پنل تخصصی «کاربرد کریپتو در تجارت و سرمایه‌گذاری» به میزبانی آکادمی سامان، صبح امروز برگزار شد. در این نشست کاربردهای کریپتو در کسب‌وکارها مورد بررسی قرار گرفت و راهکارهای جایگزین عرضه ETF بیت‌کوین مطرح شد. در این پنل تخصصی همچنین به این موضوع اشاره شد که توکانیز کردن شرکت‌های کوچک و متوسط می‌تواند مسیر جایگزینی برای عرضه اولیه سهام باشد و تامین مالی پروژه‌های خرد را تسهیل کند.
در پنل کاربرد کریپتو در تجارت و سرمایه‌گذاری، امیر بهزادی‌نیا، مدیر دپارتمان بیزینس آبان‌تتر، در پاسخ به این سوال که کریپتو چه کمکی به کسب‌وکارها می‌کند گفت شرکت‌ها می‌توانند پول مازاد خود را در بیت کوین سرمایه‌گذاری کنند.
به باور وی از کریپتوها می‌توان به عنوان ابزار ذخیره ارزش، شبیه به طلا، استفاده کرد چراکه ویژگی‌های یک دارایی سرمایه‌ای را دارد: «بیت کوین، همانند سایر دارایی‌هایی که ابزار ذخیره ارزش محسوب می‌شوند، ویژگی سودآوری و کسب درآمد را دارد. مالکیت آن به وضوح تعریف شده است و در بازار مورد پذیرش قرار گرفته است. بنابراین، تمامی موارد لازم برای یک وسیله ذخیره ارزش را در خود جمع کرده است.»
مدیر دپارتمان بیزینس آبان‌تتر با تاکید بر این که در شرایط کنونی کشور، موضوع توکنایز کردن به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک و متوسط که علاقه‌مند به عرضه سهام در بورس هستند، اهمیت دارد، ادامه داد:
«بسیاری از شرکت‌های استارتاپی و فناوری با مشکلات متعدد وارد بازار سرمایه می‌شوند؛ در حالی که توکنایز می‌تواند مسیر جایگزینی برای آنان باشد. قرار نیست میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار را محدود کنیم؛ او می‌تواند سهام بورسی بخرد یا توکن یک شرکت کوچک را انتخاب کند. فرض بر این است که سرمایه‌گذار توانایی تصمیم‌گیری درست دارد. برای مثال توکن سهام شرکت‌هایی مانند انویدیا در آبان‌تتر توکنایز شده و می‌توان آن را خرید و فروش کرد.»
او در ادامه این نشست به لزوم تغییر رویکرد استراتژیک و افزایش سرعت تصمیم‌گیری اشاره کرد و گفت که گاهی سرعت تصمیم‌گیری از کیفیت آن هم مهم‌تر است.
بهزادی‌نیا همچنین اظهار داشت اقدام دیگری که می‌توان در حمایت از کسب‌وکارها انجام داد، تسهیل تأمین مالی پروژه‌های کوچک است، او درباره این موضوع گفت: «برای نمونه، طی هفته گذشته در آبان‌تتر توکنی را منتشر کرده‌ایم که به تأمین مالی یک نیروگاه سه‌مگاواتی اختصاص داشت. ما ریسک آن را پذیرفته‌ایم تا امکان مشارکت سرمایه‌گذاران فراهم شود. به‌طور کلی آبان‌تتر در تلاش است تا به یک مؤسسه مالی تبدیل شود و ابزارهایی ایجاد کند که مشتریان بتوانند در حوزه‌های متنوع سرمایه‌گذاری کنند. مشتری باید قدرت گردش در بازارهای مختلف را داشته باشد؛ این امر به بهینگی کل بازار نیز کمک خواهد کرد.»
مدیر دپارتمان بیزینس آبان‌تتر معتقد است که توسعه ابزارهای مالی مبتنی بر کریپتو، فشار تامین مالی از روی بانک‌ها را کاهش خواهد داد، در نتیجه آنها می‌توانند روی وظیفه اصلی خود که ارائه تسهیلات ارزش‌آفرین است، تمرکز کنند.
بهزادی‌نیا در این پنل تاکید داشت که باید به کمک کریپتو به نظام مالی توجه کرد، او در این باره گفت: «کریپتو در واقع خروجی فناوری بلاکچین است. در حوزه پرداخت، در تمام سطوح می‌توان تراکنش‌های خرد را با استفاده از بلاکچین مدیریت کرد. مهاجرت از نظام مالی سنتی به نظام مدرن باید به‌تدریج و مرحله‌به‌مرحله انجام شود؛ از همین رو ابتدا باید از بلاکچین‌های خصوصی و محیط‌های پایلوت آغاز کرد. این فناوری شفافیت، قابلیت رهگیری و اطمینان در جریان اطلاعات مالی را فراهم می‌کند و در حوزه‌هایی مانند حواله‌جات و اعتبار اسنادی نیز قابل استفاده است. در بخش‌هایی که بانک‌های رسمی ناکارآمد، پرهزینه و غیرشفاف عمل می‌کنند.»
