همشهری‌آنلاین – مجیدجباری: پنجاه و پنجمین جلسه کارگروه ملی مدیریت پسماند با محوریت بررسی عملکرد شهرداری تهران در حوزه کمپوست و ارزیابی مزایا و چالش‌های خرید زباله‌سوز ۶ هزار تنی برگزار شد. کارشناسان و مسئولان در این نشست بر لزوم استفاده از رویکردهای علمی و مدیریت پایدار پسماند تأکید کردند و مقرر شد تصمیم نهایی ظرف دو هفته آینده اتخاذ شود.
نیاز مدیریت پسماند تهران به چند محور کلیدی
پنجاه و پنجمین جلسه کارگروه ملی مدیریت پسماند با دستور کار بررسی عملکرد شهرداری تهران در زمینه کمپوست و خرید زباله‌سوز ۶ هزار تنی برگزار شد. دراین جلسه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به بارگذاری بالای جمعیت و صنعت در استان تهران گفت: «در استان تهران روزانه بیش از ۱۰ هزار تن پسماند شهری و روستایی تولید می‌شود که شامل ۱۱۵ تن پسماند پزشکی، ۳۰۰۰ تن پسماند صنعتی، ۴۰۰ تن پسماند خطرناک و ۳۵ هزار تن نخاله ساختمانی است.»
شینا انصاری افزود: «کشورهای پیشرو در محیط زیست به سمت دفن حداقلی حرکت می‌کنند و ما نیز برای حرکت به سمت مدیریت پایدار پسماند باید چند محور کلیدی را در دستور کار قرار دهیم که تفکیک پسماند در مبدا یکی از مهمترین آن‌هاست. تقلیل مدیریت پسماند به استفاده از یک راهکار مانند زباله‌سوز نیازمند توجه بیشتر است. در کنار توسعه تفکیک در مبدا با مشارکت شهروندان و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای کاهش بار ورودی به آرادکوه، بهره‌گیری از فناوری‌های پردازش پسماند، بازیافت، تولید کمپوست استاندارد و کاهش دفن مستقیم باید مدنظر قرار گیرد.»
کشورهای دیگر زباله‌هایشان را چکار می‌کنند؟
معاون اجرایی رئیس‌جمهور و سرپرست نهاد ریاست جمهوری، با تاکید بر رویکرد علمی در تصمیم‌گیری گفت: «ما باید بر اساس مقالات علمی و مستند، زباله سوزی کنیم. نمی‌توان بدون اینکه به مبنای علمی یک مساله پی ببریم آن را انجام بدهیم. ما می‌توانیم از زباله‌ها تولید سرمایه کنیم؛ در واقع به چشم یک ثروت به این موضوع نگاه کرد. باید ببینیم آیا کشورهایی که محیط زیست سالمی دارند از زباله‌سوز استفاده می‌کنند یا خیر. محیط زیست کشور ما با چالش‌های گوناگونی نظیر خشکسالی، آلودگی هوا و… مواجه است. ممکن است کاری انجام بدهیم و دوباره یک مشکل دیگر ایجاد کنیم؛ چنین اقدامی می‌تواند مانند ذوب‌آهن ما را دچار مشکل کند. نباید این قبیل مسائل را به سادگی نگاه کنیم.»
محمدجعفر قائم‌پناه تاکید کرد: «اگر واردات زباله‌سوز انجام شد، باید با استانداردهای وزارت بهداشت و تایید سازمان حفاظت محیط زیست انجام شود. همچنین باید بررسی کنیم که آیا برای شهرداری راهکاری وجود ندارد که بتوانیم با تفکیک از مبدا به سمت بازیافت برویم. باید با حرکت به سمت فرهنگ‌سازی تولید زباله را کاهش بدهیم؛ شهرداری و صداوسیما می‌توانند در این خصوص مفید واقع شوند.»
انتخابی جز مسیر درست نداریم
شهردار تهران هم در ادامه جلسه با تاکید بر اینکه ما انتخابی جز مسیر درست نداریم به هزینه‌های سنگین و مستمر ناشی از روش‌های نادرست دفع زباله اشاره کرد و گفت: «اگر بخواهیم مسیر اشتباه را ادامه دهیم، هم هزینه‌های مالی سنگینی تحمیل می‌شود و هم آسیب‌های زیست‌محیطی جدی به بار خواهد آمد. بنابراین باید انتخابی آگاهانه و مبتنی بر تجربه و دانش داشته باشیم.»
