به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، در هر کودک با توجه به رشد و افزایش درک، ماه به ماه مهارت‌های مختلفی بروز می‌کند. یکی از این مهارت ها، دست ورزی است که پایه بسیاری دیگر از مهارت‌ها مثل نقاشی کشیدن و نوشتن محسوب می‌شود و درواقع شامل به کار گیری عضلات ظریف سر انگشتان است.

از کجا متوجه شویم این مهارت در فرزندمان شکل گرفته یانه؟

اولین نشانه‌های مهارت‌های دستی از قبل از یک سالگی و زمانی که کودک به سمت مادر دست دراز می‌کند، شروع می‌شود. با بالا رفتن سن، از یک سالگی به بعد، به شکل قاشق گرفتن در دست و قاشق را به سمت دهان بردن جلوه می‌کند. از ۲ سالگی به بعد، مهارت‌ها از نظر درک شناختی هم افزایش پیدا می‌کند و کودک می‌تواند با دست جورچین‌های ابتدایی را بسازد یا اشکال را بلند کند و به کمک مادر داخل محل مورد نظر بیندازد. قبل از ۳ سالگی، کودک می‌تواند از گواش، آبرنگ و رنگ انگشتی استفاده کند و بعد از آن توانایی دست گرفتن ماژیک و مداد را دارد.

کودک در ۴ سالگی باید قادر به کشیدن مربع و در ۶ سالگی قادر به کشیدن مثلث باشد. از ۳ سالگی به بعد کار با قیچی جزو مهارت‌هایی است که در کودکان شکل می‌گیرد و مهارت کار با چسب و چسباندن قطعات جداشده از کاغذ هم از مهارت‌هایی است که کودکان در این سن قادر به انجام آن هستند.

اگر کودکی این مهارت‌ها را نداشته باشد، تمرین‌هایی وجود دارد که به او کمک کند:

از مهارت‌هایی که به رشد دست ورزی کودک کمک می‌کند، استفاده از خمیر است. کودک از ۳ سالگی به بعد باید کار با خمیر را آغاز کند. مچاله کردن کاغذ هم از این سن به بعد به افزایش مهارت‌های دستی کودک کمک می‌کند. باید به کودک فرصت داد از ۳ سالگی به بعد دکمه‌های لباسش را باز کند و ببندد. هرچه مادر کودک را در این زمینه مستقل‌تر بار بیاورد، بهتراست. در حدود ۵٫۵ تا ۶ سالگی، کودک می‌تواند بند کفشش را ببندد. پس در ۵ سالگی مادر باید مهارت گره زدن را به کودک آموزش دهد. آموزش این کار را باید از گره بزرگ مثل روسری شروع کرد تا به بند کفش رسید و این کار به صرف وقت، صبر و حوصله نیاز دارد. البته بیشتر این مهارت‌ها در مهد آموزش داده می‌شود، اما اگر کودکی به مهد نمی‌رود، باید مادر در خانه با او این مهارت‌ها را کار کند.

برخی کودکان در هماهنگ کردن دست و چشم و برخی در استفاده از عضلات ظریف نوک انگشتان ضعف دارند! برای رفع آن تمرین‌های زیر را بکار گیرید:
مهارت دوختن و سوزن نخ کردن را باید از ۵ سالگی به بعد با کودک کار کرد. این کار برای هماهنگی چشم و دست بسیار مفید است. مهره نخ کردن در سنین پایین‌تر هم به کسب این مهارت کمک می‌کند. جداکردن حبوبات از مهارت‌هایی است که به دست ورزی کودکان کمک می‌کند و در منزل قابل اجراست. مادر باید ۲ شیشه آب معدنی کوچک را در اختیار کودک بگذارد و در یک سینی برنج و عدس را مخلوط کند و از کودک بخواهد عدس و برنج را جدا کند و در شیشه مخصوص خود بیندازد. این کار باعث می‌شود مهارت‌های حرکتی ظریف کودک تقویت شود.

به همین دلیل بازی‌هایی برای تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف را به شما معرفی می‌کنیم؛ که برای تمامی کودکان با مهارت‌های حرکتی ظریف ناکافی در هر سنی مناسب است.

محدوده سنی بیشتر بازی‌های معرفی شده‌ی زیر، کودک بالای ۳ سال می‌باشد.

دسته اول بازی ها: کودکان برای گرفتن گیره‌ی لباس از دو انگشت شصت و اشاره خود استفاده می‌کنند (گرفتن چنگالی)، این دو انگشت بیشتر از سایر انگشتان برای گرفتن مداد و اغلب فعالیت‌های روزانه‌ی ما مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ بنابراین تقویت آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

به علاوه باز کردن گیره‌ی لباس مستلزم داشتن قدرت کافی است، هر چند در ابتدا برای کودکان دشوار است، اما به مرور عضلات دست آن‌ها تقویت شده و به خوبی از عهده‌ی این فعالیت بر می‌آیند.

