«دمیس هاسابیس» (Demis Hassabis)، نابغه هوش مصنوعی و هم‌بنیان‌گذار دیپ‌مایند که زمانی برای حفظ استقلال علمی آزمایشگاه خود با گوگل می‌جنگید، اکنون در مرکز امپراتوری این غول فناوری و در خط مقدم رقابت هوش مصنوعی قرار گرفته است. کارمندان در داخل سازمان صعود او را با به‌قدرت‌رسیدن «ساندار پیچای»، مدیرعامل فعلی گوگل، مقایسه می‌کنند. اکنون این سؤال بزرگ مطرح است: آیا این دانشمند ۴۸ ساله که رؤیای درمان سرطان را در سر دارد، مدیرعامل بعدی گوگل خواهد بود؟
در دو سال گذشته و با شعله‌ور شدن رقابت بر سر هوش مصنوعی، یک نام بیش از هر زمان دیگری در راهروهای گوگل شنیده می‌شود: دمیس هاسابیس. این اعجوبه بریتانیایی در ۴ سالگی یک نابغه شطرنج بود، در ۱۳ سالگی به درجه استادی رسید، در ۱۷ سالگی در ساخت ویدیوگیم پرفروش Theme Park مشارکت کرد و در سال ۲۰۱۰ شرکت تحقیقاتی دیپ‌مایند (DeepMind) را با هدف ساخت هوش جامع مصنوعی (AGI) تأسیس کرد. موفقیت‌های او با پروژه انقلابی آلفافولد (AlphaFold) که ساختار پروتئین‌ها را پیش‌بینی می‌کند، به اوج خود رسید و برای او جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۴ و همچنین لقب شوالیه را از سوی پادشاه چارلز سوم به ارمغان آورد. اکنون سِر دمیس هاسابیس به قدرتمندترین سلاح گوگل در نبرد هوش مصنوعی تبدیل شده است.
کارمندان گوگل که با هاسابیس کار کرده‌اند، او را یک نیروی دوگانه توصیف می‌کنند: فردی فوق‌العاده باهوش که می‌تواند در عمیق‌ترین مباحث فنی غرق شود و همزمان یک رهبر کاریزماتیک که می‌تواند دیگران را متقاعد کند که باهم جهان را تغییر خواهند داد.
داستان هاسابیس و گوگل، یک درام پیچیده از تلاش برای حفظ استقلال علمی در برابر فشارهای تجاری است.
در سال ۲۰۱۴، هاسابیس درحالی‌که برای ادامه تحقیقات بلندپروازانه خود به شدت به قدرت محاسباتی نیاز داشت، شرکت خود را به قیمت ۶۵۰ میلیون دلار به گوگل فروخت. در آن زمان، ایده ساخت AGI برای بسیاری از سرمایه‌گذاران «دیوانگی» به نظر می‌رسید و هاسابیس چاره‌ای جز پیوستن به یک غول فناوری نداشت. او با وعده استقلال از سوی «لری پیج»، هم‌بنیان‌گذار گوگل، این معامله را پذیرفت، اما با یک شرط اساسی: ایجاد یک هیئت نظارت بر اخلاق هوش مصنوعی برای محدودکردن استفاده گوگل از فناوری‌های دیپ‌مایند، به‌ویژه برای مقاصد نظامی.
در سال‌های بعد، هاسابیس و تیمش در پروژه‌ای محرمانه با نام رمز «هندوانه» (Watermelon) و سپس «ماریو»، برای ایجاد دیوارهای حقوقی ضخیم‌تر بین آزمایشگاه خود و گوگل جنگیدند. آنها حتی از فناوری‌های برنامه‌نویسی متفاوتی استفاده می‌کردند تا وابستگی خود را به گوگل به حداقل برسانند.
اما ظهور ناگهانی ChatGPT در اواخر سال ۲۰۲۲، تمام معادلات را به هم ریخت. گوگل که غافلگیر شده بود، به یک برنامه جنگی نیاز داشت. پس از شکست مذاکرات برای استقلال کامل، ساندار پیچای در سال ۲۰۲۳ دستور داد تا دیپ‌مایند با آزمایشگاه داخلی هوش مصنوعی گوگل (Google Brain) ادغام شود؛ دو واحدی که بیشتر رقیب یکدیگر بودند تا همکار. سپس گوگل دیپ‌مایند متولد شد و هاسابیس در جایگاه رئیس آن قرار گرفت.
این صعود سریع، گمانه‌زنی‌ها را درمورد آینده او افزایش داده است. یک کارمند قدیمی گوگل می‌گوید: «صعود او مرا به یاد ساندار می‌اندازد. ناگهان، نام ساندار را بیشتر در داخل شرکت می‌شنیدید، او مسئولیت‌های بیشتری گرفت و درنهایت مدیرعامل شد. صعود دمیس نیز مشابه بوده است.» بااین‌حال، نظرات در این مورد متفاوت است:
هاسابیس اکنون در یک موقعیت دشوار قرار دارد. او از یک سو باید مرزهای تحقیقات هوش مصنوعی را به جلو پیش ببرد و از سوی دیگر، این فناوری را به محصولات تجاری گوگل تزریق کند. این نقش جدید، او را مجبور به پذیرش مصالحه‌هایی کرده است که زمانی با آنها مخالف بود؛ برای مثال او درباره کاربردهای نظامی تغییر موضع داد.
در فوریه ۲۰۲۴، گوگل تعهد سال ۲۰۱۸ خود مبنی‌بر عدم استفاده از هوش مصنوعی برای مقاصد نظامی را کنار گذاشت و هاسابیس نیز از این تصمیم دفاع کرد. گوگل دیپ‌مایند اکنون انتشار برخی تحقیقات مهم خود را برای جلوگیری از استفاده رقبا، محدود کرده است؛ رویکردی که در تضاد کامل با باور قبلی هاسابیس به «تحقیقات باز» قرار دارد.
با وجود این مسائل، هاسابیس همچنان بر لزوم همکاری‌های بین‌المللی برای ایمن‌سازی هوش مصنوعی تأکید می‌کند و هشدار می‌دهد که جهان هنوز برای پیامدهای ظهور AGI آماده نیست. او می‌گوید: «هوش مصنوعی ظرف 5 تا 10 سال آینده به سطح توانایی‌های انسان می‌رسد.»
با تمام این گمانه‌زنی‌ها، آینده نشان خواهد داد که آیا دمیس هاسابیس می‌تواند این تضاد میان آرمان‌های علمی و واقعیت‌های تجاری را مدیریت کند و آیا در نهایت بر کرسی مدیرعاملی گوگل تکیه خواهد زد یا خیر.
