موشک‌های کروز در حال حاضر به عنوان سلاح اصلی برای نابودی شناور‌های سطحی در جهان شناخته می‌شوند. بعد از استفاده موفق نیروی دریایی مصر از موشک‌های کروز علیه نیروی دریایی رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۶۷ تا به امروز، تعداد قابل توجهی از کشور‌ها و صنایع نظامی در جهان به صف تولید کنندگان موشک‌های کروز ضد کشتی پیوسته و حجم بسیار بیشتری نیز جزو خریداران و کاربران این سلاح هستند.

 

موشک‌های کروز ضد کشتی بسته به تفکر طراحی و نیازمندی، در کلاس‌های مختلفی از نظر سرعت، برد، پلتفرم پرتابی، وزن و نوع سر جنگی، سیستم هدایتی و ... قرار می‌گیرند، اما بر اساس یکی از مهم‌ترین شاخصه‌ها یعنی برد، این موشک‌ها معمولا در کلاس زیر هزار کیلومتر قرار داشته و عمدتا نیز توان طی کردن ۷۰ تا ۳۰۰ کیلومتر را دارا هستند؛ اما در این میان چند گزینه متفاوت نیز وجود دارد که مزیت ویژه‌ای به هر نیروی دارنده آن می‌دهند.

 

طبیعتا وقتی درباره موشک‌های کروز صحبت می‌کنیم، نام‌هایی مثل آمریکا، روسیه، چین یا کره شمالی و هندوستان به ذهن کارشناسان بین المللی و حتی کاربران داخلی، بیشتر متبادر می‌شود، اما چند سالی است جمهوری اسلامی ایران در میان معدود کشور‌هایی به حساب می‌آید که به صورت کلی، در حوزه موشک‌های کروز با برد بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر حرف‌هایی برای گفتن دارد.

 

وقتی وارد بحث حملات ضد کشتی در فاصله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر بشویم، دایره مصادیق بسیار تنگ شده و از نظر عملیاتی می‌توان گفت که تنها این ارتش امریکا با مدل ضد کشتی موشک تاماهاوک و جمهوری اسلامی ایران با موشک کروز سری ابومهدی، در کلاس بالای ۱۰۰۰ کیلومتر دارای سلاح فعال هستند.

 

البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که برخی کشور‌های صاحب سبک در این حوزه از جمله چین و روسیه توان تبدیل نمونه‌های ضد اهداف زمینی خود به مدل‌های ضد کشتی را دارند که برد‌های قابل توجهی را ثبت کرده‌اند.

 

اگر به بحث نمونه‌های عملیاتی در بحث ضد کشتی بازگردیم نمونه جدید ضد کشتی توسعه داده شده برای نیروی دریایی آمریکا به عنوان بلوک ۵ شناخته شده و دارای برد ۱۶۰۰ کیلومتر است. برد موشک کروز ابومهدی ساخت وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران نیز در حدود ۱۲۰۰ کیلومتر اعلام شده و بر اساس اعلام مسئولین در ماه‌های گذشته، قرار است توسط نیروی دریایی ارتش وارد خدمت شود.

 

در هفته‌های اخیر، سرلشکر سلامی فرمانده کل سپاه نکته مهمی را مطرح کرده که بر این اساس، به نظر می‌رسد رقابت میان ایران و آمریکا در این موضوع حساس را فاز جدیدی کرده و عملا به زودی جمهوری اسلامی ایران از آمریکا نیز پیش می‌افتد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سرلشکر سلامی اعلام کرده است که "در عرصه موشک‌های کروز دریایی، نیروی دریایی سپاه موشک‌هایی با برد تا ۷۰۰ کیلومتری در اختیار دارد و در آینده نزدیک موشک کروز با برد ۲۰۰۰ کیلومتر و با قابلیت هدف قرار دادن شناور‌های متحرک نیز در این نیرو گسترش خواهد یافت. "

 

 

در صحبت‌های سرلشکر سلامی به نکته بیشتری درباره این موشک اشاره نشده است، اما بر اساس داشته‌های فعلی در کشور و کلیات موشک‌های کروز برد بلند ایرانی، می‌توان به تصویری از این موشک جدید رسید.

 

البته برای داشتن یک موشک کروز در این برد در مرحله اول نیازمند داشتن قابلیت‌های شناسایی در برد بالا هستیم. تهدید ضد کشتی در این فاصله برای جمهوری اسلامی ایران صرفا یک معنی داشته و آن هم نیروی دریایی آمریکا است.

 

در نیروی دریایی طرف مقابل که عمدتا به شکل ناو گروه حرکت می‌کنند عمدتا شناور‌های بزرگی مثل ناوشکن ها، ناو‌های هواپیمابر، شناور‌های پشتیبانی یا تهاجم آبی خاکی حضور دارند که اندازه بزرگی دارند. در این جا سوال اول مطرح می‌شود و این که چطور هدف در مرحله اول شناسایی می‌شود؟

 

در جهان چند روش برای کشف اهداف دریایی در این فاصله وجود دارد. یک روش بسیار پیشرفته، بحث استفاده از ماهواره‌های مجهز به سیستم‌های رصد کننده است که در برخی از موارد به صورت خاص برای شناسایی اهداف شناور به کار می‌روند.

 

در صورت دسترسی به این توانایی نه فقط مکان یابی اولیه بلکه تصحیح مختصات ناشی از متحرک بودن هدف تا زمان وارد شدن موشک مهاجم به فاز نهایی حمله نیز از همین طریق ممکن خواهد بود.