مسلما اگر یک گیره‌ی لباس را به کودک بدهید و از او بخواهید آن را باز و بسته نماید، به هدف خود دست نمی‌یابید چرا که کودکان نیز مانند ما برای انجام هر فعالیت و بازی، هدفی در سر دارند. به همین دلیل شما می‌توانید بازی‌هایی برای تشخیص رنگ و عدد را با استفاده از گیره همراه کنید.

برای مثال کودک باید گیره‌های همرنگ را به بشقاب کاغذی، قطعه‌های لگو یا جعبه مقوایی متصل نماید، یا به تعداد دایره‌های رنگی، گیره را به بشقاب وصل کند.

دسته دوم بازی ها: انواع نخ کردنی ها، چه از اسباب بازی‌های نخ کردنی موجود در بازار چه از انواع دست ساز آن استفاده کنید، نقش مهمی در تقویت مهارت‌های ظریف کودکان داشته اید. بخاطر داشته باشید که هر چه سوراخ اشیا کوچکتر و نخ شما باریک‌تر و منعطف‌تر باشد، مهارت بیشتری می‌طلبد. همچنین فعالیت‌های دوخت به مراتب بیشتر از سایر نخ کردنی ها، مهارت‌های حرکتی ظریف کودک را تقویت می‌کنند. این بازی به خودی خود برای کودکان جذاب و هدفمند است، اما شما باز هم می‌توانید این بازی را با تشخیص شکل، رنگ یا تقلید مناسب از الگو همراه نمایید.

نکته ایمنی: «برای کودکان زیر ۳ سال از قطعات بسیار کوچک استفاده نکنید».

دسته سوم بازی ها: چنگک ها، استفاده از چنگک‌های سالاد و در سنین دبستان، چوب ژاپنی برای جا به جا کردن وسایل در سایز‌ها و نرمی و سفتی‌های متفاوت بسیار کمک کننده هستند هم برای تقویت انگشتان و هم برای قوی کردن دست ها. باز هم هر چه اشیا شما ریزتر باشند جابه جایی آن‌ها برای کودک چالش برانگیزتر است.

نکته ایمنی: «حتما قبل از شروع بازی از تیز نبودن لبه‌های چنگک‌های فلزی، اطمینان حاصل نمایید».

دسته چهارم بازی ها: مهارت‌های خود یاری، بدین معنی است که کودک قادر به انجام کار‌های شخصی خود باشد و استقلال خود را به مرور از ۳ تا ۶ سالگی کسب کند. این مهارت‌ها شامل: پوشیدن و درآوردن لباس‌های خود، باز و بسته کردن انواع زیپ‌ها و دکمه ها، چرخاندن کلید در‌ها و قفل‌های مختلف، استفاده مناسب از قاشق، چنگال و چاقو، بدون کثیف کردن خود، شستن دست‌ها و صورت، استفاده از دستشویی به تنهایی، مسواک زدن، گره زدن بند کفش و… می‌باشد. البته تمامی این مهارت‌ها به مرور با افزایش سن (رشد مغز) و تمرین زیاد به وجود می‌آیند. برای مثال اغلب کودکان در ۶ سالگی برای اولین بار موفق به بستن بند کفش خود می‌شوند.

نکته ایمنی: «استفاده از چاقو مهارت بسیار زیادی می‌طلبد بنابراین تا زمانی که کودک آمادگی آن را ندارد، با چاقو‌های کند (همون کارد میوه خوری یا چاقوی‌های اسباب بازی)، میوه‌هایی ک به راحتی بریده می‌شوند و نظارت کامل این مهارت را تمرین کنید».

دسته‌ی پنجم بازی ها: ساختن با انواع اسباب بازی‌های چفت شونده، ساختنی با قطعات کوچک، عروسک‌های بسیار ریز و اسباب بازی‌های مینیاتوری که در این بازی‌ها حتی اگر چیز خارق العاده‌ای نیز ساخته نشود، صرف دست گرفتن، و تحریک عصب‌ها و ماهیچه‌های کف دست و انگشتان موجب تقویت مهارت‌های ظریف می‌شود.
برای جذابیت بیشتر برای کودک، این فعالیت را می‌توانید با شمارش، دسته بندی رنگ و شکل و… ترکیب کنید. همچنین جایگاه‌های متفاوتی برای قرار دادن این اشیا روی آن ها، بسازید تا علاوه بر تقویت مهارت‌های ظریف و هدف دار شدن بازی، هماهنگی چشم و دست و دقت و تمرکز را نیز پرورش دهید.

مانند: عروسک‌های بند انگشتی، وسایل آشپزخانه یا حیوانات پلاستیکی بسیار کوچک، ماشین‌های ریز، چفتوها، لگو‌های دارای قطعات کوچکتر، پولک‌ها و منجوق‌ها