همشهری آنلاین - گروه سیاسی: پایگاه روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی به قلم لارسن نورمن به موفقیت‌های همکاری ایران و چین برای تبادلات مالی و پیشبرد پروژه‌های عمرانی در ایران پرداخته است.
متن کامل این گزارش را می‌خوانید:
تحریم‌های آمریکا پرداخت پول به ایران برای نفت را تقریبا غیرممکن کرده است. چین راهی برای انجام این کار پیدا کرده است، در چارچوبی که تا حد زیادی محرمانه بوده است.
کانال پنهان تامین مالی، پیوندهای اقتصادی بین دو رقیب آمریکا را در نادیده گرفتن تلاش‌های واشنگتن برای انزوای ایران تقویت کرده است. این سیستم تبادل‌مانند به این صورت عمل می‌کند که طبق گفته مقامات کنونی و سابق چندین کشور غربی، از جمله آمریکا: نفت ایران به چین - بزرگ‌ترین مشتری تهران - ارسال می‌شود و در مقابل، شرکت‌های چینی تحت حمایت دولت زیرساخت‌هایی در ایران می‌سازند.
مقامات می‌گویند تکمیل‌کننده این چرخه یک بیمه‌گر دولتی چینی است که خود را بزرگ‌ترین آژانس اعتبار صادراتی جهان می‌نامد و یک نهاد مالی چینی که به قدری مخفی است که نام آن در هیچ فهرست عمومی بانک‌ها یا شرکت‌های مالی چینی یافت نمی‌شود.
این ترتیب کاری، با دور زدن سیستم بانکداری بین‌المللی، به اقتصاد تحت فشار تحریم‌های ایران حیاتی بخشیده است: مبلغی تا ۸.۴ میلیارد دلار از پرداخت‌های نفتی طی سال گذشته از طریق این کانال تامین مالی جریان پیدا کرده و کار چینی‌ها را روی پروژه‌های زیرساختی بزرگ در ایران، طبق گفته برخی از مقامات، تامین مالی کرده است.
ایران سال گذشته طبق برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا ۴۳ میلیارد دلار عمدتا نفت خام صادر کرد. مقامات غربی تخمین می‌زنند که حدود ۹۰ درصد از این صادرات به چین رفته است.
چین از سال ۲۰۱۸، زمانی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا این کشور را از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خارج کرد و تحریم‌های آمریکا را دوباره اعمال کرد، خریدار اصلی نفت ایران بوده است. ۲ هفته پس از بازگشت به قدرت، ترامپ دستور استفاده از «فشار حداکثری» را برای وادار کردن تهران به مهار برنامه هسته‌ای و پایان دادن به حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی متحد صادر کرد. این سیاست قصد داشت صادرات نفت ایران را به صفر برساند.
از آن زمان، آمریکا تحریم‌هایی را علیه افراد و نهادهای چینی اعمال کرده، اما صادرات ایران به چین عمدتا بدون وقفه ادامه یافته است.
پکن همچنین از ایران حمایت سیاسی می‌کند. در سپتامبر، شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین، مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران را در یک اجلاس چندملیتی و همچنین در یک رژه نظامی که رهبران روسیه و کره شمالی-گروهی که در مخالفت با نظم جهانی به رهبری آمریکا متحد شده‌اند-حاضر بودند، میزبانی کرد.
کشورهای غربی اخیرا در بازاعمال تحریم‌های بین‌المللی بر تهران که در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ لغو شده بودند، موفق شدند؛ این اقدام پاسخی از سوی اروپا به نقض توافق از سوی ایران بود. چین و روسیه اعلام کردند که این حرکت برخلاف قانون بین‌المللی است.
چین همچنین تحریم‌های واشنگتن علیه ایران را غیرقانونی دانسته است. اما به دلیل اینکه این تحریم‌ها شرکت‌هایی که با ایران تجارت می‌کنند را با جریمه‌هایی از جمله حذف از سیستم مالی بین‌المللی تهدید می‌کند، پکن از قرار دادن شرکت‌های بزرگ خود در معرض ریسک تحریم‌ها محتاط بوده است. مقامات گمرک چین از سال ۲۰۲۳ هیچ خریدی از نفت خام ایران گزارش نکرده‌اند.
علاوه بر هدف قرار دادن صادرات محصولات انرژی ایران، واشنگتن تحریم‌هایی را علیه اکثر بانک‌های ایرانی، از جمله بانک مرکزی، اعمال کرده که انتقال پول به ایران را بسیار دشوار کرده است.
راه‌حل پنهان
سیستمی که از طریق آن نفت خام ایران در ازای زیرساخت‌های ساخته‌شده توسط چین مبادله می‌شود، شامل دو بازیگر اصلی است: یک شرکت بیمه دولتی بزرگ چین به نام سینوسور (Sinosure) و یک مکانیزم مالی مبتنی بر چین که مقامات به آن ژوکسین (Chuxin) اشاره کرده‌اند. مقامات با بررسی اسناد مالی، ارزیابی‌های اطلاعاتی و کانال‌های دیپلماتیک، درک خود از این سیستم را به دست آورده‌اند.
در این ترتیب، برخی از مقامات گفته‌اند یک شرکت تحت کنترل ایران، فروش نفت را به یک خریدار چینی که ظاهرا شرکت نفتی دولتی ژوهای ژنرونگ (Zhuhai Zhenrong) که هدف تحریم‌های آمریکاست، ثبت می‌کند.
