غزال زیاری: بریتانیا برای اولین بار در چهار دهه اخیر، طراحی یک جنگندهٔ سرنشین دار جدید را تحت عنوان برنامه Tempest  شروع کرده است.

تصویر مفهومی منتشرشده از نمونه آزمایشی این جنگنده (Combat Air Flying Demonstrator)، نشان می‌دهد که این جنگنده تا حدودی شبیه به F-۳۵ است؛ اما بدون سطوح کنترلی افقی و البته  تفاوت‌های ظاهری و فنی قابل‌توجهی هم بین این دو جنگنده وجود دارد.

طبق برآوردهای انجام‌شده، قرار است تا جنگنده جدید بریتانیا اولین پروازش را در سال ۲۰۲۷ میلادی انجام دهد و در شکل‌گیری جنگنده‌های آینده بریتانیا، ژاپن و ایتالیا نقشی کلیدی را ایفا خواهد کرد و طبق برنامه تا سال ۲۰۳۵ میلادی وارد خدمت خواهد شد.

طراحی و ساخت با فناوری روز و ویژگی‌های فنی

تصویر دیجیتالی منتشرشده توسط شرکت BAE Systems، سازنده اصلی این پروژه نشان می‌دهد که مراحل ساخت این جنگنده در تأسیسات "وارتون" در شمال غربی انگلیس در حال انجام است.

این جنگنده دارای دو موتور، بدنه پهن‌تری نسبت به F-۳۵ و ورودی‌های هوای بدون انحراف (DSI) است و برخلاف F-۳۵، پایدار کننده‌های افقی ندارد.

ساختار عقبی بدنه حالت مکعبی دارد که احتمالاً برای پنهان‌سازی خروجی موتور طراحی شده و بال‌ها به‌صورت دلتا-بریده با امتداد ریشه لبه جلویی (LERX) طراحی شده‌اند. البته این ویژگی در رندرهای پیشین Tempest دیده نمی‌شد و تغییر در طراحی بال‌ها احتمالاً به آزمون ویژگی‌های آیرودینامیکی مختلف اشاره دارد.

دماغه پهن جنگنده نشان می‌دهد که فضای کافی برای رادار بزرگی در نظر گرفته شده و کابین نسبتاً کوچک آن، از دیدگاه عقب محدود است. بخش جلویی بدنه شبیه به نمونه‌هایی است که در آزمون‌های صندلی‌پران Martin-Baker استفاده شده بودند.

وجود دو موتور EJ۲۰۰ (مشابه جنگنده تایفون) سبب پهن‌تر شدن بدنه و بالا رفتن توان رانشی شده؛ هرچند که انتظار می‌رود که نمونه نهایی Tempest از پیشرانه کاملاً جدیدی بهره ببرد.

وضعیت ساخت و توسعه

تا تابستان سال ۲۰۲۴ میلادی بیش از دو سوم وزن سازه‌ای این جنگنده در مرحله تولید قرار داشت و اجزایی مثل بال‌ها و دم‌های عمودی طراحی شدند. در روند ساخت از فناوری‌های پیشرفته‌ای مثل چاپ سه‌بعدی، همکاری انسان-ربات (cobotics)، مدل‌سازی دیجیتا (digital twin)، مهندسی سامانه محور و شبیه‌سازی مجازی استفاده می‌شود.

پیش از آغاز پروازهای آزمایشی، خلبان‌های آزمایشی از شرکت‌های BAE، رولزرویس و نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا برای بررسی سامانه‌های پروازی، بیش از ۳۰۰ ساعت پرواز شبیه‌سازی‌شده با آن انجام داده‌اند.

هواپیمای آزمایشی مکمل Excalibur

بریتانیا برای فراهم کردن بستر مناسبی برای آزمودن فناوری‌های مرتبط با Tempest، علاوه بر نمونه آزمایشی این جنگنده، از یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ تغییر کاربری‌یافته به نام " Excalibur "هم بهره می‌برد.

این هواپیما فاز اول آزمایش‌های پروازی و مهندسی خود را با موفقیت پشت سر گذاشته است.

برنامه Tempest چیست؟

برنامه Tempest بخشی از پروژه بین‌المللی GCAP (برنامه جهانی هواپیمای رزمی) است که با همکاری بریتانیا، ژاپن و ایتالیا دنبال می‌شود. این برنامه نه‌فقط شامل جنگنده Tempest است، بلکه دربرگیرنده پلتفرم‌های بدون سرنشین، سلاح‌های آینده، سامانه‌های ارتباطی و شبکه‌سازی نیز خواهد بود.

با این وجود، تردیدهای زیادی درباره زمان‌بندی و عملی شدن این پروژه وجود دارد. به‌ویژه که تعدادی از تحلیل‌گران بر این باور هستند که جدول زمانی پیش‌بینی‌شده برای Tempest بیش از حد خوش‌بینانه است. برای مقایسه باید از هواپیمای تایفون مثال زد که ۱۷ سال پس از اولین پرواز نمونه مفهومی‌اش، وارد خدمت شد و این در حالی است که برای پروژه Tempest تنها حدود ۸ سال زمان در نظر گرفته‌شده است.

رقابت داخلی: تهدید F-۳۵A

یکی از چالش‌های اصلی برنامه Tempest، تصمیم دولت بریتانیا برای خرید تعداد محدودی جنگنده F-۳۵A (نسخه برخاست و فرود معمولی) است که در کنار مدل F-۳۵B (نسخه برخاست و فرود کوتاه) مورد استفاده قرار خواهد گرفت و دلیل انتخاب F-۳۵A هزینه کمتر و توانایی حمل تسلیحات هسته‌ای بوده است.

اگر عملکرد F-۳۵A مطلوب ارزیابی شود، احتمال آنکه در آینده تعداد بیشتری از آن خریداری شود وجود دارد که همین ممکن است برنامه Tempest را به حاشیه ببرد. از سوی دیگر شرکت لاکهید مارتین هم در حال بررسی به‌روزرسانی‌های گسترده‌ای برای F-۳۵ است که این هم می‌تواند کار رقابت را برای Tempest سخت‌تر کند.

در جمع‌بندی کلی می‌توان گفت که جنگنده آزمایشی جدید بریتانیا، نشان‌دهنده گام بلند این کشور در مسیر طراحی هواگرد نسل ششم است و موفقیت آن، نه‌تنها مسیر را برای پروژه Tempest هموار می‌کند، بلکه می‌تواند صنعت هوایی بریتانیا را پس از دهه‌ها به جایگاه پیشروی جهانی برگرداند. هرچند که فشارهای بودجه‌ای، تحولات ژئوپلیتیکی و رقابت‌های داخلی و خارجی، آینده این پروژه را با چالش‌های مهمی روبه‌رو کرده‌اند.

منبع: twz

۵۸۳۲۱