به گزارش شمال نیوز، گلستان، با بیش از دو میلیون جمعیت و مساحتی بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع، اکنون با یکی از شدیدترین چالش‌های آبی کشور روبرو است؛ کاهش چشمگیر بارش‌ها، خشکیدگی سدها و وابستگی بیش از حد به منابع زیرزمینی.
بر اساس گزارش‌های هواشناسی، بارش‌های تجمعی در سال آبی گذشته ۳۷.۹ درصد کمتر از سال قبل بوده که این امر منجر به خشکیدگی کامل سه سد کلیدی استان وشمگیر، گلستان و بوستان شده است.
این سدها که روزگاری منبع حیات برای کشاورزان بودند، حالا به نمادی از بحران تبدیل شده‌اند و تالاب‌های حیاتی مانند گمیشان که وابسته به رودخانه اترک هستند، در آستانه نابودی قرار گرفته‌اند و این شرایط نه تنها اکوسیستم حساس استان را تهدید می‌کند، بلکه معیشت هزاران کشاورز و دامدار را نیز به خطر انداخته است.
برای مثال، تولید گندم که زمانی به ۱.۲ میلیون تن می‌رسید، حالا به کمتر از ۶۰۰ هزار تن سقوط کرده و این کاهش ۵۵ درصدی، ضربه‌ای سنگین به اقتصاد محلی وارد کرده است.
مصرف سرانه آب در گلستان به ۳۵۰ لیتر در روز معادل بیش از دو برابر استاندارد طراحی‌شده ۱۳۰ لیتر رسیده و این در حالی است که ۹۴ درصد آب آشامیدنی استان از منابع زیرزمینی استحصال می‌شود که این وابستگی، سفره‌های آب زیرزمینی را به شدت تحلیل برده است.
در مناطق شرقی و مرزی استان، مانند گنبدکاووس و بخش داشلی‌برون، وضعیت وخیم‌تر است و در روستاهایی گاه بدون آب با تانکر آبرسانی انجام می‌شود.
پوشش شبکه فاضلاب نیز تنها ۲۲ درصد و بسیار کمتر از میانگین ۵۴ درصدی کشور است که این عقب‌ماندگی، خطر آلودگی‌های زیست‌محیطی و بیماری‌ها را افزایش داده است.
قطعی‌های مکرر برق در تابستان‌های گرم که ۷۷۰ حلقه چاه گلستان را از کار می‌اندازد و ناترازی انرژی هم این بحران را تشدید کرده و منجر به کسری روزانه ۱۵۰۰ لیتر بر ثانیه آب آشامیدنی شده است.
این مشکلات نه تنها سلامت عمومی را تهدید می‌کند، بلکه باعث مهاجرت اجباری جوانان از روستاها به شهرها شده، اقتصاد محلی را تضعیف کرده و حتی امنیت غذایی کشور را تحت تأثیر قرار داده است اما در میان این چالش‌ها، امیدی تازه در شکوفا شده چرا که دولت چهاردهم با برنامه‌هایی جامع و حمایت‌های کلان، در حال تبدیل این تهدید به فرصتی برای توسعه پایدار است.
دولت چهاردهم با درک عمیق از اهمیت گلستان به عنوان دروازه شمالی ایران، رویکردی همه‌جانبه برای مقابله با بحران آب اتخاذ کرده است.
اولویت اصلی، احیای منابع طبیعی و توسعه زیرساخت‌های مدرن بوده؛ از تکمیل سد نرماب چهل‌چای مینودشت، که به عنوان پروژه‌ای ملی، ظرفیت تأمین آب آشامیدنی برای بیش از نیم میلیون نفر و آب کشاورزی برای هزاران هکتار زمین را دارد تا احیای خلیج گرگان که نقش کلیدی در تعادل اکولوژیکی و جلوگیری از گردوغبار ایفا می‌کند.
سد در حال ساخت نرماب مینودشت
وزیر نیرو با پیگیری‌های مستمر و بازدیدهای میدانی، اعتبارات ویژه‌ای برای این پروژه‌ها اختصاص داده و تأکید کرده که رفع تنش آبی گلستان نه تنها یک وظیفه فنی، بلکه یک مطالبه ملی برای حفظ امنیت و پایداری کشور است.
در بودجه ۱۴۰۴، بیش از ۶۸۰ میلیارد تومان برای بخش آب روستایی پیش‌بینی شده که این مبلغ با همکاری قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) سپاه و پیمانکاران بخش خصوصی اجرا می‌شود.
علاوه بر این، ۳۲۰ میلیارد تومان برای حل بحران فاضلاب و پروژه‌های آب‌شیرین‌کن اختصاص یافته که این امر عقب‌ماندگی استان در پوشش فاضلاب را هدف قرار داده و به سمت میانگین کشوری پیش می‌برد.
دولت با همکاری مجلس، ۲۵ هزار میلیارد تومان اعتبار ملی برای رفع تنش آبی روستایی کشور تصویب کرده که سهم قابل توجهی از آن به گلستان رسیده و پروژه‌هایی مانند آب‌شیرین‌کن شهر مرزی کُرَند با تزریق اولیه پنج میلیارد تومان، مطالبه دیرینه مرزنشینان را پاسخ می‌دهد؛ همچنین، ۶۰۰ میلیارد تومان برای تأمین آب آشامیدنی مسکن ملی و ۲۱۰ میلیارد تومان برای تنش آبی شهری تخصیص یافته که این اقدامات با کاهش کمبود آب در مرکز استان همراه بوده و زندگی روزمره مردم را آسان‌تر کرده است.