علیرضا زاکانی درباره دسته‌بندی زباله‌ها توضیح داد: «زباله‌ها به سه دسته باارزش، نسبتا با ارزش و بی‌ارزش تقسیم می‌شوند. در جهان، ابتدا زباله‌های باارزش تفکیک شده و سپس برای تولید انرژی سوزانده می‌شوند. این فرآیند خروجی حرارتی قابل توجهی دارد که در تولید انرژی نقش مهمی ایفا می‌کند.»
او درباره سرمایه‌گذاری خارجی و فناوری زباله‌سوز افزود: «در برخی شهرهای جهان، زباله‌سوزها در دل باغستان‌های شهری نصب شده‌اند و ادعا می‌شود که آلایندگی آن‌ها نصف استانداردهای اروپاست. شرکتی که قرار است در تهران سرمایه‌گذاری کند نیز با تولید بیش از هزار زباله‌سوز، به فناوری رسیده که معتقد است با هزینه کمتر توان رقابت با استانداردهای اروپا را دارد.»
شهردار تهران درباره پروژه‌های در دست اجرا گفت: «۶ خط هزار تنی زباله‌سوز طراحی شده که ظرفیت هریک از آن‌ها به ۲۰۰۰ تن قابل افزایش است. آثار زیست‌محیطی این پروژه‌ها در محیط شهری قابل مشاهده خواهد بود و می‌توان آن‌ها را به بهترین نحو اجرا کرد.»
تولید انرژی از زباله سوزی کم نیست
زاکانی در ادامه به اهمیت تولید انرژی از زباله اشاره کرد و گفت: «دریافت یک درصد انرژی از زباله‌سوزها عدد بزرگی در سبد انرژی کشور محسوب می‌شود و کاربردهای فراوانی دارد.»
شهردار تهران همچنین به نقش کمپوست در مدیریت پسماند پرداخت و بیان کرد: «سهم کمپوست در دنیا از روش‌های سنتی بیشتر شده، چرا که نیازی به فناوری‌های پیچیده ندارد. از سال ۱۳۹۳، تولید داخلی کمپوست آغاز شده و اکنون برای مصرف داخلی نیز تولید می‌شود.»
شهردار تهران با اشاره به برنامه‌های مدیریت شهری در زمینه تفکیک زباله در مبدا گفت: «بسته‌ای برای تفکیک زباله در منزل طراحی شده که از طریق مراجعه مردم و مجموعه‌های واسط اجرا می‌شود. تفکیک اولیه در این مراکز انجام شده و سپس به مسیر اصلی تفکیک منتقل می‌شود.»
وی در پایان با تأکید بر لزوم تصمیم‌گیری کارشناسی‌شده خاطرنشان کرد: «تصمیم نهایی ممکن است طی یک یا دو هفته آینده اتخاذ شود، اما نیازمند بررسی‌های دقیق کارشناسی، ارائه اسناد و نمونه‌برداری معتبر است. ما آماده‌ایم تا پاسخ‌های مستند ارائه کنیم و مسیر درستی برای حل مشکلات پسماند شهری انتخاب کنیم.»
ایجاد کوه‌های زباله در تهران
معاون خدمات شهری شهرداری تهران نیز در ادامه با اشاره به وضعیت دفن زباله در پایتخت گفت: «ما عملا در حال ساختن کوه‌های زباله در آرادکوه هستیم. ظرفیت دفن محدود است و ادامه این روند غیرممکن خواهد بود. تفکیک از مبدا هنوز به سطح مطلوب نرسیده، حتی کشورهای پیشرو نیز در این زمینه به عددهای زیر ۵۰ درصد دست یافته‌اند.»
داود گودرزی با اشاره به تجربه‌های ناموفق گذشته در تولید کمپوست افزود: «کمپوست اساسا کود نیست، بلکه اصلاح‌کننده خاک است و نمی‌تواند جایگزین کود شیمیایی شود. از سال ۱۳۹۳، تولید داخلی کمپوست آغاز شده و اکنون برای مصرف داخلی نیز تولید می‌شود.»
