به گزارش مهر، کتاب «قرن‌های بی‌زمان» نوشته مهدی محبتی اثر پژوهشی وسیعی است که به‌طور اصلی به نقد و تحلیل منظومه «مثنوی منطق‌الطیر» عطار نیشابوری می‌پردازد. این کتاب در هفت فصل تنظیم شده و هر فصل بر جنبه‌ای از شعر و شخصیت عطار تمرکز دارد تا در نهایت خواننده را به منظومه فکری کامل عطار هدایت کند. مؤلف تلاش کرده است با رویکردی تحلیلی و معرفت‌شناختی، رابطه میان شکل شعری و مبانی معنوی و عرفانی آثار عطار را روشن کند.
کتاب نه تنها به خود منظومه منطق‌الطیر محدود نمی‌شود، بلکه به تقریباً همه آثار عطار و به ویژه منظومه‌ها و شخصیت خود عطار پرداخته و آن‌ها را از دید یکپارچه بررسی می‌کند. یکی از پرسش‌های مهم کتاب این است که آیا عطار در سراسر اشعار و آثارش طرح و پیرنگ مرکزی داشته است یا خیر. محبتی برای این پرسش پاسخی نو و مستند ارائه داده است.
از مباحث مهم کتاب می‌توان به بررسی سیر تکوین و تدوین منازل عرفانی منطق‌الطیر، تبیین رابطه انسان و خدا در این اثر، تحلیل مبانی ساختاری و معنایی روایت‌های عطار، و بررسی حالات روانی عطار در سرودن منطق‌الطیر اشاره کرد. کتاب در حوزه عرفان ایرانی و اسلامی و مطالعات عطارپژوهی معاصر یک اثر جامع و چالشی است که برخی پیش‌فرض‌ها را به بازنگری می‌کشاند و خواننده دغدغه‌مند را به طرح پرسش‌های جدی‌تر درباره عرفان و ادبیات عرفانی دعوت می‌کند.
پرداخت هفت فصلی کتاب
کتاب «قرن‌های بی‌زمان» ساختاری هفت‌فصلی دارد که محور اصلی آن نقد و تحلیل منظومه عرفانی منطق‌الطیر عطار است؛ اما دامنه کتاب محدود به آن نیست و به تقریباً همه آثار عطار و شخصیت او نیز می‌پردازد. ساختار و نکات اصلی کتاب به شرح زیر است:
فصل اول از منطق‌الطیر قرآنی تا منطق‌الطیر عرفانی، که سیر تحول و توسعه منطق‌الطیر را از دیدگاه مذهبی و عرفانی بررسی می‌کند. فصل دوم: هفت وادی، نگاهی است به سیر تکوین و تدوین منازل و مقامات عرفانی در عرفان ایرانی و به خصوص در آثار عطار، با تحلیل منطق درونی و نقد مبانی نظری این هفت وادی.
فصل سوم: سایه یا خورشید، به رابطه انسان و خدا در منطق‌الطیر می‌پردازد و دیدگاه‌های تاریخی و فرهنگی درباره این رابطه را مورد بررسی و نقد قرار می‌دهد.
فصل‌های بعدی به تبیین ژرفای معنایی عرفان عطار، ساختار روایی اشعار، تحلیل حالات روانی و فکری عطار در سرایش منطق‌الطیر و طرح کلی‌ترین مباحث مربوط به عرفان و ادبیات پرداخته‌اند.
در نهایت کتاب تلاشی است برای رسیدن به یک فهم معرفت‌شناسانه از منطق‌الطیر که همزمان ساختار شعری و عمق معنوی آثار عطار را روشن کند. نکته مهم این است که محبتی بررسی را فراتر از صرف شعر برده و سیر تاریخی، فلسفی و عرفانی آن را نیز مدنظر قرار داده است.
کتاب برگزیده چهلمین جایزه کتاب سال
«قرن‌های بی‌زمان» که کتاب برگزیده چهلمین جایزه کتاب سال و سی‌امین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران نیز بوده، یک پژوهش عمیق تحلیلی و نظری است که با رویکردی جامع، به همه ابعاد فکری و ادبی آثار عطار، به خصوص منطق‌الطیر، پرداخته است و یکی از منابع اصلی مطالعات عطارشناسی و عرفان ادبی به شمار می‌رود.
این کتاب برای علاقه‌مندان به عرفان اسلامی، ادب فارسی به ویژه منظومه‌های عطار، و پژوهشگران حوزه مطالعات عرفانی و ادبیات کلاسیک منبعی مهم و پرحجم _ ۹۵۶ صفحه_ است که توسط نشر هرمس منتشر شده است.