مدیر دپارتمان بیزینس آبان‌تتر معتقد است که بلاکچین می‌تواند جایگزین مؤثری باشد؛ هرچند بدیهی است که بانک‌ها از چنین جایگزینی استقبال نخواهند کرد.
بهزادی‌نیا، با اشاره به این که فضای کریپتو را نباید صرفا به‌دلیل وجود هک یا کلاهبرداری قضاوت کرد، گفت:
«همواره این دغدغه وجود دارد که از فضای رمزارز فاصله بگیریم و آن را صرفا عرصه‌ای برای کلاهبرداری و شیادی بدانیم؛ به‌ویژه وقتی رخدادهایی مانند هک‌ها اتفاق می‌افتد و برخی می‌گویند چون مجرمان از بیت‌کوین استفاده می‌کنند، پس باید کل این فضا را قضاوت کرد. اما اگر از زاویه دیگری به این موضوع نگاه شود می‌تواند دید که بسیاری از کسب‌وکارهای فعال در این حوزه ارزش‌آفرین و شفاف هستند.»
او در ادامه با بیان این که در آبان‌تتر یکی از مهم‌ترین کاربردهای بلاکچین توکنایز کردن است، اضافه کرد: «ما این ظرفیت را داریم که سرمایه خارجی را در داخل کشور جذب کنیم. حتی پیشنهاد شده بود که بخشی از ذخایر بانک مرکزی به بیت‌کوین اختصاص پیدا کند.»
بهزادی‌نیا همچنین به تهدید صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) در حوزه دیفای اشاره داشت و گفت: «DEXها ممکن است، در آینده جایگزین صرافی‌های متمرکز شوند. با این حال، فضای دیفای به حل بسیاری از مشکلات نظام بانکی سنتی نظیر هزینه بالا، ناکارآمدی و عدم شفافیت کمک کرده است. برای مثال دریافت تسهیلات ریالی در نظام فعلی اغلب نیازمند رانت است؛ چرا که با وجود تورم چندده‌درصدی، تسهیلات با نرخ ۲۳ یا ۲۴ درصد ارائه می‌شود. دیفای کمک می‌کند این نرخ‌ها به واقعیت نزدیک‌تر شود و از نرخ‌های دستوری فاصله بگیریم. همچنین در حوزه پرداخت و تأمین مالی خرد، امکانات گسترده‌ای در اختیار ما می‌گذارد.»
امیرحسین خالقی، پژوهشگر اقتصاد سیاسی نیز در این پنل با اشاره به این که تجربه‌ها نشان داده‌اند که دولت‌ها در مدیریت پول قابل اعتماد نیستند، اظهار داشت:
«خطرات ناشی از پول عمومی در تجربه دو جنگ ویرانگر جهانی مشهود بوده است. مداخله گسترده دولت‌ها در تمام شئون زندگی نشان می‌دهد که باید نهادی که مسئول عرضه پول است، یعنی بانک مرکزی، را به شدت مقید و محدود کرد. در گذشته این محدودیت از طریق پشتوانه طلا برای چاپ پول اعمال می‌شد.»
او با بیان این که سه راه‌حل برای این موضوع وجود دارد، ادامه داد: «راه‌حل نخست این است که در کنار بانک مرکزی، مردم نیز اجازه انتشار پول داشته باشند. این امر اساساً اشکالی ندارد؛ نهایت اتفاق این است که مردم این پول‌ها را نپذیرند. با این همه، هر کس می‌تواند کریپتو یا اسکناس خود را منتشر کند و اگر بازار نپذیرفت، منتشرکننده ورشکست می‌شود. این رقابت، بانک مرکزی را از هر گونه رفتار غیرمسئولانه بازمی‌دارد.»
خالقی با اشاره به نظریه‌‌های میلتون فریدمن و بیوکنل گفت: «راه حل دوم آن است که فدرال رزرو کنار گذاشته شود و جایش را به یک الگوریتم و کمیته بازار باز دهد و سالانه درصدی به حجم پول افزوده شود. راه‌حل سوم این است، همان‌طور که قانون اساسی برای جلوگیری از تعدی حاکمان به حقوق شهروندان تدوین شده، یک قانونی اساسی دیگر نیز برای پول داشته باشیم تا بانک مرکزی نتواند به‌صورت دلخواه عمل کند.»
این پژوهشگر اقتصاد سیاسی با تاکید بر این موضوع که استقلال بانک مرکزی در ایالات متحده، چه در نظر و چه در عمل، یک ایده کاملاً بی‌پایه است، اضافه کرد:
«در هیچ‌کجای جهان بانک مرکزی مستقل وجود ندارد. بنابراین نمی‌توان به هیچ سیاستمداری، چه در ایران و چه در آمریکا، اعتماد کرد. پول خصوصی تنها ابزاری است که می‌تواند بانک مرکزی را تعدیل و مهار کند و تنها امیدی است که مانع از بلعیده‌شدن جامعه توسط دولت و دخالت آن در تمام ابعاد زندگی می‌شود.»
