عبدالناصر همتی ریاست کل بانک مرکزی را به زودی برعهده خواهد گرفت. نهادی که طی یک سال گذشته چالشهای بسیاری با صرافیهای رمزارزی داشت. علاوه براین، همتی 7 ماه وزیر اقتصاد و سه سال رئیس بانک مرکزی بود، از همین رو نظر فعالان صنفی حوزه رمزارز را جویا شدیم. از نگاه آنها تغییر رئیس کل بانک مرکزی زمانی اثربخش خواهد بود که این نهاد با عبور از نگاه انحصارگرایانه به کریپتو، حق فعالیت پلتفرمها را تا زمان تدوین چارچوبهای قانونی به رسمیت بشناسد و بهجای اقدامات قهرآمیز مانند مسدودسازی درگاهها، مسیر شفافیت را از طریق تعامل با سایر نهادها و بخش خصوصی دنبال کند.
علیرضا یعقوبی، رئیس هیئتمدیره انجمن فینتک، درخصوص تغییر مدیریت بانک مرکزی و آینده حوزه رمزارز به دیجیاتو میگوید:
«عبدالناصرهمتی پیشتر که در وزارت اقتصاد بود، رویکردی متفاوت و مترقی نسبت به رمزارزها داشت. او در آن زمان صراحتا از تشکیل اتحادیه رمزارز توسط فعالان این حوزه و حمایت از آنان سخن گفته بود. رویکردی که نشاندهنده یک نگاه نظارتی پیشرو و درست در آن مقطع بود، هرچند پایبندی به این نگاه در شرایط امروز موضوعی است که باید در آینده مشخص شود.»
او در ادامه با انتقاد صریح از عملکرد فعلی بانک مرکزی، ادامه میدهد که مسأله امروز این است که بانک مرکزی برخلاف قانون خودش عمل میکند: «اساس اختلاف ما با بانک مرکزی همینجاست؛ نهادی که بهجای اجرای قانون، با رویکرد زور و اجبار وارد شده و اقداماتی انجام میدهد که ماهیتا غیرقانونی است.»
یعقوبی با بیان اینکه طبق قانون بانک مرکزی، تعریف رمزپول کاملا مشخص است، میگوید طبق بند مربوطه، رمزپول نوعی پول رقومی است که بهصورت متمرکز یا غیرمتمرکز، تحت محوریت بانک مرکزی منتشر شده باشد: «سؤال ساده این است که کدام رمزارز یا رمزدارایی تحت محوریت بانک مرکزی ایران منتشر شده؟ تنها چیزی که میتواند مشمول این تعریف باشد، رمزریال است.»
او در ادامه با اشاره به رفتارهای غیرقانونی این نهاد میافزاید: «حتی تتر هم مشمول این تعریف نمیشود؛ چرا که تحت محوریت بنیاد تتر هنگکنگ است و هیچ ارتباطی با بانک مرکزی ایران ندارد. با این حال، شاهد رفتارهای غیرقانونی از سوی کسانی هستیم که تصور میکنند قانون هیچوقت سراغشان نخواهد آمد و این بسیار نگرانکننده است.»
رئیس انجمن فینتک به موضوع بسته شدن درگاهها در سال گذشته نیز اشاره میکند و میگوید: «همان زمان که درگاههای ما بسته شد، به مدیرعامل شاپرک گفتیم نه به خاطر ما و نه به خاطر منافع صنفی، بلکه به خاطر منافع ملی کشور درگاهها را باز کنید و بعد بنشینیم، دغدغههای شما را بشنویم و برای آنها راهحل بدهیم. اما آنها ترجیح دادند به جای گفتوگو درگاهها را ببندند.»
او همچنین میافزاید که پس از بسته شدن درگاهها از فعالان این حوزه مطالبه داده کاربران را کردهاند. رئیس هیئت مدیره انجمن فینتک در این باره توضیح میدهد: «ما مشکلی با شفافیت نداریم، اما کشور قانون دارد و طبق قانون، دادههای کاربران محرمانه است و صرفا با دستور قاضی اصل ۲۵ قانون اساسی میتوان به آنها دسترسی داشت و هیچ دستگاهی حق ندارد بدون حکم قضایی مطالبه داده کند.»
