به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، مصطفی بهزادفر، استاد دانشگاه علم و صنعت امروز در نشست «ملاحظات پدافند غیرعامل در برنامه‌ریزی شهری»، که در مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد، با تأکید بر اهمیت پدافند غیرعامل در شهرسازی، افزود: پدافند غیرعامل مفهومی مستقل و جدا از اصول متداول معماری و شهرسازی نیست، بلکه در لایه‌های مختلف کارکردی، مهندسی، سیاسی و اجتماعی شهر‌ها حضور دارد و باید به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از برنامه‌ریزی شهری مورد توجه قرار گیرد.
سه رویکرد اصلی در مطالعات پدافند غیرعامل
وی با اشاره به رویکرد‌های مختلف در مطالعات پدافند غیرعامل گفت: در حال حاضر سه رویکرد اصلی در این حوزه مطرح است؛ نخست رویکرد فضای قابل دفاع، دوم رویکرد تاب‌آوری و سوم رویکرد پدافند غیرعامل. هر یک از این رویکرد‌ها از قابلیت‌ها و تکنیک‌های خاص معماری و شهرسازی بهره می‌برند.
بهزادفر افزود: مطالعات انجام‌شده در این حوزه بر سه محور اساسی استوار است که نه تنها به پدافند غیرعامل، بلکه به تمامی اصول شهرسازی مرتبط می‌شود: حفظ جان، کاهش خطرات و آسیب‌پذیری، و تداوم زندگی و کارکرد شهر‌ها در شرایط بحرانی.
برنامه‌ریزی راهبردی، بستر تحقق پدافند غیرعامل
این استاد دانشگاه با بیان اینکه برنامه‌ریزی راهبردی بستر اصلی تحقق پدافند غیرعامل است، تصریح کرد: در برنامه‌ریزی راهبردی، عناصر اصلی شامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید مورد توجه قرار می‌گیرد؛ اگرچه رویکرد غالب در پدافند غیرعامل، تدافعی است، اما در برخی موارد می‌توان از رویکرد تهاجمی نیز بهره برد، مشروط بر آنکه تاکتیک‌های لازم رعایت شود.
اصول سنتی و نوین پدافند غیرعامل در شهرسازی
وی با اشاره به اصول سنتی پدافند غیرعامل در شهرسازی افزود: اصول پراکندگی و تمرکز، چندکاربردی بودن، مکان‌یابی مناسب، موازی‌سازی و افزونگی، ایمن‌سازی و استحکام، و استتار از جمله اصولی هستند که می‌توان آنها را متناسب با شرایط روز تغییر داد. امروزه با ترکیب دانش تاب‌آوری و پایداری، می‌توان اصول جدیدی را نیز به این حوزه افزود.
اهمیت شاخص‌های نرم‌افزاری در طراحی شهری
بهزادفر با تأکید بر اهمیت شاخص‌های نرم‌افزاری در طراحی و برنامه‌ریزی شهری گفت: شاخص‌هایی مانند نفوذپذیری، دسترسی‌پذیری، خوانایی، امنیت، ایمنی، آرامش، انعطاف‌پذیری، تاب‌آوری، پایداری، همبستگی اجتماعی و سرمایه اجتماعی، از جمله معیار‌هایی هستند که باید در طراحی شهری مبتنی بر پدافند غیرعامل مورد توجه قرار گیرند.
ضرورت توجه به ابعاد مختلف شهرسازی در برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل
این مقام مسئول با اشاره به ابعاد مختلف شهرسازی خاطرنشان کرد: در گذشته، شهر‌ها عمدتاً بر اساس فرم و کارکرد تعریف می‌شدند، اما امروزه ابعاد متعددی همچون اجتماع، اقتصاد، طبیعت، فضا، زمان، منظر، جنبش و مدیریت در برنامه‌ریزی شهری تأثیرگذار هستند. برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل نیز باید بر مبنای این ابعاد و اهداف جامع صورت گیرد.
سه اصل کلیدی در اتخاذ سیاست‌های پدافند غیرعامل
وی با بیان اینکه سه اصل اجتناب، اشتراک و اتکاء، پایه اتخاذ سیاست‌های پدافند غیرعامل هستند، توضیح داد: اجتناب از شرایط پرخطر، اشتراک و هماهنگی میان عوامل مختلف و اتکاء به ظرفیت‌های موجود، از جمله شگرد‌هایی است که می‌تواند به تحقق پدافند غیرعامل کمک کند.
اخلاق حرفه‌ای، محور اساسی پدافند غیرعامل
بهزادفر در پایان با تأکید بر نقش اخلاق حرفه‌ای در اجرای پدافند غیرعامل گفت: اخلاق علمی، سیاسی و حرفه‌ای باید در تمامی مراحل برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های شهری رعایت شود. بی‌توجهی به این اصل، می‌تواند به ضد پدافند غیرعامل تبدیل شود و آسیب‌های جدی به شهر و شهروندان وارد کند.
وی خاطرنشان کرد: تجربه‌های علمی و اجرایی نشان داده است که ارزیابی مستمر، آمادگی برای اقدام و انتظار وقوع بحران، از جمله ارکان اساسی موفقیت در حوزه پدافند غیرعامل است.
