ارتقا پکترا (Pectra) یک به روزرسانی جدید در شبکه اتریوم است که با پیادهسازی ۱۱ طرح بهبود (EPI) قرار است عملیات استیکینگ (Staking) و برداشت ارزها، فعالیت اعتبارسنجها، هزینه کارمزدها و مقیاسپذیری را بهبود دهد. در این مطلب، پروپوزالهای بهبود آپگرید پکترا و تأثیر آنها بر کاربران، اعتبارسنجها و توسعهدهندگان اتریوم را بررسی میکنیم. ارتقا […]
The post ارتقای پکترا اتریوم چیست؟ بررسی به روز رسانی Pectra appeared first on ارزدیجیتال.
ارتقا پکترا (Pectra) یک به روزرسانی جدید در شبکه اتریوم است که با پیادهسازی ۱۱ طرح بهبود (EPI) قرار است عملیات استیکینگ (Staking) و برداشت ارزها، فعالیت اعتبارسنجها، هزینه کارمزدها و مقیاسپذیری را بهبود دهد. در این مطلب، پروپوزالهای بهبود آپگرید پکترا و تأثیر آنها بر کاربران، اعتبارسنجها و توسعهدهندگان اتریوم را بررسی میکنیم.
پکترا (Pectra) جدیدترین بهروزرسانی اتریوم است که پس از چندین بار وقفه و شکست در پیادهسازی شبکههای آزمایشی، نهایتاً در تاریخ ۷ می ۲۰۲۵ (۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴) روی شبکه اصلی اجرایی شد. این آپدیت ترکیبی از دو بهروزرسانی شامل هاردفورک لایه اجرای پراگ (Prague) و آپگرید لایه اجماع الکترا (Electra) است.
در ارتقای پکترا قرار است ویژگیهای مختلفی روی شبکه اتریوم پیادهسازی شوند که بهبود تجربه کاربری، افزایش محدودیت استیکینگ اعتبارسنجها، مشارکت بهتر افراد در تأمین امنیت شبکه، افزایش سرعت تراکنشها (Transaction Speed) و کارآیی بیشتر بلاک چین آن را به همراه دارد.
در به روز رسانی پکترا، ۱۱ پروپوزال بهبود (EIP) پیادهسازی شدهاند. مجموعه این پروپوزالها قرار است پنج نوع بهبود کلی را برای اتریوم به همراه داشته باشند:
اعتبارسنجها میتوانند هر مقدار اتریوم بین ۳۲ تا ۲۰۴۸ واحد را استیک کنند. این تغییر نهتنها بر نحوه دریافت پاداشها تأثیر میگذارد، بلکه مدیریت اعتبارسنجها را نیز سادهتر میکند.
مکانیزمهای جدید، امکان خروج یا واریز مستقیم اترهای استیکشده از طریق لایه اجرا را به افراد میدهند. این کار باعث کاهش تأخیر و پیچیدگی فرایندها میشود.
حسابهای معمولی مانند کیف پولهای اتریومی میتوانند بهطور موقت منطق قرارداد هوشمند (Smart Contract) را در جریان یک تراکنش اجرا کنند.
توسعهدهندگان با داشتن ابزارهای جدید میتوانند برنامههای غیرمتمرکز نوآورانه و کمهزینه را طراحی کنند.
معرفی چهارچوبی یکپارچه برای جابهجایی درخواستها بین لایه اجرا و لایه اجماع، بهرهوری شبکه را افزایش میدهد.
با مراجعه به سایت eip.ethereum.org میتوانید لیست کامل این طرحهای پیشنهادی و جزئیات فنیتر آنها را مطالعه کنید. مشکلات فعلی شبکه و راهحلهایی که این پروپوزالهای بهبود برای اتریوم ارائه میدهند، شامل موارد زیر است:
لیست EIPهای ارتقا پکترا اتریوم
۱. حسابهای هوشمند و انتزاع حساب
انتزاع حساب (Account Abstraction) یک مفهوم در فناوری بلاک چین (Blockchain) است که به کاربران اجازه میدهد از قراردادهای هوشمند بهعنوان حساب شخصی استفاده کند. یعنی بهجای داشتن یک حساب معمولی (Externally Owned Account) یا EOA، کاربران میتوانند خودشان قوانین منعطفی را برای مدیریت کیف پولهایشان بنویسند و یک حساب هوشمند (Smart Account) داشته باشند.
