استاد دانشگاه آلاباما آمریکا می‌گوید باید به خاطر داشته باشیم که تیم ترامپ، جمهوری اسلامی را بازیکنی شکست‌خورده می‌بیند که «خطوط قرمز» اعلام‌شده‌اش دیگر معنایی ندارند.

از طرف دیگر گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) نیز از روز جمعه سوم مرداد در استانبول ترکیه کلید خورده است و مقرر شده این گفت‌و‌گو‌ها ادامه یابد.

روزنامه وال استریت ژورنال در این زمینه گفته است که مذاکرات ایران و اروپا نه با شکست مواجه شد و نه با یک نتیجه مثبت.

پیش از مذاکرات جمعه هم اعلام شده بود که اروپا سه شرط برای عدم فعال کردن مکانیسم ماشه از ایران دارد. رویترز در این زمینه روز پنج‌شنبه‌شب به نقل از دیپلمات‌ها خبر داده بود که سه کشور اروپایی روز جمعه در استانبول پیشنهاد تمدید ۶ماهه مهلت مکانیسم ماشه را مطرح می‌کنند. این رسانه افزود: «آن‌ها در مقابل، این خواسته‌ها را دارند؛ ورود تهران به مذاکرات با واشنگتن، همکاری کامل با آژانس و ارائه گزارش درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا.»

درباره این موضوع خبرنگار تابناک گفت‌وگویی با پروفسور نادر انتصار، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده که در ادامه می‌آید.

کتاب «ماراتن مذاکرات هسته‌ای، از سعدآباد تا کوبروگ» به قلم نادر انتصار رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه بوستون و کاوه افراسیابی، استاد دانشگاه بوستون آمریکا از جمله آثار انتصار به شمار می‌رود. همچنین کتاب «سیاست کرد‌ها در خاورمیانه» از جمله آثار شناخته شده انتصار است که ابعاد سیاسی و اجتماعی ادغام کرد‌ها در جریان اصلی زندگی سیاسی-اجتماعی در ایران، عراق و ترکیه را تحلیل می‌کند.

*اولین دیدار میان ایران و سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان در استانبول ترکیه برگزار شد و مقرر شد گفت‌و‌گو‌ها ادامه پیدا کند. اروپا سه شرط را مطرح کرده که عبارتند از: بازگشت ایران به گفتگوی مستقیم با آمریکا؛ تداوم همکاری ایران با آژانس و ارائه یک ارزیابی از میزان خسارت وارد شده به ذخائر اورانیم با غنای بالا. در مقابل تروئیکای اروپا نیز ضرب الاجل فعال شدن مکانیسم ماشه را برای شش ماه تمدید می‌کند. آیا این گفت‌و‌گو‌ها به نتیجه می‌رسد؟

مذاکرات تنها در صورتی به نتیجه خواهد رسید که ایران به مسیر فعلی تسلیم تدریجی در برابر غرب ادامه دهد. مکانیسم ماشه (Snapback) یک لکه سیاه در مذاکرات برجام ایران محسوب می‌شود که اکنون در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تثبیت شده است. 

این مکانیسم در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) منقضی خواهد شد. هیچ ماده‌ای در این قطعنامه وجود ندارد که تمدید مکانیسم ماشه را پیش‌بینی کند. این مکانیسم یا باید قبل از تاریخ انقضا فعال شود، یا در تاریخ مشخص شده به طور خودکار منقضی خواهد شد.

سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) که از همان ابتدا برجام را نقض کردند، سال‌هاست ایران را فریب می‌دهند و امروز نیز به همین مسیر ادامه می‌دهند. 

ایران باید زمانی که طرف اصلی غربی آن (آمریکا) از برجام خارج شد، این توافق را نیز ترک می‌کرد. بازی کردن با تروئیکای اروپایی تنها اتلاف وقت است.

*به نظر می‌رسد مذاکرات ایران و اروپا پیش شرط آغاز گفت‌و‌گو‌های تهران و واشنگتن باشد. آیا ممکن است گفت‌و‌گو‌های مستقلی میان ایران و آمریکا فارغ از نتیجه مذاکرات با اروپا آغاز شود؟

اگر ایران می‌خواهد مذاکرات با آمریکا را از سر بگیرد، باید مستقیماً این کار را انجام دهد. نیازی به واسطه‌های فریبکاری مانند تروئیکای اروپایی نیست، و آنها قطعاً در موضعی نیستند که پیش‌شرط تعیین کنند. 

آنها هر مسیری را که آمریکا در پیش بگیرد دنبال خواهند کرد. رفتار ضعیف ایران در برابر اروپا بار دیگر به تروئیکای اروپایی جرات داده تا نقش مخل را ایفا کنند.

*دونالد ترامپ در سخنانی ادعا کرده که کار احمقانه‌ای است که ایران دوباره از غنی سازی اورانیوم سخن می‌گوید. ایران نیز کماکان بر حق غنی سازی تاکید دارد. با توجه به این روند پیش بینی شما از مذاکره احتمالی میان دو کشور چیست؟

چندین مقام سابق مذاکره‌کننده و سیاست‌گذار ارشد آمریکایی مانند آنتونی بلینکن و جیک سالیوان اخیراً اعلام کرده‌اند که ایران پیشنهاد داده سطح غنی‌سازی خود را به زیر ۱٪ محدود کند. این بدان معناست که ایران تصمیم گرفته غنی‌سازی را متوقف کند و صرفاً برای حفظ آبرو، در سطحی معادل یک آزمایشگاه دانشگاهی اجازه غنی‌سازی داشته باشد.

اگر این ادعا درست باشد - و تاکنون هیچ تکذیب‌نامه مستندی مشاهده نکرده‌ام - آنگاه حرف ترامپ عملاً به واقعیت پیوسته است. سوال اینجاست: آیا ترامپ اجازه خواهد داد جمهوری اسلامی آبروی خود را حفظ کند، یا اصرار خواهد کرد که دولت ایران را تحقیر کرده و وادار به تسلیم کامل کند؟

*روزنامه وال استریت ژورنال پیش بینی کرده بود که احتمالا مذاکرات ایران و آمریکا از دهه سوم ماه اوت استارت بخورد. ارزیابی شما چیست؟

زمان ازسرگیری مذاکرات اهمیتی ندارد. ایران پیشتر چندین سیگنال درباره تمایلش برای بازگشت به مذاکرات ارسال کرده است.

سوال اصلی این نیست که مذاکرات چه زمانی از سر گرفته می‌شود، بلکه این است که ترامپ چه مقدار امتیاز از ایران طلب خواهد کرد. باید به خاطر داشته باشیم که تیم ترامپ، جمهوری اسلامی را بازیکنی شکست‌خورده می‌بیند که «خطوط قرمز» اعلام‌شده‌اش دیگر معنایی ندارند.