همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: در میان پرندگان مهاجر، سار صورتی به عنوان ملخ‌خوار در اکوسیستم شناخته می‌شود. کشاورزان از حضور این گونه در مزارع بسیار خوشحال می‌شوند.
سارهای صورتی در فصل بهار و تابستان به ویژه در هنگام توقف مهاجرت (در دوره جوجه‌آوری) به‌طور گسترده از حشرات مهاجم مانند ملخ‌ها، سوسک‌ها، کرم‌ها، لاروها و سایر بندپایان مضر کشاورزی تغذیه می‌کنند. حضور گله‌ای و تحرک بالا باعث می‌شود بتوانند در مدت کوتاهی بخش بزرگی از این آفات را مصرف کنند. در سایر اوقات سال از انگور، توت، انجیر و همچنین دانه‌ها، میوه‌ها و شهد برخی گیاهان تغذیه می‌کند. گاهی نیز مارمولک‌های کوچک را صید می‌کند. ملخ‌ها یکی از مهم‌ترین تهدیدهای مزارع هستند و می‌توانند تنها در چند روز محصولات زیادی را نابود کنند. سار صورتی به‌ویژه در دوره‌ای که آفت‌کش‌ها به دلایل محیط‌زیستی و اقتصادی محدود می‌شوند، می‌تواند به‌عنوان سلاح طبیعی، بی‌هزینه و کاملا پایدار در کنترل آفات عمل کند. کاهش بیش‌ازحد این حشرات می‌تواند به نفع پوشش گیاهی و حتی گونه‌های دیگر پرندگان یا پستانداران علف‌خوار تمام شود. به همین دلیل، پرنده‌ای مانند سار صورتی نه‌فقط برای کشاورزان، بلکه برای سلامت کل اکوسیستم یک منطقه اهمیت دارد.
جانشینی برای سموم شیمیایی
در دهه‌های اخیر، مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی نه‌تنها هزینه‌های سنگینی بر دوش کشاورزان گذاشته، بلکه باعث آلودگی خاک، منابع آبی و آسیب به گونه‌های مفید مانند زنبورها و پرندگان شده است. سار صورتی با حضور خود، بخشی از این نیاز به سموم را کاهش می‌دهد و به‌نوعی ابزاری بیولوژیک برای کشاورزی پایدار محسوب می‌شود.
نیاز به حفاظت برای کارکرد طبیعی
گرچه سار صورتی فعلاً در لیست جهانی گونه‌های در معرض خطر نیست، اما شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاه‌های مهاجرتی و کاهش منابع تغذیه، می‌تواند بر جمعیت آن تأثیر بگذارد. از دست رفتن جمعیت سارها، یعنی از دست رفتن یکی از عوامل طبیعی کنترل آفات، که در بلندمدت می‌تواند توازن محیطی و حتی بازده کشاورزی را برهم بزند. در کشور سارهای صورتی در فهرست گونه‌های حفاظت شده به حساب می‌آیند.
| مرحله | زمان | مکان‌ها |
|---|---|---|
| زادآوری | بهار تا تابستان | آسیای مرکزی، شمال ایران، جنوب روسیه |
| مهاجرت پاییزی | شهریور تا آبان | از طریق ایران، افغانستان، پاکستان |
| زمستان‌گذرانی | پاییز تا زمستان | هند، جنوب آسیا |
| بازگشت به شمال | فروردین تا اردیبهشت | مسیر معکوس به آسیای مرکزی و شمال ایران |
فرهاد عبدلی، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست پارس آباد مغان چند روز پیش از ورود سه هزار بال پرنده حمایت شده و مهاجر سار صورتی به این شهرستان خبر داد. سار صورتی همه ساله در مناطق مختلف دشت مغان به صورت مهاجر مشاهده می شود. امسال نیز این پرندگان در منطقه حفاظت شده مغان و بخش های مختلف از جمله داخل مناطق شهری پارس آباد مشاهده و تصویربرداری شد. سار صورتی گونه حفاظت شده است و در فهرست پرندگان حمایت شده ایران قرار دارد. این پرنده دارای ارزش حفاظتی بوده و نقش اساسی در مقابله با برخی از آفت های مزارع و درختان ایفا می کند.
نمونه‌ای از حضور «سارهای صورتی» در رودخانه سنگورچای در استان اردبیل توسط یوسف رشیدی رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کوثر به ثبت رسیده است.