EIP-۷۷۰۲ – تنظیم کد حساب EOA (Set EOA account code)
پروپوزال بهبود EIP-7702 گامی بهسوی انتزاع حساب است و به حسابهای معمولی اجازه میدهد منطق قراردادهای هوشمند را بهصورت موقت اجرا کنند. با این بهروزرسانی، شکاف بین حسابهای EOA و کیف پولهای قرارداد هوشمند کاهش مییابد و تجربه کاربری بهتری را ایجاد میکند.
مسئله: حسابهای سنتی EOA تنها توانایی امضای ساده تراکنش را دارند و نمیتوانند کدی اجرا کنند.
راهحل: EIP7702 یک نوع تراکنش جدید را معرفی میکند که طی اجرای یک تراکنش، موقتاً کد یک قرارداد هوشمند را به حساب EOA اختصاص میدهد.
مزیت: قابلیتهای پیشرفتهای همچون تجمیع تراکنشها (Transaction Batching)، اسپانسری هزینه گس (Gas Sponsership) توسط اشخاص ثالث و واگذاری (Delegation) را برای فعالسازی انتزاع حساب فراهم میکند.
چهار پروپوزال برای بهبود عملیات استیکینگ و فعالیت اعتبارسنجها در به روز رسانی پکترا قرار داده شدهاند:
EIP-۷۲۵۱ – افزایش حداکثر موجودی مؤثر ولیدیتورها (Increase the MAX_EFFECTIVE_BALANCE)
مسئله: اعتبارسنجهای اتریوم محدود به استیک کردن ۳۲ واحد اتر هستند که انعطافپذیری شبکه و فعالیت آزادانهتر آنها را کاهش میدهد.
راهحل: طرح EIP7251، سقف موجودی مؤثر ولیدیتورها را از ۳۲ به ۲۰۴۸ واحد اتر افزایش و اجازه میدهد هر مقداری در این بازه را استیک کنند. در نتیجه، نیاز به راهاندازی و مدیریت چندین نود اعتبارسنج کاهش مییابد.
مزیت: افراد کمسرمایه برای اترهای اضافه خود پاداش تدریجی میگیرند و اپراتورهای بزرگتر نیز میتوانند سرمایه خود را در یک مکان تجمیع کرده و آنها را راحتتر مدیریت کنند. تعداد کمتر ولیدیتورها بهمعنای پردازش امضاهای کمتر در هر ایپاک (epoch) است که فشار روی سیستم اجماع را کم و کارایی شبکه را افزایش میدهد.
مسئله: خروج از استیکینگ و برداشت اترها از طریق دو کلید بهنام کلید فعال اعتبارسنج و کلید برداشت امکانپذیر است. حال اگر کلید ولیدیتور و کلید برداشت در دست افراد مختلف باشد یا کلید ولیدیتور گم شود، برای برداشتها مشکل پیش میآید.
راهحل: EIP7002 یک قرارداد جدید را به لایه اجرای اتریوم اضافه میکند که اجازه خروج از استیکینگ با کلید برداشت را به ولیدیتورها میدهد.
مزیت: فرایند خروج را سادهتر کرده و وابستگی به زیرساخت فعال ولیدیتور را کاهش میدهد.
EIP-۶۱۱۰ – افزودن سپردههای ولیدیتور به زنجیره (Supply validator deposits on chain)
مسئله: سپردههای اعتبارسنجها به رأیگیری در لایه اجماع (Consensus Layer) متکی هستند و قبل از آن دادهها باید در لایه اجرا معرفی شوند. این کار، زمان فعالسازی ولیدیتورها را تا ۱۲ ساعت به تأخیر میاندازد وبهدلیل تفاوت در پیادهسازی APIها و نیاز به دادههای خارجی، پیچیدگیهایی را به شبکه اضافه میکند.
راهحل: EIP6110 در ارتقا پکترا اتریوم فرایند پردازش سپردهها را بهطور کامل به لایه اجرا منتقل میکند و سپردهها مستقیماً در ساختار بلاکها ثبت میشوند.