او درباره فناوری زباله‌سوز توضیح داد: «این اقدام، راهکار اثبات‌شده جهانی است و در بیش از ۷۰ درصد شهرهای دنیا استفاده می‌شود. شرکت منتخب متعهد شده آلاینده‌ها را مطابق با استانداردهای اتحادیه اروپا کاهش دهد. در صورت اجرای کامل، دفن زباله در آرادکوه تقریبا به صفر می‌رسد و بیش از ۱۰۰ مگاوات ساعت انرژی پایدار تولید خواهد شد.»
جابجایی آرادکوه هزینه گزاف دارد
گودرزی درباره مصرف آب دستگاه‌های زباله‌سوز هم که مورد ایراد محیط زیست بود، گفت: «نیروگاه از خروجی فاضلاب شهر کهریزک استفاده خواهد کرد و مصرف روزانه حدود ۴۰۰ متر مکعب پیش‌بینی شده است. نیازی به آب شیرین نیست.»
معاون شهردار تهران درباره مطالعات جابجایی مرکز آرادکوه گفت: «دو سایت پیشنهادی به دلایل حقوقی رد شدند. برآورد هزینه جابجایی حدود ۶۰ همت است و حداقل ۲۵ درصد هزینه حمل و آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از انتقال به بار خواهد آمد. بنابراین جابجایی راه‌حل مناسبی نیست و باید فرآیندهای موجود اصلاح شوند.»
زباله‌سوزی درتهران چرا پایلوت اجرا نمی‌شود؟
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، با انتقاد از رویکردهای فعلی گفت: «کمپوست تولیدشده در بسیاری از کشورها به دلیل آلودگی‌های میکروپلاستیکی و فلزات سنگین، فاقد استانداردهای لازم برای استفاده در کشاورزی است. اما این نتیجه زمانی حاصل می‌شود که فرآیند تفکیک از مبدا به‌درستی انجام نشده باشد.»
صدیقه ترابی افزود: «نمی‌توان بدون اصلاح ورودی‌ها، کمپوست تولید کرد و سپس آن را به‌عنوان محصولی بی‌کیفیت رد کرد. دنیا این مسیر را طی کرده و آزموده است.»
این مدیر محیط‌زیستی کشور درباره فناوری زباله‌سوز هشدار داد: «اگر این فناوری‌ها واقعا بدون آلایندگی هستند، چرا پایلوت اجرا نمی‌شود؟ تجربه عملیاتی در مقیاس کوچک برای ارزیابی ادعاها صورت نمی‌گیرد.»
ترابی با اشاره به تجربه کشورهایی مانند ژاپن، دانمارک، سنگاپور و چین تاکید کرد: «در این کشورها، زباله‌سوزی مرحله نهایی مدیریت پسماند است، نه نقطه شروع. تفکیک از مبدا، بازیافت کامل و اصلاح ورودی‌ها پیش‌نیاز عملکرد صحیح فناوری‌های پیشرفته است.»
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان سخنانش با انتقاد از نبود برنامه مشخص در شهرداری تهران طی دهه‌های گذشته گفت: «در ۶۰ سال گذشته هیچ برنامه مدون و مرحله‌به‌مرحله‌ای برای مدیریت پسماند ارائه نشده است. امروز به جای یک سیستم منسجم، با کوهی از زباله مواجه هستیم که حاصل بی‌برنامگی و تصمیم‌گیری‌های مقطعی در دوره های مختلف است.»
بررسی همه جوانب کار ظرف ۲ هفته
در این کارگروه، نمایندگان وزارت بهداشت، وزارت جهاد کشاورزی و کارشناسان حوزه پسماند و محیط زیست نیز نقطه‌نظرات کارشناسی خود را درباره مزایا و معایب زباله‌سوزی مطرح کردند و در پایان، محمدجعفر قائم‌پناه پیشنهاد داد ظرف دو هفته اعضای کارگروه با استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته در زمینه زباله‌سوزی، بسته‌ای مناسب برای مبانی مدیریت پسماند تهران ارائه دهند. شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم به عنوان دبیر کارگروه ملی مدیریت پسماند، این فرصت دو هفته‌ای را برای بررسی همه جوانب و معایب و مزایای زباله‌سوزی و تصمیم‌گیری نهایی تایید کرد.
