به گزارش همشهری آنلاین، یکی از این روش‌ها که طی سال‌های اخیر توجه پژوهشگران، سرمایه‌گذاران و حتی کشاورزان سنتی را به‌خود جلب کرده، کشت هیدروپونیک (Hydroponics) است.
کشت بدون خاک چگونه عمل می‌کند؟
در روش هیدروپونیک، ریشه گیاهان در محلولی از آب و مواد معدنی ضروری غوطه‌ور می‌شود. این محلول دقیقاً همان عناصری را که گیاه برای رشد نیاز دارد، تأمین می‌کند: نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و ریزمغذی‌های دیگر. در برخی مدل‌ها، ریشه‌ها در بستری بی‌اثر مانند پرلیت، کوکوپیت یا لیکا قرار می‌گیرند که وظیفه آن صرفاً نگهداری فیزیکی گیاه است. این روش به گیاهان اجازه می‌دهد انرژی کمتری صرف جست‌وجوی مواد غذایی کنند و در عوض سرعت رشد بیشتری داشته باشند. همچنین با کنترل دقیق مواد غذایی، مصرف کود کاهش یافته و راندمان بالا می‌رود.
مزایا و دلایل رشد محبوبیت
صرفه‌جویی در مصرف: کشاورزی سنتی مقادیر عظیمی از آب را هدر می‌دهد، اما در این سیستم آب بارها بازیافت و استفاده می‌شود. مصرف آب در هیدروپونیک تا ۹۰درصد کمتر از کشت در خاک است.
- وابسته نبودن به مکان: از پشت‌بام‌های شهری گرفته تا گلخانه‌های بزرگ صنعتی، همه‌جا می‌تواند به مزرعه تبدیل شود.
- کاهش استفاده از سموم شیمیایی.
* با وجود مزایا، هیدروپونیک خالی از چالش نیست. هزینه بالا و داشتن دانش فنی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی این سبک از کشاورزی محسوب می‌شوند.
پیشتازی ایرانی‌ها
از قدیم ایرانی‌ها پیش از فرارسیدن سال نو و عید نوروز، گندم، ماش یا گیاهان شبیه به آنها را در مقداری آب می کاشتند و سبزه برای سفره هفت سین فراهم می‌آوردند. بنابراین می‌توان گفت که ایرانیان، از پیشتازان در کشت هیدروپونیک هستند.
هیدروپونیک در خانه
این روش را می‌توان در خانه و فضاهای کوچک هم پیاده‌سازی کرد. برای شروع لازم نیست تجهیزات بسیار پیچیده داشته باشید، کافی است مراحل پایه را بدانید:
انتخاب گیاه مناسب
- بهترین گیاهان برای شروع: سبزیجات برگی مانند کاهو، ریحان، نعناع، اسفناج و شاهی.
تهیه سیستم هیدروپونیک ساده
روش پایه: یک مخزن (بطری یا جعبه پلاستیکی) پر از محلول غذایی + یک پمپ هوا (مانند آکواریوم) برای اکسیژن‌رسانی.
روش ساده‌تر: استفاده از شیشه یا بطری آب معدنی، گذاشتن گیاه درون سبد کوچک و پر کردن اطراف ریشه با پرلیت یا لیکا.
محلول غذایی
- گیاهان به عناصر اصلی مثل نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ریزمغذی‌ها نیاز دارند. می‌توانید محلول‌های آماده مخصوص هیدروپونیک بخرید یا خودتان بسازید.
- pH آب باید بین ۵.۵ تا ۶.۵ باشد. می‌توان با نوارهای تست یا دستگاه pH متر آن را تنظیم کرد.
نور مناسب
- اگر خانه‌تان نورگیر است، گیاهان را کنار پنجره جنوبی بگذارید.
- در غیر این صورت از لامپ‌های رشد LED استفاده کنید. (روزانه ۱۰–۱۴ ساعت نور لازم است).
کاشت بذر یا نشا
- بذرها را می‌توانید ابتدا روی اسفنج یا دستمال مرطوب جوانه‌دار کنید.
- سپس آنها را داخل سبد مخصوص بگذارید تا ریشه به محلول غذایی برسد.
نگهداری و کنترل
- سطح آب را مرتب کنترل کنید تا ریشه‌ها خشک نشوند.
- هر دو هفته محلول غذایی را عوض کنید.
- دما برای بیشتر گیاهان باید بین ۱۸–۲۵ درجه باشد.