مزیت: فعالسازی سریعتر اعتبارسنجها از حدود ۱۲ ساعت به ۱۳ دقیقه و کاهش پیچیدگی نرمافزار کلاینت با حذف رأیگیریها.
۳. کاهش کارمزد لایههای دوم و کارایی دادههای بلاب
در ارتقا Pectra، سه طرح پیشنهادی با کار کنار یکدیگر، نحوه ذخیرهسازی و پردازش درونزنجیرهای داده روی اتریوم را بهبود داده و باعث تشویق به استفاده از بلابها (Blob) روی کالدیتا (Calldat) میشوند:
بلاب در اتریوم یک نوع داده است که برای ذخیرهسازی موقتی و ارزان اطلاعات در راهحلهای مبتنی بر فناوری لایه دوم (Layer2) طراحی شده است.
کالدیتا نیز یک نوع داده است که بههمراه تراکنش ارسال میشود و اجازه ارسال پیغام به دیگر موجودیتها یا تعامل با قراردادهای هوشمند را میدهد.
EIP-۷۶۲۳ – افزایش هزینه کالدیتا (Increase Calldata Cost)
مسئله: پیش از ارتقاء دنکان و معرفی ساختار دادهای جدید به نام بلاب، لایههای دوم برای ذخیرهسازی دائمی دادهها در ماشین مجازی اتریوم (EVM)، از کالدیتا استفاده میکردند که بهرهوری پایینی داشت.
راهحل: EIP7623 با افزایش هزینه استفاده از کالدیتاها قصد دارد توسعهدهندگان لایههای دوم را به استفاده کامل از بلابها ترغیب کند.
مزیت: افزایش بهرهوری در ذخیرهسازی داده و کاهش کلی هزینههای تراکنش در شبکه اتریوم.
EIP-۷۶۹۱ – افزایش توان عملیاتی بلاب (Blob Throughput Increase)
مسئله: محدودیتهای تعداد بلابها ممکن است بهزودی، بهویژه با افزایش استفاده از رولآپها، به مانعی برای مقیاسپذیری شبکه تبدیل شوند.
راهحل: EIP7691 با افزایش تعداد بلابهای هدف در هر بلاک از ۳ به ۶ و افزایش سقف آن از ۶ به ۹، ظرفیت انتقال داده را دو برابر میکند. این اقدام باعث ذخیرهسازی و پردازش مؤثرتر دادههای رولآپها میشود.
مزیت: افزایش مقیاسپذیری شبکه و کاهش هزینههای تراکنش.
EIP-۷۸۴۰ – افزودن زمانبندی بلاب به فایلهای کانفیگ لایه اجرای اتریوم (Add Blob Schedule to Execution Layer Config Files)
مسئله: تنظیم پویای پارامترهای مربوط به بلاب دشوار است و نیاز به روشی انعطافپذیرتر برای مدیریت دارد.
راهحل: EIP7840 امکان تعریف پارامترهای قابل کانفیگکردن برای تعداد هدف و سقف بلابها را در فایلهای کانفیگ کلاینتها فراهم میکند.
مزیت: با سادهسازی تنظیمات شبکه، باعث ایجاد فضایی با کارمزدهای قابل پیشبینیتر برای تراکنشهای بلابها میشود.
۴. بهبود سرعت، رمزنگاری و مقیاسپذیری
برای افزایش سرعت، مقیاسپذیری و امنیت شبکه (Network Security) نیز چندین طرح پیشنهادی در ارتقا پکترا اتریوم قرار داده شده است از جمله:
EIP-۲۵۳۷ – پیشکامپایل برای عملیات منحنی BLS12-381
مسئله: اعتبارسنجی امضاهای BLS و محاسبات اثباتهای دانش صفر در قراردادهای هوشمند اتریوم بسیار هزینهبر است و گس زیادی مصرف میکند.
راهحل: EIP2537 یک تابع پیشکامپایلشده (Precompile) بومی را برای انجام عملیات روی منحنی رمزنگاری BLS12-381 به شبکه اضافه میکند.
