فضای ارزهای دیجیتال ایران شاهد ظهور طرح‌های کلاهبرداری جدیدی است که با پوشش فناوری‌های نوین، سرمایه‌گذاران را فریب می‌دهند. پروژه بم چین (Bemchain) و بنیاد بم (Bem Foundation) نمونه‌ای بارز از این طرح‌هاست که با وعده‌های سود کلان، هزاران نفر را گرفتار کرده است.

در تاریخ ۲۸ تیر ۱۴۰۴، معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه از طریق پیامک به شهروندان هشداری در خصوص این پروژه کلاهبرداری ارسال کرد. این نهاد در پیامک ارسالی خود رسماً اعلام کرد:

فعالیت مجموعه بم‌چین و بنیادبم تحت عنوان فعالیت‌های رمزارزی، یک کلاهبرداری هرمی است؛ با سرمایه‌گذاری در آن خطر از دست رفتن اصل سرمایه وجود دارد.

معرفی پروژه کلاهبرداری بم چین

بنیاد بم خود را یک اکوسیستم بلاک‌چین با هدف کارآفرینی و خلق ثروت معرفی کرده است. بم‌چین نیز یکی از پروژه‌های این بنیاد محسوب می‌شود که تمرکز خود را بر جذب کاربران ایرانی گذاشته است.

این پروژه دو توکن اصلی دارد:

• توکن بمت (BEMT): ابزار مبادلات اولیه
• توکن بی‌سی‌ان (BCN): واحد پول داخلی پروژه

کاربران برای شرکت در این طرح باید ابتدا توکن BEMT را از خریداری کرده و سپس آن را به توکن BCN تبدیل کنند. وعده‌های این پروژه کلاهبرداری شامل سود مرکب سالانه تا حدود ۲۰۰ درصد و سود ماهانه ۱۰ درصد تضمینی است.

ساختار و مکانیزم کلاهبرداری

این طرح از مدل بازاریابی شبکه‌ای هرمی استفاده می‌کند. نحوه عملکرد آن به شرح زیر است:

• جذب سرمایه اولیه: خرید توکن بمت و ثبت‌نام در پلتفرم
• دعوت زیرمجموعه: کسب درآمد از طریق جذب افراد جدید
• پرداخت سود از سرمایه تازه: استفاده از پول ورودی اعضای جدید برای پرداخت به قدیمی‌ها
• قفل شدن سرمایه: توکن‌های BCN برای مدت ۲ سال غیرقابل برداشت می‌شوند

یکی از مشکلات اصلی این است که درآمد پروژه از ارائه محصول واقعی یا فعالیت‌های تجاری و اقتصادی به دست نمی‌آید، بلکه از جذب سرمایه‌گذاران جدید حاصل می‌شود. یعنی تمام درآمدهایی که در این ساختار هرمی پرداخت می‌شود از سرمایه افراد زیرشاخه و زیرمجموعه است و راس هرم که گردانندگان پروژه هستند بالاترین درآمد را نه از فعالیت خاصی بلکه از سرمایه افراد زیرمجموعه به دست می‌آورند.

علائم هشدار و نشانه‌های تشخیص

کارشناسان چندین نشانه مشکوک در این پروژه شناسایی کرده‌اند:

• وعده‌های سود غیرواقعی: سود ۱۰ درصد ماهانه معادل بیش از ۲۱۳ درصد سالانه
• عدم شفافیت: نبود اطلاعات شفاف درباره تیم توسعه و آدرس دفتر
• نگرانی در خصوص افراد پشت پروژه: برخی منابع مدعی شده‌اند فردی که به عنوان بنیان‌گذار و گرداننده این پروژه شناخته می‌شود، دارای سوسابقه در حوزه فعالیت‌های اقتصادی است
• ساختار هرمی: وابستگی درآمد به جذب اعضای جدید
• نبود مجوز قانونی: فاقد تاییدیه و مجوز بانک مرکزی، سازمان بورس یا هیچ سازمان‌های مالی معتبر دیگری
• امتیاز اعتماد پایین: وب‌سایت‌های بررسی اسکم امتیاز اعتماد ۱ درصدی به آن داده‌اند
• تمرکز توکن‌ها: حدود ۷۰ درصد از توکن‌های بمت در اختیار یک نفر قرار دارد
• انتقال‌های مشکوک: توکن‌ها بارها بین بلاک‌چین‌های مختلف (ترون، بایننس اسمارت‌چین) منتقل شده‌اند

راهکارهای پیشگیری و محافظت

برای جلوگیری از گرفتار شدن در چنین طرح‌هایی، این اقدامات را رعایت کنید:

قبل از سرمایه‌گذاری:

• وعده‌های سود غیرواقعی را رد کنید
• شفافیت پروژه و وجود وایت‌پیپر معتبر را بررسی کنید
• مجوزهای قانونی و ثبت شرکت را پیگیری کنید
• نظرات کارشناسان و سایت‌های معتبر بررسی اسکم را مطالعه کنید

نشانه‌های خطر:

• تاکید بر جذب زیرمجموعه به جای فروش محصول واقعی
• عدم امکان برداشت آسان سرمایه
• فشار برای سرمایه‌گذاری سریع
• استفاده از عناوین فریبنده و پرطمطراق

نتیجه‌گیری

بم‌چین و بنیاد بم نمونه‌ای بارز از طرح‌های کلاهبرداری مدرن هستند که با سوءاستفاده از جذابیت فناوری بلاک چین، سرمایه‌گذاران را فریب می‌دهند. هشدار رسمی قوه قضاییه، اهمیت هوشیاری در برابر چنین طرح‌هایی را دوچندان می‌کند.

سرمایه‌گذاری در هر پروژه‌ای نیازمند تحقیق دقیق است. هیچ‌گاه به وعده‌های سود تضمینی و بالا اعتماد نکنید و همواره از منابع معتبر برای کسب اطلاعات استفاده کنید.