خالقی با اشاره به پروژ‌های CBDC و پنهان‌کاری دولت‌ها، ادامه داد: «پول خصوصی، که من ترجیح می‌دهم بیت‌کوین باشد، تنها امید برای نجات بشر است. اگر آن را رها کنیم، سیاستمداران ما را خواهند بلعید. امیدوارم این ابزار پابرجا بماند. اگر یک دارایی برای مبادله و ذخیره ارزش مناسب باشد، مردم خود به خود آن را انتخاب خواهند کرد. چرا دولت‌ها باید نظرات‌شان را به مردم تحمیل کنند، پول خصوصی ضرورتی اخلاقی برای حفظ تمدن است.»
او با بیان این موضوع که بیت‌کوین آمده است تا مهم‌ترین سلاح دولت‌ها را از آنان بگیرد، اظهار کرد: «بدیهی است که دولت‌ها در برابر چنین مواردی مقاومت کنند. برای مثال اگر دلار را از آمریکا بگیریم، دیگر چیزی برایش باقی نمی‌ماند؛ حتی هالیوود نیز از دلار تغذیه می‌شود. به طور کلی، استیبل‌کوین پول نیست، بلکه یک خدمت مالی است. اگر پولی مانند بیت‌کوین به رواج عام برسد و همگان آن را بپذیرند، همان میزان ثباتی که امروز از استیبل‌کوین‌ها انتظار داریم، می‌تواند از بیت‌کوین نیز حاصل شود. تصور کنید به جای طلا، بیت‌کوین به عنوان مرجع پولی تعیین شود؛ در آن صورت نوسان کنونی بیت‌کوین از میان خواهد رفت.»
او در پایان تاکید کرد تنها دو انتخاب یعنی اعتماد به سیاستمداران یا اعتماد به مهندسان وجود دارد. این پژوهشگر اقتصاد سیاسی در سخنانش اظهار داشت که ترجیح شخصی خودش انتخاب دوم است؛ چرا که در معرض نیزوهای بازار قرار دارد و قابل اعتمادتر است. او همچنین به این نکته اشاره داشت که کاستی‌هایی نیز وجود دارد اما با گذر زمان قابل اصلاح است.
در انتهای این نشست، رحمان آراسته، مدیر بازارهای مشتقه و ابزارهای نوین مالی بورس کالای ایران نیز با اشاره به این موضوع که ابزارهای مالی باید با ساختار اقتصادی کشور سازگار و بومی‌سازی شوند، گفت: «گواهی سپرده کالا که امروز در بورس کالا معامله می‌شود، در همین قالب در هیچ کشوری وجود ندارد و یک نمونه موفق بومی است؛ به‌طوری که تاکنون بیش از سه‌هزار میلیارد تومان سرمایه تنها در حوزه طلا جذب کرده است. گواهی سپرده خودرو نیز نوآوری قابل توجهی بود که با استقبال خوبی مواجه شد.»
او با تاکید بر این موضوع که در خصوص رمزارزها بیش از اندازه جهانی فکر کرده‌ایم، ادامه داد: «در بررسی‌های انجام‌شده درباره رمزارزها و به‌طور خاص بیت‌کوین، اگر تاکنون چنین ابزاری در چارچوب بازار سرمایه ایجاد نشده، دلیلش آن است که بیش از حد جهانی فکر کرده‌ایم؛ اما باید این ابزار را نیز بومی‌سازی کنیم. راهکار مناسب، ایجاد پیوند میان بازار سرمایه، OTC و صرافی‌هاست تا از ظرفیت‌های موجود استفاده شود.»
آراسته با بیان این کن اگر بخواهیم یک ساختار رسمی برای بازارهای مرتبط با بیت‌کوین ایجاد کنیم، راه‌حل عملی این است که یک دارایی پایه ساده طراحی و گواهی سپرده بیت‌کوین راه‌اندازی کنیم، اظهار کرد:
«شاید این گواهی سپرده در هیچ جای دنیا وجود نداشته باشد، اما انتظار برای اینکه ابتدا الگوی کشورهای دیگر مشخص شود، چگونه می‌توان انتظار شکل‌گیری ابزارهای جدیدی را داشت. البته نکته‌ای که باید به آن توجه شود آن است که ارتباط بازار سرمایه با صرافی‌ها نباید رها شود و باید از ظرفیت‌ها به بهترین نحو استفاده کرد. باید نهاد ناظر را مطمئن کنیم که در صورت راه‌اندازی ETF بیت‌کوین، دارایی واقعی پشت آن وجود دارد.»
مدیر بازارهای مشتقه و ابزارهای نوین مالی بورس کالای ایران معتقد است که تمرکز اصلی باید روی توکنایز کردن گواهی‌های سپرده باشد و وظیفه راه‌اندازی زیرساخت بلاکچین بر عهده بورس کالا نیست و این ظرفیت باید از مسیر بازارهای OTC فعال شود.