مزیت: کاهش چشمگیر هزینه گس در اعتبارسنجی امضاهای چندگانه و بررسی اثباتها که منجر به عملکرد بهتر و کارایی بیشتر در استفاده از قراردادهای هوشمند پیچیده میشود.
EIP-۲۹۳۵ – ذخیره هش بلاکهای تاریخی در وضعیت شبکه (Save historical block hashes in state)
مسئله: دستور BLOCKHASH امکان دسترسی به هش تنها ۲۵۶ بلاک آخر (حدوداً معادل ۵۱ دقیقه) را فراهم میکند. این محدودیت باعث دشواری در دسترسی به دادههای تاریخی برای قراردادهای هوشمند و رولآپها میشود.
راهحل: EIP2359 بدون ایجاد تغییری در رفتار فعلی دستور BLOCKHASH ، تا ۸۱۹۲ هش بلاک (تقریباً معادل ۲۷.۳ ساعت) را در فضای ذخیرهسازی یک قرارداد سیستمی ذخیره میکند.
مزیت: رولآپها و اپلیکیشنهای میانزنجیرهای میتوانند بدون نیاز به منابع برونزنجیرهای یا تجمیع داده از خارج، بهصورت مستقیم به هش بلاکهای گذشته دسترسی داشته باشند.
مسئله: اتریوم فاقد یک سازوکار استاندارد برای مدیریت تعاملات میانلایهای بین لایه اجرا و لایه اجماع است. عملیاتهایی مانند واریز، برداشت و تجمیع ولیدیتورها همگی از فرایندهای متفاوتی پیروی میکنند که منجر به ناکارآمدی شبکه میشود.
راهحل: EIP7685 با معرفی یک چهارچوب عمومی، امکان ارتباط مستقیم و یکپارچه بین لایه اجرا و لایه اجماع را فراهم میسازد.
مزیت: با استانداردسازی و سادهسازی فرایندهای میانلایهای، این ساختار باعث بهبود عملکرد عملیات استیکینگ و حذف ناکارآمدیها میشود. همچنین برای نخستینبار، قراردادهای هوشمند میتوانند بهطور مستقیم با لایه اجماع تعامل داشته باشند.
EIP-۷۵۴۹ – بهبود رأیدهی اعتبارسنجها (Move committee index outside Attestation)
مسئله: اجماع در شبکه بهخاطر قوانین پیچیده رأیدهی اعتبارسنجها، ناکارآمدیهایی را ایجاد کرده است.
راهحل: EIP7549 با کاهش ازدحام شبکه، باعث بهینهسازی فرایند اجماع میشود.
مزیت: بهبود کارایی کلاینتهای ولیدیتورها و افزایش ظرفیت رأیگیری در بلاکها بدون افزایش اندازه بلاک، به بهبود مقیاسپذیری (Scalability) شبکه کمک میکند.
چرا ارتقا پکترا مهم است؟
طی دو سال گذشته، اتریوم ۳ هاردفورک بزرگ را پشتسر گذاشته است:
شاپلا (Shapella) که ترکیبی از دو آپگرید بهنام شانگهای (Shanghai) و کاپلا (Capella) بود و قابلیت برداشت استیکینگ اعتبارسنجها را فعال کرد.
دنکان (Dencun) که ترکیبی از دو بهروزرسانی بهنام کنکون (Cancun) و دنب (Deneb) بود و با پیادهسازی EIP-4844، تراکنشهای بلاب (Blob) را معرفی کرد و باعث کاهش شدید هزینه رولآپها و بهبود استراتژی کلی مقیاسپذیری اتریوم شد.
اکنون ارتقا Pectra که بر پایه بهروزرسانی دنکان قرار داده شده است، قصد بهینهسازی بیشتر عملیات استیکینگ، ارتباط بین لایهای و سازوکارهای دسترسی به داده را دارد. این آپگرید در کل باعث بهبود بهرهوری، کاهش کارمزدها و بار عملیاتی زنجیره اصلی میشود.
تاثیر ارتقای پکترا بر شبکه اتریوم
همانطور که تا اینجا متوجه شدیم، EIPهای معرفیشده در به روز رسانی پکترا، تأثیر زیادی بر عملکرد شبکه دارند. در این قسمت، بهبودهای این ارتقا اتریوم را بهصورت جزئیتر بررسی میکنیم.
