به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری، دویست و بیست و هفتمین نشست علمی تخصّصی و یازدهمین نشست بین‌المللی این مرکز با تحت عنوان «یادگیری جهانی و نوآوری در نظام دانشگاهی نوین» برگزار شد.
در این نشست، صمد نژاد ابراهیمی، مدیرکل سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌عنوان مدیر علمی نشست و همچنین «ایمبنزی جورج»؛ مدیر تعامل بین‌المللی برای آفریقا و هند و تحلیلگر سیاست خارجی و عمومی و «فیلیپ جی. لیرد»؛ مدیر ارشد نوآوری و مسئول ارتباطات بین‌المللی (Universities Canada) دانشگاه ترینیتی وسترن به‌عنوان سخنرانان در این نشست به ایراد نقطه‌نظرات خود پرداختند.
در ابتدای نشست، صمد نژاد ابراهیمی، مدیرکل سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌عنوان مدیر علمی نشست، با بیان اینکه آموزش عالی در آستانه تحولی بنیادین معرفی است؛ گفت: آموزش عالی در گذار یک تحول بنیادین است، تحولی که گذار از عصر دیجیتال به عصر هوش مصنوعی را رقم زده است. دانشگاه‌ها از نسل اول (دانشگاه‌های آموزش‌محور) تا نسل‌های نوین (دانشگاه‌های نوآوری محور و کارآفرین) دسته‌بندی می‌شوند و دانشگاهی که خود را با منطق اکوسیستم جهانی علم‌وفناوری تطبیق ندهد، دیر یا زود دچار فرسودگی نهادی خواهد شد.
نسل جدید دانشجویان ایرانی در دنیای دیجیتال متولد شده‌اند
صمد نژاد ابراهیمی با اشاره ظرفیت نسل جدید دانشجویان ایرانی ادامه داد: نسل جدید دانشجویان ایرانی با نسل‌های پیشین تفاوت بنیادین دارد؛ آنها در جهانی دیجیتال متولد شده‌اند، با فناوری زندگی کرده و نگاه جهانی‌تری به آینده دارند. بیش از ۷۵ درصد از دانشجویان کشور تجربه یادگیری ترکیبی (حضوری - آنلاین) دارند و نزدیک به نیمی از ورودی‌های جدید در رشته‌های فناورانه و میان‌رشته‌ای تحصیل می‌کنند. این نسل برخلاف نسل‌های قبل، نه به دنبال مدرک، بلکه به دنبال «مهارت» هستند؛ ارزش یادگیری برایشان در کاربرد آن است نه در تئوری صرف. در نتیجه، دانشگاه‌ها باید خود را با زبان و نیاز این نسل تطبیق دهند.
مدیرکل سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در بیان راهکارها و سیاست‌های کلیدی در مسیر آینده آموزش عالی ایران به مواردی از قبیل حفظ و توسعه تعاملات علمی موجود با وجود شرایط سخت، سرمایه‌گذاری در پلتفرم‌های آموزشی آنلاین و تحقیقاتی مبتنی بر هوش مصنوعی، بازنگری مداوم در برنامه‌های درسی برای همسویی با نیازهای عصر هوش مصنوعی، تقویت مراکز جذب دانشجوی بین‌المللی و تسهیل فرایندهای پذیرش و ارائه بورس‌های رقابتی و همچنین نهادینه‌سازی تفکر نوآورانه در تمام سطوح دانشگاهی اشاره کرد.
دانشگاه‌ها باید به‌جای صدور مدارک سنتی، فرصت‌های یادگیری مبتنی بر مهارت و انعطاف را فراهم کنند
در ادامه نشست دکتر فیلیپ جی. لیرد؛ مدیر ارشد نوآوری و مسئول ارتباطات بین‌المللی دانشگاه ترینیتی وسترن با اشاره به دیدگاه یک استاد دانشگاه در حوزه «هوش مصنوعی مولد» و یادگیری شخصی‌سازی‌شده گفت: بر اساس اظهارات این استاد دانشگاه، ۶۸ درصد از مؤسسات آموزشی جهان به سرمایه‌گذاری در مدل‌های یادگیری انطباق گرا (PL) روی آورده‌اند که اساس آن تطبیق محتوای آموزشی با نیازهای هر دانشجو است. این روند از مدارک بلندمدت به دوره‌های خرد، مهارت افزا و کوتاه‌مدت تغییر یافته است؛ یعنی دانشگاه‌ها باید به‌جای صدور مدارک سنتی، فرصت‌های یادگیری مبتنی بر مهارت و انعطاف را فراهم کنند تا دانشجویان بتوانند به سرعت در بازارهای کاری جهانی وارد شوند.
