این جشنواره، به‌عنوان باسابقه‌ترین رویداد سینمایی ویژه نسل نو در ایران، از سال ۱۳۶۱ تاکنون نقشی بی‌بدیل در پیوند میان هنر، تربیت و فرهنگ عمومی ایفا کرده است. در سال‌های اخیر، به‌ویژه هم‌زمان با روز ملی کودک، این جشنواره از سطح یک رویداد تخصصی فراتر رفته و به بستری برای گفت‌وگوی فرهنگی و اجتماعی میان نسل‌ها، خانواده‌ها و نهادهای فرهنگی کشور تبدیل شده است.
در شرایط کنونی که جامعه ایرانی با چالش‌هایی همچون کاهش نرخ باروری، افزایش میانگین سنی جمعیت و تغییر الگوی زیست خانوادگی روبه‌رو است، چنین رویدادهایی می‌توانند نقش مؤثر و نرم‌افزاری خود را در گفتمان‌سازی فرهنگی ایفا کنند. از نگاه من، جشنواره کودک اصفهان یک ابزار زنده فرهنگی برای تولید امید، بازتعریف نقش خانواده، و پیوند هنر با سیاست‌های جمعیتی کشور است.
۱. جشنواره در خدمت گفتمان جوانی جمعیت
رویکرد فرهنگی به موضوع جمعیت ایجاب می‌کند که ارزش فرزند، پویایی خانواده و امید به آینده، نه در قالب سخنرانی‌ها بلکه در زیست فرهنگی و هنری جامعه بازتولید شود. در این مسیر، سینما و هنرهای تصویری به‌ویژه سینمای کودک، نقش تعیین‌کننده‌ای دارند؛ زیرا می‌توانند با زبانی عاطفی و الهام‌بخش، مفاهیم بنیادین خانواده و تداوم نسل را در ذهن کودکان و نوجوانان نهادینه کنند.
از نگاه سیاست فرهنگی جمعیت، جشنواره کودک اصفهان سه کارکرد کلیدی دارد:
الف) بازنمایی خانواده ایرانی در قالب هنری: فیلم‌های کودک و نوجوان با نمایش خانواده‌هایی سرشار از محبت، همکاری و امید، می‌توانند تصویر مطلوبی از والد بودن و فرزندآوری را ارائه دهند؛ تصویری که به بازتولید فرهنگیِ «افتخار پدر و مادر بودن» کمک می‌کند.
ب) آموزش غیرمستقیم ارزش‌های جمعیتی: فیلم رسانه‌ای است که می‌تواند بدون شعار و تحمیل، ارزش‌هایی مانند مسئولیت‌پذیری، استمرار نسل و اهمیت نقش خانواده را منتقل کند. از این جهت، جشنواره کودک بستری برای آموزش غیرمستقیم فرهنگی و تربیت جمعیت‌محور نسل آینده است.
ج) تقویت انسجام و نشاط خانوادگی: یکی از مشاهدات عینی در این جشنواره، حضور پررنگ خانواده‌هاست. مشارکت والدین و فرزندان در تماشای فیلم‌ها و برنامه‌های جنبی، خود یک تمرین فرهنگی برای باهم‌بودن و لذت‌بردن خانوادگی است؛ الگویی که به‌طور طبیعی در خدمت اهداف جوانی جمعیت قرار می‌گیرد.
۲. نشاط اجتماعی؛ کارکرد اجتماعی جشنواره کودک
نشاط یکی از مؤلفه‌های اصلی سلامت جامعه است و ارتباط مستقیم با احساس تعلق و امید دارد.جشنواره کودک اصفهان در روزهای برگزاری‌اش، چهره‌ای زنده از جامعه‌ای شاد، مشارکت‌جو و امیدوار به نمایش می‌گذارد.
این رویداد به‌صورت واقعی، کارخانه تولید نشاط اجتماعی است؛ جایی که هزاران کودک و نوجوان همراه با خانواده در کنار صدها داوطلب و هنرمند در فضایی فرهنگی گرد هم می‌آیند و تجربه‌ای از هم‌زیستی پر نشاط، امید به آینده ای بهتر، اعتماد و تعامل مدنی با یکدیگر را تجربه کرده و سازند.
در این روزها، اصفهان صرفاً یک شهر تاریخی نیست؛ شهری است که به‌واسطه جشنواره، به پایتخت امید و خانواده ایرانی تبدیل می‌شود.این نشاط اجتماعی، بنیانی است برای افزایش سرمایه اجتماعی مثبت، میل به ازدواج و پویایی جمعیت.
۳. سینما؛ زبان جهانی تربیت نسل آینده
در دنیای امروز، کودکان بیش از هر نسل دیگری از طریق تصویر تربیت می‌شوند.سینما، انیمیشن و محتوای تصویری، زبان جهانی تربیت نسل آینده‌اند.از این منظر، جشنواره کودک اصفهان فرصتی است برای معرفی نگاه فرهنگی ایران به خانواده، کودک و امید.هر فیلمی که در این جشنواره نمایش داده می‌شود، می‌تواند حامل پیام تمدنی ایران در باب هویت، زندگی، عشق، همدلی و معنویت باشد.
جمع‌بندی: از جشنواره فیلم کودک و نوجوان تا رسیدن به زیست بوم فرهنگ ملی در عصر معاصر
جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان، فراتر از یک رویداد سینمایی، مدلی از پیوند سینما با سیاست‌های اجتماعی کشور است. اگر این جشنواره با برنامه‌ریزی دقیق و نگاه خانواده‌محور تداوم یابد، می‌تواند در تحقق اهداف کلان جوانی جمعیت نقش‌آفرین باشد:
• تحکیم خانواده به‌عنوان سلول بنیادین جامعه
• ایجاد امید و نشاط اجتماعی در نسل جوان
• بازنمایی مثبت خانواده و کودک در رسانه
• افزایش حس تعلق و امید به آینده کشور
در یک جمله: جشنواره فیلم کودک اصفهان، جشن زندگی است؛ جایی که کودک، نوجوان، خانواده، هنرمند و سینما در کنار هم به آینده ای روشن لبخند می‌زنند.
*دبیر ستاد خانواده و جوانی جمعیتوزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
۲۴۲۲۴۲