بهبود مقیاس پذیری
افزایش ظرفیت انتقال داده بلاک در EIP7691 و افزایش هزینه استفاده از کالدیتا در EIP7623، توسعهدهندگان را به ذخیرهسازی مبتنی بر بلاب ترغیب میکند که بهبود مقیاسپذیری و کاهش هزینهها را بهدنبال دارد.
با استفاده از EIP7691 و افزایش ظرفیت بلابها، فضای بیشتری برای ذخیرهسازی داده با هزینه کمتر وجود خواهد داشت. بنابراین، ارتقا پکترا اتریوم هزینه انجام تراکنشها در راهحلهای لایه دوم مانند رولآپهای آپتیمیستیک (Optimistic) و زیکی (ZK) را کاهش میدهد.
معرفی اکانتهای هوشمند، انتزاع حساب و بهبود تجربه کاربری کیف پول
با معرفی EIP7702، حسابهای عادی میتوانند شبیه به یک قرارداد هوشمند عمل کنند. این یعنی پس از اینکه کیف پولهای رمز ارزی از بهروزرسانی پکترا پشتیبانی کردند، میتوانید از کیف پول عادیتان برای عملیات مختلفی مانند تجمیع تراکنشها و اسپانسری گس استفاده کنید. در این حالت، ممکن است نیازی به پرداخت کارمزد نداشته باشید.
علاوهبراین، با پیادهسازی مفهوم انتزاع حساب، امکان پرداخت هزینه گس تراکنشها با توکنهای دیگری بهغیر از اتریوم مانند یواسدیسی (USDC) و دای (DAI) نیز فراهم میشود. این کار تجربه کاربری در کیف پولهای اتریوم را شدیداً بهبود میدهد.
چهار پروپوزالی که معرفی کردیم، هر کدام تأثیر قابلتوجهی بر عملیات استیکینگ و نحوه کار ولیدیتورها میگذارند:
EIP۷۲۵۱ سقف استیکینگ را از ۳۲ واحد به ۲۰۴۸ واحد افزایش میدهد و نیاز به مدیریت نودهای مختلف را از بین میبرد.
EIP۷۰۰۲ نحوه برداشت اتریومهای استیکشده را سادهتر میکند.
EIP۶۱۱۰ مدتزمان فعالسازی اعتبارسنجها را از ۱۲ ساعت به ۱۳ دقیقه میرساند.
EIP۷۵۴۹ با بهبود رأیدهی اعتبارسنجها، کارایی کلاینتهای آنها را بالاتر میبرد.
تاثیر بر توسعه دهندگان
EIPهای معرفیشده در ارتقا پکترا اتریوم بیشترین تأثیر را بر توسعهدهندگان میگذارند. این طرحها کار توسعه برنامههای غیرمتمرکز روی این شبکه را سادهتر کرده و هزینهها را کاهش میدهند که به نفع هر دوی توسعهدهندگان و کاربران خواهند بود.
مزایا و معایب (چالش ها) ارتقا پکترا
مزایای ارتقا پکترا اتریوم را میتوانیم بهصورت زیر خلاصه کنیم:
بهرهروی بالاتر: بهدلیل فعالسازی سریعتر اعتبارسنجها و تعامل روانتر با قراردادهای هوشمند.
تجربه کاربری بهتر: حسابهای هوشمند، امکان پشتیبانی از اسپانسری کارمزد گس و مدیریت سادهتر فرآیند استیکینگ را فراهم میکنند.
مقیاسپذیری بیشتر: بهخاطر پردازش بهینهتر دادهها و بهبودهای رمزنگاری برای دستیابی به یک بلاکچین با عملکرد بالا.
کارمزد پایینتر: بهخاطر افزایش بهرهوری در ذخیرهسازی داده و کاهش کلی هزینههای تراکنش در شبکه اتریوم را بهدنبال دارد.
بااینحال، این ارتقا با چالشهایی هم مواجه است، از جمله:
مشکلات فنی تستنتها و تأخیر اجرا: بروز مشکلات در تست نتهای هولسکی (Holesky) و سپولیا (Sepolia) زمان راهاندازی را که برای مارس ۲۰۲۵ (اسفند ۱۴۰۳) درنظر گرفته شده بود، به تعویق انداخت.
