اگر شما هم جزو آن دسته از سرمایه‌گذارانی هستید که بیت کوین‌ها و اتریوم‌های خود را برای بلندمدت نگهداری می‌کنید و می‌بینید که دارایی‌تان بدون هیچ سودی فقط خوابیده، این مقاله برای شماست. احتمالاً تبلیغات ۱۰ درصد سود سالیانه روی بیت کوین یا وام نقدی بدون فروش کریپتو توجه شما را هم جلب کرده است.
وام‌دهی ارزهای دیجیتال یکی از قدرتمندترین و محبوب‌ترین کاربردهای کل این اکوسیستم است که در آن می‌توانید دارایی‌های راکد خود را به منبع درآمد غیرفعال تبدیل کنید یا از آن‌ها به عنوان وثیقه برای دسترسی به نقدینگی استفاده کنید. اما همان‌طور که فروپاشی‌های دراماتیک غول‌هایی مانند سلسیوس (Celsius) و بلاک فای (BlockFi) نشان داده است، این دنیا پر از خطرات پنهان نیز هست.
در این مقاله بر اساس یادداشتی در وب‌سایت مدیوم (Medium) مزایا، معایب و تفاوت‌های حیاتی بین دو نوع اصلی پلتفرم‌های وام‌دهی را بررسی کنیم تا ببینیم کدام یک برای چه کاربردی مناسب‌تر است.
وام‌دهی ارز دیجیتال اساساً خیلی شبه به بانکداری سنتی است، با این تفاوت که کمی پیچیدگی فنی دارد. در این بازار دو طرف اصلی وجود دارد:
پلتفرم وام‌دهی به عنوان واسطه‌ای بین این دو طرف عمل می‌کند. سودی که توسط وام‌گیرندگان پرداخت می‌شود، برای پرداخت سود به وام‌دهندگان استفاده می‌شود و پلتفرم نیز سهم کوچکی برای خدمات خود برمی‌دارد.
این مهم‌ترین تمایزی است که باید درک کنید. اینکه شما ارز دیجیتال خود را در کجا وام می‌دهید، تأثیر زیادی بر بازده احتمالی و میزان ریسک شما خواهد داشت.
چرا کسی باید ریسک اضافی وام دادن ارز دیجیتال خود را بپذیرد؟ چه مزایای در این کار است که به ریسک آن می‌ارزد؟ در ادامه، مزایای وام‌دهی کریپتو را بررسی می‌کنیم.
این جذابیت اصلی وام‌دهی ارز دیجیتال است. در حالی که حساب پس‌انداز بانکی سنتی شما ممکن است سالیانه تنها چند درصد سود بپردازد، پلتفرم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال می‌توانند نرخ‌های بسیار جذاب‌تری ارائه دهند، به‌ویژه در مورد استیبل کوین‌ها. این روش، راه قدرتمندی برای تبدیل دارایی‌های «راکد» شما به منبع درآمد واقعی و غیرفعال است.
مقایسه سود وام‌های کریپتویی با سپرده‌گذاری در بانک‌ها شاید برای کاربران ایرانی کمی گمراه‌کننده باشد؛ چراکه بانک‌ها سودی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد پرداخت می‌کنند، اما سود پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال حدود ۱۰ درصد یا در موارد معدودی بیشتر است.
در اینجا باید این نکته را در نظر داشته باشید که این درصد سود مربوط به همان ارز دیجیتالی است که وام می‌دهید. یعنی اگر بیت کوین وام می‌دهید، ۱۰ درصد بیت کوین سود می‌گیرید. اگر افزایش قیمت دلاری بیت کوین و افزایش قیمت دلار در نسبت با ریال را در طول زمان در نظر بگیریم، در نهایت می‌بینید که سود بیشتری عادی شما می‌شود.
این مزیتی بزرگ برای معتقدان به سرمایه‌گذاری بلندمدت است. فرض کنید یک موقعیت بزرگ بیت کوین دارید که معتقدید در آینده ارزش بسیار بیشتری خواهد داشت، اما امروز برای پیش‌پرداخت خانه به پول نقد نیاز دارید. به جای فروش بیت کوین خود و از دست دادن رشد احتمالی آینده، می‌توانید آن را وثیقه بگذارید و یک وام نقدی (معمولاً در قالب استیبل کوین) دریافت کنید. پس از بازپرداخت وام، بیت کوین شما به شما بازگردانده می‌شود.
این روش به شما اجازه می‌دهد از ارزش دارایی‌های خود استفاده کنید، بدون اینکه مالکیت یا پتانسیل رشد آن‌ها را از دست بدهید. بسیاری از کاربران ایرانی که دارایی‌های کریپتوی خود را نگهداری می‌کنند، می‌توانند بدون فروش دارایی‌هایشان از این روش برای تأمین نیازهای مالی فوری استفاده کنند.
برای مبتدیان، پلتفرم‌های مالی متمرکز (CeFi) راهی فوق‌العاده ساده و برای شروع کسب سود ارائه می‌دهند که فقط با یک کلیک انجام می‌شود. این کار اغلب به سادگی فعال کردن یک گزینه در اپلیکیشن صرافی یا پلتفرم مورد نظرتان است. این پلتفرم‌ها معمولاً رابط کاربری ساده‌ای دارند و مراحل را برای کاربر بسیار آسان می‌کنند.
