به گزارش مشرق، روزنامه کیهان در ستون خبر ویژه خود نوشت: روزنامه شرق ضمن انتشار این ارزیابی و بیان اینکه «مکانیسم ماشه، ماشه بدون فشنگ است»، نوشت: آمریکا با خروج رسمی از برجام در سال ۲۰۱۸ دیگر «شرکت‌کننده توافق» محسوب نمی‌شود. همچنین شواهد نشان می‌دهد که اقدامات و مواضع اخیر تروئیکای اروپایی، آنها را عملا از جایگاه یک عضو مشارکت‌کننده برجام خارج کرده است.
در واقع، برجام تعهدات متقابلی را برای همه طرف‌ها مقرر کرده بود. یکی از منافع اصلی ایران، عادی‌سازی روابط اقتصادی و رفع تحریم‌ها بود که تروئیکای اروپایی، همراه با اتحادیه اروپا، متعهد به تحقق آن بودند.
در جریان حملات اخیر به ایران، رهبران اروپایی نه تنها این تجاوز آشکار به تأسیسات تحت نظارت آژانس را محکوم نکردند، بلکه بعضا آن را توجیه و تحسین نیز کردند.
حمایت یا چشم‌پوشی از چنین حمله‌ای توسط تروئیکای اروپایی به منزله پذیرش نقض غایی روح و هدف برجام است، چراکه این توافق قرار بود مانع توسل به زور شود. در واقع، سه کشوری که تخریب توافق از طریق جنگ را تأیید کرده‌اند، چگونه می‌توانند خود را «عضو مشارکت‌کننده در توافق» بنامند؟
روزنامه شرق همچنین از قول رضا نصری، حقوقدان می‌نویسد: اصولا کشورهای اروپایی دیگر مشروعیت و صلاحیت ارجاع به سازوکار حل اختلاف برجام را ندارند و اگر چنین کنند، خلاف قانون عمل کرده‌اند.
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که مؤید برجام است، تنها دولت‌های «شرکت‌کننده» در برجام (JCPOA participants) حق استفاده از مکانیسم حل‌وفصل اختلاف و نهایتا ارجاع موضوع به شورای امنیت جهت بازگرداندن تحریم‌ها را دارند.
توجه بفرمایید که بر اساس مفاد برجام، اعضای این توافق، نه به عنوان «طرف‌ها» به معنای سنتی حقوق معاهدات، بلکه به عنوان «مشارکت‌کنندگان» شناخته می‌شوند. این عنوان تهی از بار حقوقی نیست، بلکه مفهومی کارکردی را منعکس می‌کند.
مشارکت، وضعیتی ثابت و دائمی نیست، بلکه شرطی پویا و وابسته به تداوم تعامل، پایبندی با حسن نیت و التزام به هدف و موضوع توافق است. به زبان دیگر، این واژه به نقشی مستمر در حفظ و اجرای مفاد توافق اشاره دارد.
محور حقوقی استدلال ایران، زیر سؤال بردن جایگاه حقوقی سه کشور اروپایی به عنوان مشارکت‌کنندگان برجام است. ایران می‌تواند با همراهی اعضای همسو -به‌ویژه روسیه و چین- خواستار طرح این موضوع به صورت یک قطعنامه یا تصمیم شورای امنیت شود که «آیا تروئیکای اروپایی واجد صلاحیت استفاده از مکانیسم حل‌وفصل اختلاف برجام هستند یا خیر؟».
به لحاظ رویه‌ای، چنین درخواستی ماهیتا یک موضوع شکلی(Procedural) خواهد داشت؛ بدین معنی که تصویب آن مستلزم ۹ رأی موافق بوده و هیچ‌یک از اعضای دائم(از جمله آمریکا، بریتانیا و فرانسه) حق وتوی آن را نخواهند داشت.
در تاریخ شورای امنیت نیز مواردی بوده که برای تشخیص وضعیت حقوقی یک طرف در مناقشه، رأی‌گیری شده است. با این توصیف، خروج چین و روسیه از برجام را مفید نمی‌دانم.