نگرانیهای امنیتی: کارشناسان امنیتی گفتهاند که قابلیت حسابهای هوشمند، فرصت کنترل حسابهای کاربران بدون نیاز به تأیید تراکنشهای درونزنجیرهای و از طریق پیامهای امضاشده خارج از زنجیره را به مهاجمان میدهد.
عدم استانداردسازی در مجوزها و تعاملات: به گفته برخی از توسعهدهندگان، نبود استاندارد در ویژگیهای جدید مربوط با مجوزهای مرتبط با برنامههای غیرمتمرکز میتواند منجر به تجربههای ناسازگار بین کیف پولها شود و کاربران را دچار سردرگمی کند.
تأثیر محدود ارتقا بر قیمت اتریوم و رقاب تبا دیگر بلاک چینها: به عقیده برخی، اتریوم در مقایسه با رقبایی مانند سولانا و بیانبیچین از نظر مقیاسپذیری و هزینههای تراکنش عقبتر است و ارتقا پکترا نیز تأثیر چشمگیری بر قیمت اتریوم نداشته است.
ارتقا پکترا چه تاثیری بر آینده اتریوم دارد؟
بااینکه برخی از بهبودهای ارتقای پکترا فوراً تأثیر خودشان را نشان میدهند، این بهروزرسانی بیشتر با هدف فراهمسازی زیرساخت برای رشد بلندمدت اتریوم انجام شده است. با افزایش مقیاسپذیری و بهرهوری شبکه، این ارتقا اتریوم را برای آیندهای آماده میکند که در آن افراد و کسبوکارهای بیشتری از این شبکه استفاده خواهند کرد.
اتریوم در آینده قصد دارد درختهای ورکل (Verkle Tree) را معرفی کند؛ ساختاری قدرتمند برای ذخیرهسازی داده که نیاز به فضای ذخیرهسازی نودها را بهشدت کاهش میدهد و همگامسازی را تقریباً آنی میکند. این ساختار، جایگزین «Merkle Patricia Trie» فعلی خواهد شد.
سؤالات متداول
ارتقا پکترا اتریوم چیست؟
پکترا یکی از بزرگترین بهروزرسانیها در شبکه اتریوم و شامل ۱۱ طرح بهبود (EIP) است که با هدف بهبود عملیات استیکینگ و برداشت ارزها و فعالیت اعتبارسنجها انجام شد.
چه زمانی ارتقا پکترا اتریوم اتفاق میافتد؟
آپگرید Pectra در ۷ می ۲۰۲۵ (۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴) اجرایی شد.
آیا ارتقا پکترا اتریوم هزینه تراکنشها را کاهش میدهد؟
بله. کارمزدها در تراکنشهای لایههای دوم مانند رولآپهای آپتیمیستیک و دانش صفر قرار است کاهش پیدا کند.
تاثیر ارتقا پکترا بر شبکه اتریوم چیست؟
این آپگرید باعث کاهش هزینه کارمزدها، بهبود مقیاسپذیری، بهبود تجربه کاری در کیف پولها، بهبود فرایند استیکینگ و برداشت اترهای استیکشده و افزایش بهرهوری شبکه اتریوم میشود.
جمعبندی
پکترا (Pectra) یکی از بزرگترین بهروزرسانیهای اتریوم از نظر تعداد طرحهای بهبود (EIP) پیادهسازیشده است که مزایای زیادی از جمله کاهش کارمزدها، بهبود مقیاسپذیری، بهبود فرایند استیکینگ و برداشت اترهای استیکشده، بهبود تجربه کاربری هنگام کار با والتهای رمز ارزی و در کل، افزایش بهرهوری شبکه اتریوم را به همراه دارد.
در این مقاله این ارتقا را از جنبههای مختلف بررسی کردیم و نگاهی به مزایا و چالشهای آن داشتیم. باید دید که در بلندمدت این بهروزرسانی مهم چه تأثیری بر آینده اتریوم و قیمت ارز دیجیتال آن یعنی اتر خواهد گذاشت.
منبع خبر "ارزدیجیتال" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.