظر پزشک از شیاف پروژسترون نه تنها رشد جنین را مختل نمی‌کند، بلکه خطر سقط جنین و زایمان زودرس را کاهش می‌دهد.
نحوه استفاده از شیاف پروژسترون در بارداری به دقت و طبق دستور پزشک اهمیت زیادی دارد تا اثرگذاری آن حفظ شده و عوارض کاهش یابد. در ادامه، روش‌های معمول استفاده را توضیح می‌دهم:
شیاف پروژسترون معمولاً به دو صورت عرضه می‌شود:
برای قرار دادن شیاف پروژسترون باید به شکل زیر عمل کنید:
1. دست‌ها را بشویید تا از ورود باکتری جلوگیری شود.
2. شیاف را خارج از بسته‌بندی قرار دهید.
3. در حالت درازکش یا نیمه درازکش قرار گیرید.
4. شیاف را با انگشت وارد واژن کنید (معمولاً حدود ۲–۳ سانتی‌متر داخل) تا در جای مناسب قرار گیرد.
5. پس از قرار دادن، چند دقیقه در همان حالت بمانید تا دارو جذب شود.
6. دست‌ها را دوباره بشویید.
شیاف پروژسترون در بارداری می‌تواند با برخی داروهای دیگر تداخل داشته باشد
به نقل از my.clevelandclinic.org
Carbamazepine
Rifampin
Do not use any other vaginal products without asking your care team. This list may not describe all possible interactions. Give your health care provider a list of all the medicines, herbs, non-prescription drugs, or dietary supplements you use
کاربامازپین
ریفامپین
بدون مشورت با پزشک خود از هیچ داروی واژینال دیگری استفاده نکنید. این داروها ممکن است تمام تداخلات احتمالی را شرح ندهد. لیستی از تمام داروها، گیاهان دارویی، داروهای بدون نسخه یا مکمل‌های غذایی که استفاده می‌کنید را به پزشک خود ارائه دهید.
در بارداری، شیاف پروژسترون واژینال معمولاً ترجیح داده می‌شود، زیرا دارو مستقیم به رحم منتقل شده و جذب موضعی بهتری دارد، در نتیجه اثرگذاری آن روی حفظ بارداری و ضخامت رحم بیشتر است. شیاف مقعدی هم اثر دارد اما معمولاً برای زنانی استفاده می‌شود که به هر دلیلی قادر به مصرف واژینال نیستند یا پزشک تشخیص داده است، و جذب آن از طریق رکتوم نسبت به واژینال کمتر مستقیم است. بنابراین، به طور کلی مصرف واژینال اولویت دارد مگر شرایط خاصی وجود داشته باشد.
نحوه و زمان قطع مصرف شیاف پروژسترون در بارداری باید حتماً تحت نظر پزشک تعیین شود و خودسرانه نباید دارو متوقف شود. معمولاً شیاف تا پایان هفته دهم بارداری یا تا زمانی که پزشک تشخیص دهد سطح پروژسترون بدن برای حفظ بارداری کافی است، مصرف می‌شود. پزشک ممکن است قطع تدریجی یا ناگهانی را بسته به وضعیت بارداری و نیاز هورمونی توصیه کند. قطع زودهنگام بدون مشورت می‌تواند خطر کوتاه شدن سرویکس، انقباض رحمی یا سقط جنین را افزایش دهد. بنابراین، همیشه قبل از توقف مصرف، با پزشک مشورت کرده و دستورالعمل دقیق او را دنبال کنید.
شیاف پروژسترون یکی از ابزارهای مهم در حفظ بارداری و پیشگیری از سقط جنین است که به ویژه در زنانی با سابقه سقط مکرر، خونریزی واژینال یا استفاده از روش‌های کمک‌باروری کاربرد دارد. این دارو با تأمین هورمون پروژسترون مورد نیاز، محیط رحم را برای رشد جنین آماده نگه می‌دارد و خطر زایمان زودرس را کاهش می‌دهد. با این حال، مصرف آن باید تحت نظر پزشک و طبق دوز و مدت زمان تعیین شده باشد، زیرا قطع خودسرانه یا استفاده نادرست می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد. آگاهی از نحوه مصرف، عوارض احتمالی و نکات ایمنی، به مادران کمک می‌کند تا از مزایای این درمان بهره‌مند شوند و بارداری سالم و ایمن‌تری را تجربه کنند.
