کراتین را به عنوان یکی از ارکان اصلی رژیم بدنسازان میشناسیم، بااینحال این فقط یکی از کارکردهای این مکمل محبوب است. تحقیقات مختلف نشان میدهد که این ترکیب شیمیایی، فراتر از عضلات، میتواند تأثیرات حیرتآوری روی قدرت شناختی، حافظه، خلقوخو و حتی مقابله با بیماریها داشته باشد.
براساس گزارش BBC، کراتین یک ماده شیمیایی مهم است که بهطور طبیعی در بدن ما تولید و در عضلات و مغزمان ذخیره میشود. وظیفه اصلی آن مدیریت و تأمین انرژی سریع برای سلولهاست. درحالیکه تمرکز اکثر تحقیقات روی نقش آن در عضلات بوده، طی سالهای اخیر دانشمندان در پژوهشهای مختلف دریافتهاند که مغز نیز به این منبع انرژی وابسته است.
برای مثال، سال گذشته محققان در مطالعهای تأثیر یک دوز کراتین را بر روی عملکرد شناختی افراد پس از یک شب بیخوابی کامل بررسی کردند. نتایج نشان داد که سرعت پردازش اطلاعات در گروهی که کراتین مصرف کرده بودند، بهطور قابل توجهی سریعتر از گروه دارونما بود. فرضیه این است که وقتی نورونهای مغز تحت تنش (مانند بیخوابی) قرار میگیرند، برای تأمین انرژی مورد نیاز خود، کراتین بیشتری جذب میکنند.
بااینحال، باید با احتیاط فراوان به این یافتهها نگاه کرد. دوز استفادهشده در این تحقیق، ۱۰ برابر دوز توصیهشده روزانه بود و مصرف چنین مقداری میتواند برای افراد، بهخصوص کسانی که مشکلات کلیوی دارند، خطرناک باشد. محققان تأکید میکنند که این آزمایش نباید در خانه تکرار شود و تحقیقات آینده با دوزهای کمتر انجام خواهد شد.
شواهد مختلف نشان میدهند که تأثیرات کراتین فراتر از بهبود حافظه کوتاهمدت است. یک مطالعه نشان داد که وقتی افراد مبتلا به افسردگی، در کنار رواندرمانی، مکمل کراتین مصرف میکردند، بهبود بیشتری در علائم خود نسبت به گروهی که فقط رواندرمانی دریافت میکردند، نشان دادند. این یافته به خصوص برای گیاهخواران میتواند مهم باشد، زیرا تحقیقات نشان داده است که سطح کراتین در این افراد پایینتر است و همزمان در معرض خطر بیشتری برای افسردگی قرار دارند.
در حوزه بیماریهای ویروسی نیز نتایج امیدوارکنندهای به دست آمده است. تحقیقی بر بیماران مبتلا به کووید مزمن نشان داد که مصرف مکمل کراتین پس از شش ماه، به بهبود علائمی مانند مه مغزی و مشکلات تمرکز کمک کرده است. محققان میگویند مغز تحت استرس ناشی از این بیماری، ذخایر کراتین خود را تخلیه میکند.
تحقیقات همچنین درحال بررسی نقش کراتین در کل چرخه زندگی انسان، از دوران جنینی تا کهنسالی است. شواهد نشان میدهد که این ماده در تمام مراحل تولیدمثل، از تحرک اسپرم گرفته تا رشد جفت و جنین، نقشی مهم دارد.
یکی از هیجانانگیزترین یافتهها، نقش محافظتی کراتین برای جنین در هنگام زایمان است. این ماده به سلولها اجازه میدهد تا در شرایط کمبود اکسیژن به تولید انرژی ادامه دهند. این قابلیت میتواند از آسیبهای جدی به مغز نوزاد در حین زایمانهای دشوار جلوگیری کند. بااینحال، باید تأکید کرد که ایمنی مصرف مکمل کراتین در دوران بارداری هنوز بهطور مستقیم در انسان بررسی نشده و هرگونه مصرف باید با مشورت پزشک باشد.
در سوی دیگر چرخه زندگی، یعنی در کهنسالی، کراتین ممکن است به مقابله با «سارکوپنیا»، یعنی تحلیل رفتن عضلات مرتبط با افزایش سن، کمک کند.
بدن ما به تنهایی نمیتواند تمام کراتین مورد نیاز خود را تولید کند و ما به منابع غذایی، به ویژه گوشت و ماهی، نیز وابسته هستیم. شواهد اولیه نشان میدهد که بسیاری از افراد، به خصوص زنان و گیاهخواران، ممکن است به اندازه کافی کراتین از رژیم غذایی خود دریافت نکنند. با وجود تمام این فواید بالقوه، مصرف مکمل کراتین برای همه مناسب نیست و میتواند با عوارضی مانند احتباس آب، گرفتگی عضلات و حالت تهوع همراه باشد. افرادی که مشکلات کلیوی یا کبدی دارند، باید از مصرف این مکمل خودداری و با پزشک مشورت کنند.