بازدهی بالا در وام‌دهی ارز دیجیتال بدون هزینه نیست. این بازدهی در واقع پاداشی است برای پذیرش مجموعه‌ای از ریسک‌های منحصر به فرد و قابل توجه.
این همان ریسکی است که سلسیوس (Celsius)، بلاک فای (BlockFi) و وویجر (Voyager) را نابود کرد. هنگامی که شما ارز دیجیتال خود را در یک پلتفرم مالی متمرکز (CeFi) واریز می‌کنید، حضانت کامل دارایی‌های خود را به آن‌ها می‌دهید. شما به این پلتفرم اعتماد می‌کنید که وجوه شما را مسئولانه مدیریت کند. اگر آن‌ها دچار سوءمدیریت، هک یا تصمیمات مالی اشتباه شوند، دارایی‌های شما ممکن است از دست برود.
این پلتفرم‌ها مانند بانک‌ها هستند؛ شما پول خود را به آن‌ها می‌سپارید و دیگر کنترل کاملی بر آن ندارید. در صورت ورشکستگی، ممکن است نتوانید دارایی‌های خود را پس بگیرید.
پروتکل‌های وام‌دهی در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) ریسک انسانی مدیریت ناکارآمد را از بین می‌برند، اما ریسک جدیدی را معرفی می‌کنند: ریسک کد. از آنجایی که این پروتکل‌ها بر روی بلاک چین اجرا می‌شوند و توسط قراردادهای هوشمند کنترل می‌شوند، هر گونه نقص یا باگ در کد می‌تواند منجر به از دست رفتن سرمایه شود. حتی ممیزی‌های دقیق نیز نمی‌توانند ۱۰۰ درصد تضمین‌کننده امنیت باشند.
یک باگ کوچک در کد یک قرارداد هوشمند می‌تواند به هکرها اجازه دهد وجوه کاربران را تخلیه کنند. بنابراین، قبل از استفاده از پروتکل‌های DeFi، باید از اعتبار و امنیت کد آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
اگر شما وام‌گیرنده هستید، باید خطر لیکویید شدن (liquidation) را درک کنید. وام‌های ارز دیجیتال معمولاً با وثیقه‌های سنگین‌تر از ارزش خود وام پرداخت می‌شوند؛ به این معنی که ارزش وثیقه شما بیشتر از مبلغ وامی است که دریافت می‌کنید. اگر ارزش وثیقه شما به خاطر کاهش قیمت آن ارز دیجیتال به زیر یک آستانه خاص افت کند، پلتفرم به طور خودکار وثیقه شما را می‌فروشد تا وام را پوشش دهد.
این اتفاق می‌تواند به سرعت و بدون هشدار قبلی رخ دهد، به خصوص در بازارهای پرنوسان. تصور کنید اتریوم خود را وثیقه قرار داده‌اید و قیمت اتریوم به شدت افت می‌کند. پلتفرم برای محافظت از خود، اتریوم‌های شما را می‌فروشد و شما هم وام و هم بخش زیادی از وثیقه‌تان را از دست می‌دهید.
مهم‌ترین تفاوت بین امور مالی متمرکز (CeFi) و غیرمتمرکز (دیفای) در بحث حضانت و کنترل است. در پلتفرم‌های CeFi، شما دارایی‌های خود را به یک شرکت متمرکز می‌سپارید و به آن‌ها اعتماد می‌کنید. در مقابل، پروتکل‌های DeFi به شما این امکان را می‌دهند که کنترل کامل بر دارایی‌های خود را حفظ کنید و تعاملات از طریق قراردادهای هوشمند شفاف و قابل مشاهده در بلاک چین انجام می‌شود.
اگر قصد دارید وارد دنیای وام‌دهی ارز دیجیتال شوید، امن‌ترین و ساده‌ترین راه برای شروع، وام دادن استیبل کوین در پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز معتبر و امتحان‌پس‌داده‌ای مانند آوه (Aave) است. این پروتکل‌ها سابقه طولانی و کدهای ممیزی شده‌ای دارند که امنیت نسبی را فراهم می‌کنند.
وام‌دهی ارز دیجیتال یک سرمایه‌گذاری غیرفعال به شیوه خرید یک صندوق شاخص (Index Fund) نیست؛ بلکه استراتژی فعالی است که نیاز به درک عمیق از ریسک‌هایی دارد که می‌پذیرید.
چه سادگی کاربرپسند پلتفرم‌های سیفای را انتخاب کنید و چه شفافیت غیرمتمرکز پروتکل‌های دیفای را، باید تحقیقات لازم را انجام دهید. ریسک‌ها را درک کنید، با مبالغ کم شروع کنید و هرگز بیشتر از آنچه که آماده از دست دادن آن هستید، وام ندهید.
دنیای وام‌دهی ارز دیجیتال پر از فرصت‌های جذاب برای کسب درآمد است، اما خطرات قابل توجهی نیز دارد. از سودهای بالا در استیبل کوین‌ها تا دسترسی به نقدینگی بدون فروش دارایی، مزایای آن چشمگیرند. اما باید به یاد داشته باشید که پلتفرم‌های متمرکز می‌توانند در یک چشم به هم زدن سرمایه شما را به باد دهند؛ مانند آنچه بر سر سلسیوس و بلاک فای آمد. در دیفای هم ریسک‌های مربوط به قراردادهای هوشمند وجود دارد.