هوش مصنوعی عامل تقلب نیست؛ موجب توانمندسازی دانشجویان می‌شود
وی ادامه داد: تحول آموزشی رونمایی از «عصر جدید ایمان به هوش مصنوعی» است؛ جایی که چت‌بات‌ها و ابزارهای زایشی نه تهدید، بلکه پشتیبان یادگیری عمیق به شمار می‌آیند. پژوهش ملی کانادا درباره رفاه دانشجویان بین‌المللی، نشان می‌دهد که ۷۸ درصد آنان از این ابزارها برای اصلاح، نگارش، جست‌وجوی مقالات و ارتقای کیفیت علمی استفاده می‌کنند. برخلاف نگرانی استادانی که هوش مصنوعی را عامل تقلب می‌دانند، این ابزارها موجب توانمندسازی و افزایش اعتمادبه‌نفس دانشجویان می‌شوند.
فیلیپ جی. لیرد در بخش اجتماعی تحلیل خود، به تفاوت الگوی استفاده از AI میان دانشجویان بومی و بین‌المللی پرداخت و اظهار کرد: دانشجویان بین‌المللی از سنین پایین با ابزارهای ترجمه و اصلاح متن آشنا بوده‌اند، لذا سازگارتر و منعطف‌تر هستند؛ در نتیجه، نقش دانشگاه‌ها بازتعریف می‌شود و دانشگاه‌ها باید نه مانع، بلکه راهبر استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی باشند. فناوری هوش مصنوعی رابطه دانشجو با دانشگاه را دگرگون کرده است که در این مسیر از اعتماد به تعلق، همچنین از تعلق به استخدام پذیری و در نتیجه از استخدام پذیری به آینده شغلی هوشمند در حرکت است.
مدیر ارشد نوآوری و مسئول ارتباطات بین‌المللی (Universities Canada) دانشگاه ترینیتی وسترن درباره تأثیر هوش مصنوعی بر بازار کار و مشاغل گفت: تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه انجام شده است. تحقیق مک‌کنزی ۲۰۲۳ یک آمار هشداردهنده ارائه می‌دهد: تا سال ۲۰۳۳، تخمین زده می‌شود که نیمی از مشاغل کنونی در سطح جهان دستخوش تغییرات ساختاری می‌شوند یا از بین می‌روند.
وی در بیان تحول در بازار آموزش جهانی گفت: بازار آموزش جهانی در حال رشد تصاعدی است. پیش‌بینی می‌شود که ارزش این بازار تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰ تریلیون دلار برسد. این رشد عمدتاً ناشی از نیاز مستمر به به‌روزرسانی مهارت‌ها و آموزش مجدد نیروی کار است. سرمایه‌گذاری در فناوری آموزشی (EdTech) نیز در اوج قرار دارد؛ تخمین زده می‌شود که این سرمایه‌گذاری تا سال ۲۰۲۵ به ۴۰۴ میلیارد دلار برسد.
دانشگاه‌ها به جای ممنوعیت هوش مصنوعی را به عنوان همکار یادگیری بپذیرند
فیلیپ جی. لیرد در خصوص نقش دانشجو و هوش مصنوعی در کلاس درس تشریح کرد: دانشجویان امروزی به طور طبیعی با ابزارهای هوش مصنوعی مولد مانند ChatGPT آشنا شده‌اند و در استفاده از آنان برای ارتقای کیفیت کار خود اغلب از اساتید جلوتر هستند. دانشگاه‌ها باید به‌جای ممنوعیت، این ابزارها را به‌عنوان همکار یادگیری بپذیرند.
وی افزود: هوش مصنوعی می‌تواند به طور غیرمستقیم به بهبود برخی جنبه‌های روان‌شناختی و اجتماعی کمک کند که مواردی از جمله بهبود حس تعلق با شخصی‌سازی مسیر یادگیری، افزایش اعتماد به نفس: موفقیت‌های کوچک‌تر و ملموس‌تر در مسیر یادگیری شخصی‌سازی شده و تقویت مهارت‌های ارتباطی: با خودکار شدن وظایف روتین از هوش مصنوعی اشاره کرد.
در ادامه نشست کارشناسان و صاحب‌نظران حاضر در نشست، به بیان نقطه‌نظرات و طرح سوالات خود پرداختند.
شایان‌ذکر است این نشست در تاریخ ۵ آبان‌ماه ۱۴۰۴، به‌صورت حضوری و مجازی، به زبان انگلیسی و با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و اندیشکده‌ها در سالن دکتر حسین عظیمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد.