مقامات گفته‌اند خریدار چینی در مقابل، صدها میلیون دلار هر ماه به ژوکسین واریز می‌کند، مقامات گفته‌اند. ژوکسین سپس این پول را به پیمانکاران چینی که کار مهندسی در ایران انجام می‌دهند، تحویل می‌دهد؛ پروژه‌هایی که تامین مالی آن‌ها توسط سینوسور بیمه شده است. سینوسور به عنوان چسب مالی عمل می‌کند که این پروژه‌ها را کنار هم نگه می‌دارد.
نام ژوکسین در میان نزدیک به ۴هزار و ۳۰۰ شرکت بانکی ثبت‌شده توسط نهاد نظارتی اصلی چین برده نشده و در فهرست‌های رسمی قابل‌دسترس عمومی شرکت‌ها و ثبت‌نام‌های شرکت‌ها یافت نشد.
طبق گفته دولت آمریکا و کارشناسان صنعت، نفت خام ایرانی که به چین می‌رسد، مسیری غیرمستقیم را برای پنهان کردن مبدا خود طی می‌کند که شامل انتقال کشتی‌به‌کشتی و اغلب مخلوط کردن با نفت از کشورهای دیگر است.
سینوسور، شرکت بیمه صادرات و اعتبار چین، ابزار مالی دولت مرکزی چین است که از اولویت‌های توسعه بین‌المللی پکن حمایت می‌کند؛ ماموریتی که در کشورهایی با حساسیت سیاسی مانند ایران اهمیت خاصی دارد. سینوسور طبق گزارش این شرکت از بیش از ۹ تریلیون دلار در فعالیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری در سراسر جهان تا پایان سال گذشته حمایت کرده است.
در ایران، پروژه‌های زیرساختی چینی اغلب به‌عنوان تلاش‌های بزرگ و سازمان‌یافته توسط دولت اجرا می‌شوند که شامل ساخت فرودگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و پروژه‌های حمل‌ونقل است و این‌ها توسط بزرگ‌ترین بانک‌ها و شرکت‌های مهندسی چین اداره می‌شوند.
چین طبق داده‌های آزمایشگاه تحقیقاتی ایدیتا (AidData)، مستقر در ویلیام و مری در ویلیامزبورگ ویرجینیا، بیش از ۲۵ میلیارد دلار تعهد مالی برای ساخت زیرساخت در ایران بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳ انجام داده است. سینوسور نقشی مستقیم در ۱۶ مورد از ۵۴ قرارداد مستند داشته است.
آمریکا که از تحریم‌های هدفمند علیه شرکت‌های چینی استفاده کرده، شرکت‌هایی را که کار غیرنظامی در ایران انجام می‌دهند، در فهرست سیاه قرار نداده است و همچنین بانکی بزرگ چینی را هدف قرار نداده است. هیچ سندی در حوزه عمومی یافت نشد که سینوسور را به‌طور مستقیم با ترتیبات فروش نفت ایران در برابر ساخت‌وساز در ایران مرتبط کند.
در پاسخ به سؤالات، وزارت خارجه چین اعلام کرد که از این ترتیب امور بی‌اطلاع است، با تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی مخالفت می‌کند و قانون بین‌المللی اجازه همکاری عادی بین ملت‌ها را می‌دهد. ژوهای ژنرونگ و سینوسور به درخواست‌ها برای اظهارنظر درباره این ترتیب پاسخی نداده‌اند.
مقامات مسئول ایران در سازمان ملل درباره مکانیزم پرداخت یا خرید نفت چین اظهارنظری نکردند. چارچوب چین برای انجام کارهای زیرساختی در ایران احتمالا مشابه توافقی با سینوسور در عراق است، که براد پارکس، مدیر اجرایی ایدیتا درباره‌اش سخن گفته است. بر اساس یک قرارداد ۲۰ ساله، سینوسور از وام‌دهی برای پروژه‌های چینی در ازای نفت حمایت می‌کند. پراکس گفته است «هر وام‌دهنده و هر پیمانکار باید تحت این چتر قرار گیرد».
کارهای زیرساختی چینی در ایران از زمان شراکت ۲۵ ساله ۲۰۲۱ افزایش یافته است. این پروژه‌ها برای ایران که با مشکل خدمات اساسی مانند آب و برق مواجه است، حیاتی هستند.
ایران همچنین قادر است بخشی از درآمد فروش نفت خود را با خرید مستقیم کالا در چین جبران کند. همچنین طبق گفته مقامات آمریکایی موفق شده بخشی از این درآمد را به منطقه خود بازگرداند و استفاده کند.
جان کی. هارلی، معاون وزارت خزانه‌داری در امور تروریسم و اطلاعات مالی، ماه گذشته گفت «نهادهای ایرانی از شبکه‌های بانکی سایه برای دور زدن تحریم‌ها و جابه‌جایی میلیون‌ها (دلار) استفاده می‌کنند» و در عین حال تحریم‌هایی را علیه افراد و نهادهایی در امارات متحده عربی و هنگ‌کنگ به دلیل هماهنگی ادعایی در انتقال وجوه اعلام کرد.
هیچ‌کدام از شرکت‌های سینوسور یا ژوکسین با تحریم‌های آمریکا مواجه نشده‌اند. وزارت خزانه‌داری از اظهارنظر درباره توصیف فعالیت‌های نهادهای چینی خودداری کرد.
