همشهری آنلاین –یکتا فراهانی : پژوهشگران به تازگی پی برده‌اند که سلول‌هایی در مغز، ساختاری شبیه به خوشه‌های ستاره‌ای هستند؛ مجموعه‌هایی که به تشکیل حافظه کمک می‌کنند. این ساختارها، که «خوشه‌های سیناپسی به هم‌پیوسته» نامیده می‌شوند، در مناطقی فعالیت دارند که مسئول ذخیره و بازیابی خاطرات هستند. محققان می‌گویند کشف این پدیده می‌تواند نحوه درمان اختلالات حافظه و بیماری‌های مغزی را متحول کند.
وقتی مغز می‌درخشد!
این ساختارهای ستاره‌گون در واقع خوشه‌هایی از سلول‌های عصبی‌اند که با یکدیگر کوک می‌شوند تا خاطرات را شکل دهند. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد این خوشه‌ها در دوران شکل‌گیری خاطرات فعال می‌شوند و سپس نقش مهمی در تثبیت اطلاعات دارند.
ساختار ستاره‌ای، کلید حافظه
هر خوشه سلول‌های عصبی مانند یک ستاره عمل می‌کند: نورانی، مرکزی و قدرتمند. وقتی خاطره‌ای شکل می‌گیرد، این خوشه‌ها به صورت همزمان فعال می شوند و شبکه‌ای هماهنگ ایجاد می‌کنند. بعدها، بازیابی خاطره یعنی تنها با تحریک بخشی از این خوشه‌ها می‌توان تمامی حافظه را بازسازی کرد.
چه چیزی این خوشه‌ها را تشکیل می‌دهد؟
طبق مطالعات، فاکتورهای شیمیایی و تغییر شکل ساختاری در سیناپس‌ها باعث ایجاد این خوشه‌های ستاره‌مانند می‌شوند. پروتئین‌های خاصی تولید می‌شوند که مانند چسب عمل و سیناپس‌ها را مستحکم متصل می‌کنند. محققان این پدیده را «تور حافظه» می‌نامند؛ شبکه‌ای حمایتی برای تثبیت خاطرات.
درمان چالش‌های حافظه با خوشه‌سازی
این کشف می‌تواند انقلابی در درمان بیماری‌هایی مانند آلزایمر و دمانس ایجاد کند. اگر بتوان این خوشه‌ها را تقویت یا بازسازی کرد، شاید بتوان از زوال حافظه جلوگیری یا آن را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کند کرد. نظریه‌ها می‌گویند کاربردهایی مانند تحریک الکتریکی هدفمند یا داروهای افزایش دهنده چسبندگی سیناپس‌ها ممکن است مسیر درمان را هموار سازند.
بیشتر بخوانیم:
ستارگان مغز در خدمت حافظه
مغز انسان با این خلاقیت طبیعی به‌صورت شگفت‌انگیزی خاطرات را ثبت، ذخیره و فراخوانی می‌کند. کشف ساختارهای ستاره‌ای در مغز، نه‌فقط یک پیشرفت علمی، بلکه یک امید تازه برای بازسازی حافظه و درمان بیماری‌های عصبی است. دانشمندان باور دارند: وقتی بتوانیم خوشه‌های ستاره‌گون مغز را مدیریت کنیم، شاید راهی نوین به سوی آینده‌ای روشن برای بیماران حافظه گشوده شود.