یعقوبی معتقد است روشهایی که بانک مرکزی در پیش گرفته محل اشکال جدی است، اما اگر عبدالناصر همتی همان نگاه مترقی گذشته را مبنای عمل خود قرار دهد، امکان اصلاح این مسیر وجود دارد.
عباس آشتیانی، رئیس کمیسیون رمزارز و بلاکچین نصر کشور نیز در گفتوگو با دیجیاتو با اشاره به این که ضابطهگذاری درست باعث حفظ منافع کاربران و کسبوکارها میشود، میگوید:
«خواست و مطالبه اصلی اکوسیستم بلاکچین و رمزارز کشور، در همه حوزهها از جمله تبادل و مبادله رمزداراییها، استخراج و تولید، توکنسازی و مدیریت سرمایه، همواره مشخص بوده است؛ فعالان این حوزه از ابتدا بر تنظیمگری و ضابطهمندی تأکید داشتهاند و ترجیح دادهاند بهجای فعالیت در یک فضای خاکستری، در چارچوب قواعد شفاف و مشخص کار کنند.»
آشتیانی در ادامه با انتقاد از رویکردهای گذشته بانک مرکزی میافزاید: «متأسفانه در سالهای اخیر، به دلایل مختلف از جمله استفاده از واژه نادرست رمزارز برای رمزداراییها، بانک مرکزی بهتنهایی متولی این حوزه تلقی شد و با تفسیری از مفهوم رمزپول در ماده ۵۹ قانون بانک مرکزی، به این حوزه ورود کرد؛ در حالی که این نگاه با ذات فناوری بلاکچین و رویکرد تطبیقی سایر کشورها تفاوت و تعارض جدی دارد.»
او با اشاره به این که از منظر حقوقی تا زمانی که مجوزی تعریف نشده باشد، نمیتوان فعالیت این پلتفرمها را غیر مجاز دانست، توضیح میدهد: «نتیجه این رویکرد آن بوده که تا امروز هیچ مجوزی برای این کسبوکارها در درگاه ملی مجوزها طبق قوانین بالادستی تعریف نشده است. از منظر حقوقی و عرفی، تا زمانی که مجوزی تعریف نشده باشد، نمیتوان فعالیت این پلتفرمها را غیرمجاز دانست و فعالان اقتصادی، مطابق قانون، مجاز به فعالیت هستند.»
رئیس کمیسیون رمزارز و بلاکچین نصر کشور نسبت به روی کار آمدن رئیس کل جدید بانک مرکزی ابراز امیدواری میکند و میگوید: «امیدواریم با روی کار آمدن رئیسکل جدید بانک مرکزی، شاهد تغییر رویکردی مبتنی بر تعامل میان بانک مرکزی، کسبوکارها و سایر دستگاههای ذیربط در حوزه داراییهای دیجیتال و داراییهای رقومی باشیم.»
آشتیانی نقش بانک مرکزی را مهم اما غیرانحصاری میداند و میگوید: «اگر این نگاه پذیرفته شود و رئیسکل آینده بانک مرکزی بداند که بانک مرکزی یکی از ارکان مهم تنظیمگری در کنار سایر نهادهاست، میتوان از گرههای فعلی عبور کرد. در این مسیر، نقش وزارت اقتصاد نیز باید به رسمیت شناخته شود تا شاهد تحول در کاربردپذیر شدن رمزداراییها، همزمان با تنظیمگری و حفظ حداکثری حقوق کاربران باشیم.»
او در پایان با اشاره به این که رویکرد اشخاص را نباید معادل رویکرد سازمان دانست، اضافه میکند که بانک مرکزی متشکل از رئیس، معاونان و کارشناسان است، اما بدون تردید اراده رئیسکل تأثیر مستقیمی بر همراستا کردن خروجی بانک مرکزی با رویکردهای جهانی دارد؛ بهگونهای که بانک مرکزی نه بهعنوان تنها متولی، بلکه بهعنوان یکی از اجزای تنظیمگری حوزه رمزارزها، به مسیر صحیح بازگردد.