 

امکان بعدی استفاده از پرنده‌های بدون سرنشین است. در کشور ما طیف گسترده از پهپاد‌ها وجود دارند و در توان پرواز در مسافت‌های طولانی را نیز دارند. حداقل در شاهد ۱۲۹ متعلق به نیروی هوا فضای سپاه نمونه مجهز به هدایت ماهواره نیز عملیاتی بوده و امکان کنترل در فواصل طولانی و دریافت اطلاعات از آن وجود دارد.

 

 

 

 

 

یک گزینه دیگر، داشتن سیستم‌های شنود و جمع آوری سیگنال‌های الکترونیک است در برد بلند است که می‌تواند با جستجو در یک فاصله مشخص نقطه دقیق یا تقریبی ناوگان را مشخص کند. این سامانه‌های شنود می‌تواند روی پلتفرم‌های شناور، زمین و یا هوا پایه نصب شده باشد.

 

با دریافت موقعیت اولیه هدف می‌توان موشک را به سمت مختصات کلی به دست آمده شلیک کرد. در این جا شاید مشکل‌ترین بخش، مربوط به پروسه کامل درگیری یک موشک کروز ضد کشتی در این فاصله شکل بگیرد.

 

در صورتی که هدف در حال حرکت باشد مشخصا موشک مورد نظر زمان مشخصی را برای طی این مسافت طی می‌کند و اطلاعات اولیه در زمان شلیک در زمان پرواز تغییر خواهد کرد. در این شرایط بایستی اطلاعات به روز شده به موشک ارسال شود.

 

معمولا در این فاز از حرکت موشک که در جهان به عنوان میانه راه شناخته می‌شود از ترکیبی از دریافت کننده امواج مکان یابی ماهواره‌ای و سیستم هدایت اینرسیایی استفاده می‌شود. در بحث حملات ضد کشتی، چون عمده مسافت از روی آب طی می‌شود و عملا پستی و بلندی همانند شرایط حمله به اهداف زمینی وجود ندارد، هدایت موشک نیازمند سیستم‌های تطیبقی نخواهد بود.

 

 

 

 

 

سیستم هدایت اینرسیایی بر اساس انواع ژیروسکوپ‌ عمل کرده و در کشور ما با داشتن مدل‌های فیبرنوری می‌توان گفت که بهترین نوع این سیستم در اختیار است.

 

در بحث ماهواره‌ای نیز همان طور که بالاتر اشاره شد، سال‌ها است که در این حوزه دسترسی برای کشور ایجاد شده و شاهد ۱۲۹ یک نمونه عملیاتی آن است. چالش در اصل حفظ کردن هدف مورد نظر تحت نظارت و ارسال همیشگی موقعیت جدید آن به هدف است.

 

در مرحله نهایی نیز موشک بعد از رسیدن به یک مسافت مشخص از هدف، سیستم شناسایی و هدف گیری مستقل خود را که می‌تواند یک رادار فعال یا یک سیستم اپتیک فروسرخ باشد یا شاید ترکیبی از این‌ها بوده، فعال و حمله نهایی را آغاز می‌کند.

 

 

شکل کلی موشک کروز مورد نظر، احتمالا شبیه به سری موفق ابومهدی، سومار یا هویزه خواهد بود. این نوع طراحی در بحث موشک‌های کروز برد بلند، یک نوع ساختار استاندارد و اثبات شده است.

 

در بحث پلتفرم پرتاب نیز مشخصا پلتفرم‌های کوچک نیروی دریایی توان حمل و پرتاب موشکی در این سایز را نخواهند داشت، اما شناور‌هایی مثل شهید رودکی می‌تواند موشکی در این کلاس را حمل و پرتاب کند. نسل شناور‌های جدید سپاه به اسم سردار شهید سلیمانی نیز ممکن است با برخی از تغییرات بتواند موشکی در این ابعاد را حمل و پرتاب کند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

در عین حال، می‌توان گفت که پرتابگر‌های ساحلی با توجه به برد موشک مورد نظر، گزینه بهتری باشند.

 

توسعه این کلاس از موشک‌ها مشخصا در ادامه بحث ایجاد قابلیت‌های موسوم به ضد دسترسی، به نفع جمهوری اسلامی ایران بوده است و از خط ساحلی کشور ما وقتی شعاعی به اندازه ۲ هزار کیلومتر کشیده می‌شود، یعنی یک قدم مهم دیگر برای دور کردن شناور‌های دشمن انجام و یک لایه دفاعی به لایه‌های قبلی اضافه شده است.

 

در لایه‌های دیگر می‌توان به موشک کروز ابومهدی با برد حدود ۱۲۰۰ کیلومتر یا موشک بالستیک عماد با برد ۱۷۰۰ کیلومتر اشاره کرد که پیش از این آزمایش‌هایی از آن برای حملات ضد کشتی دیده شده بود.

 

در نهایت و با توجه به برد اعلامی از سوی سرلشکر سلامی و با توجه به اطلاعات موجود از سامانه‌های مشابه در جهان، باید گفت که با عملیاتی شدن سامانه موشکی جدید، نیروی دریایی سپاه به برد بلند‌ترین موشک کروز ضد کشتی در جهان دست پیدا خواهد کرد که حتی قدرت‌های بزرگ نظامی و ارتش‌های مشهور نیز از آن بی‌بهره هستند.