حمایت مجلس از بودجه آب روستایی در کمیسیون تلفیق
نماینده مردم گنبدکاووس در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در بودجه ۱۴۰۴ و برنامه‌ریزی برای ۱۴۰۵، گفت: در حوزه‌های آب روستایی، آب شهری، تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و آبرسانی سیار، اعتبارات مناسبی در بودجه ۱۴۰۴ پیش‌بینی شده و مقدمات لازم برای سال ۱۴۰۵ نیز بررسی شد تا در کمیسیون تلفیق مجلس حمایت قوی‌تری صورت گیرد.
عبدالحکیم آق‌ارکاکلی افزود: سال گذشته برای اولین بار، ۲۵ هزار میلیارد تومان اعتبار برای تنش آب روستایی تصویب شد و برای ۱۴۰۵ نیز از محل محرومیت‌زدایی، این روند تقویت خواهد شد.
چالش فاضلاب گلستان، کمتر از میانگین کشوری
استاندار گلستان هم با ابراز نگرانی از تنش آبی شدید در روستاهای مرزی که گاه بدون آب هستند و با تانکر تأمین می‌شوند، از همکاری مجمع نمایندگان مجلس و تعهد وزیر نیرو قدردانی کرد.
علی‌اصغر طهماسبی گفت: با وجود منابع محدود ملی، قول‌های داده‌شده برای مولدسازی در شهر و روستا عمل شده و جای قدردانی دارد.
وی با قدردانی از مرزنشینان به عنوان «مرزبانان واقعی بدون هزینه برای نظام»، از اختصاص دیزل‌ژنراتورها برای مقابله با ناترازی برق تابستانی خبر داد و گفت: تمام ۷۷۰ حلقه چاه استان از زیرزمین استحصال می‌شود و با مجوز دولت، آب‌شیرین‌کن برای کل استان با مشارکت بخش خصوصی در دستور کار است.
۶۸۰ میلیارد تومان اعتبار روستایی و ۳۰۰ میلیاردی فاضلاب
مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور هم مطالبات استاندار گلستان در حوزه آب شور، بهداشت و فاضلاب را پیگیری کرد و گفت: در بودجه ۱۴۰۴، علاوه بر منابع جاری، حدود ۶۸۰ میلیارد تومان برای بخش روستایی تخصیص یافته که بخشی از آن از طریق محرومیت‌زدایی و قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) سپاه و بخش دیگر با پیمانکاران خصوصی اجرا می‌شود.
هاشم امینی افزود: در ۶ شهر گلستان، طرح‌های فاضلاب با ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار در حال اجراست و برای تسریع، از تسهیلات ماده ۵۶ در آزادشهر و علی‌آباد استفاده خواهیم کرد.
محرومیت‌زدایی آبی؛ امیدی برای مرزنشینان و روستاییان
محرومیت‌زدایی، به عنوان یکی از ارکان اصلی سیاست‌های دولت چهاردهم، نقش محوری در حل بحران آب گلستان ایفا کرده است و این رویکرد، با تمرکز بر مناطق مرزی و روستایی جایی که مرزنشینان به قول استاندار طهماسبی، «مرزبانان واقعی بدون هزینه برای نظام» هستند؛ عدالت اجتماعی را در اولویت قرار داده است.
پروژه‌های محرومیت‌زدایی وزارت نیرو، به عنوان بزرگ‌ترین طرح‌های عمرانی کشور، بیش از ۶۸۰ میلیارد تومان از اعتبارات خود را به آب روستایی اختصاص داده و ۴۶۰ پروژه محرومیت‌زدایی در هفته دفاع مقدس افتتاح شده که شامل آبرسانی به ۱۸۵۰ خانوار در نوار مرزی است.
بسیج آبفا نیز محرومیت‌زدایی روستایی را اولویت خود قرار داده و با استفاده از ظرفیت ماده ۵۶ قانون بودجه، تسهیلات بانکی برای تسریع پروژه‌های فاضلاب در شهرهایی مانند آزادشهر، علی‌آباد و گنبدکاووس فراهم شده است.
این اقدامات نه تنها تنش آبی را کاهش می‌دهد، بلکه با ایجاد اشتغال محلی از طریق مشارکت بخش خصوصی، مهاجرت معکوس را ترغیب می‌کند و اقتصاد روستایی را احیا می‌کند.
برای مثال، اختصاص هشت دستگاه خودروی آبرسانی سیار جدید به گلستان که دو دستگاه آن به گنبدکاووس می‌رسد، پاسخی فوری به نیازهای روزمره مردم است.
دولت با این استراتژی، نشان داده که محرومیت‌زدایی نه یک شعار، بلکه یک برنامه عملی برای ساختن گلستانی سبزتر، پایدارتر و پرامیدتر است، جایی که هر قطره آب، نمادی از عدالت و پیشرفت می‌شود./ل
