به گزارش شمال نیوز، شدت خشکسالی امسال مازندران در گستره وسیعی از دشت، کوه و ییلاق های این خطه از شمال را در بر گرفته بود تا جایی که اداره منابع طبیعی در برخی از شهرستان ها از جمله بابل در اواسط شهریورماه با صدور اطلاعیه ای فوری از همه دامداران خواسته بود که به خاطر کم بارشی و حفظ «ذخایر ژنتیکی» مناطق کوهستانی را زودتر از سالهای گذشته ترک و به مناطق جلگه ای کوچ کنند.
وضعیت جلگه ها و دشت های مازندران در تابستان امسال همانند مناطق بالادست و کوهستانی وضعیت بارشی خوبی نداشت تا جایی که برخی از رودخانه های این خطه از شمال همانند «سجرو»در بابل به طور کامل خشک و هیچ جریان آبی در مناطق پایین دست این رودخانه ها در جریان نبود.
مرداماه امسال که آبدهی رودخانه های مازندران به پایین ترین حد ممکن خود رسیده بود کشت دوم برنج و ساخت بندهای انحرافی در مناطق بالادست این رودخانه ها جریان آب برخی از رودخانه ها را قطع که این امر نگرانی های جدی را برای کارشناسان و دوستداران محیط زیست، برای حفظ زیست گاه ارزشمند این رودخانه به همراه داشت.
در تابستان امسال شدت کم آبی رودخانه های مازندران به گونه ای بود گه برخی از دوستداران محیط زیست از کشاورزان خواسته بودند که هر از چند گاهی آب های موجود در بندهای انحرافی به سمت اراضی شالیزاری برای کشت دوم برنج را رها سازی تا جریان زندگی در زیستگاه برخی از رود خانه های استان که با کمبود شدید آب مواجه بودند حفظ شود.
کارشناسان محیط زیست جنگلهای انبوه هیرکانی را یکی از مهم ترین ذخیزه گاه های برای رودخانه های مازندران معرفی می کنند که هر چه بر گستره این جنگلها کاسته شود جریان آب در رودخانه های این حطه از شمال هم دست خوش تغییرات خواهند شد.
صاحبنظران جریان خروشان رودخانه های مازندران را یکی از منابع اصلی تامین کننده آب برای سفره های زیر زمینی می دانند که رشد آب دهی رودخانه ها در این خطه از شمال زمینه ای برای تقویت سفره های آبی زیر زمینی است و کاهش دبی آب در این رودخانه ها هم به سفره های زیر زمینی آسیب وارد می کند.
تعدادی از صاحبنظران محیط زیستی بر این باورند که تحت هیچ شرایطی این مطلب که گفته شود آب رودخانه های مازندران به دریای خزر می ریزد و این امر هدر رفت آب محسوب می شود درست نیست چرا که این یک امر طبیعی است که اگر جلوی آن گرفته شود خسارت های سنگینی به بار خواهد آورد.
آنها بر این باورند دست کاری بر روی چرخه طبیعت نه تنها هیچ دستاوردی ندارد بلکه خسارت های فراوانی برای محیط زیست و اهالی منطقه خواهد داشت.
کارشناسان جریان آب در رودخانه ها را حیات بخش دانسته و نه تنها این آب برای کشاورزان و شالیکاران مفید است بلکه برای جانواران موجود در رودخانه هم حیات بخش است.
از سوی دیگر مازندران دارای حدود ۹۰۰ قطعه آب بندان است که این رودخانه ها تامین کننده آب برای این آب بندانها هم محسوب می شوند و افزایش آب دهی رودخانه های مازندران برای این آب بندانها هم حیاتی است.
در چند سال اخیر تعداد کارشناسانی که مخالف سدسازی های بزرگ بر روی رودخانه های مازندران هستند رو به افزایش است چرا که این امر نه تنها خروش زندگی را در رودخانه های مازندران سلب می کند بلکه شاهد قطع و نابودی حجم انبوهی از درختان هیرکانی خواهد شد.
از سوی دیگر تعدادی از کارشناسان محیط زیست بر این باورند مطابق مفاد سند ملی امنیت غذایی ایران، باید تا افق ۱۴۱۱ میزان ناتراری آبخوان‌ها به ۱۰۵ میلیاردمتر مکعب کاهش یابد. این کاهش از محل صرفه‌جویی آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات حاصل خواهد شد. یعنی دست‌کم سالی ۶ میلیارد متر مکعب صرفه‌جویی باید انجام شود که معادل آب مورد نیاز سالانه ۶۰میلیون نفر ایرانی است.
به عبارت ساده‌تر، مطابق این سند راهبردی و مهم، ساخت هیچ سد، طرح انتقال آب و شیرین‌سازی از آب دریا حتی به بهانه تامین آب شرب دیگر توجیه ندارد و غیرقانونی است.
آب سدهای مازندران گره گشا
در این پیوند مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران اظهار کرد: در فصل کشاورزی پشت سر گذاشته شده دست‌کم ۲ میلیارد و ۳۷۱ میلیون متر مکعب آب از منابع مختلف اعم از منابع سطحی، زیرزمینی، سدها، آب‌بندان‌ها و بازچرخانی برای مصارف کشاورزی مازندران توزیع و برداشت شد.
حیدر داوودیان با اشاره به پایان فصل کشاورزی و سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ و ورود به سال آبی جدید از یکم مهر، اظهار کرد: به لطف بارندگی‌های مناسبی که در نیمه نخست سال آبی -پاییز و زمستان ۱۴۰۳- در مازندران داشتیم، فصل کشاورزی گذشته را با ذخیره آبی مناسب در سدها و آب‌بندان‌ها آغاز کردیم و همین موضوع سبب شد که مشکل چندانی برای تامین آب حوزه کشاورزی مازندران ایجاد نشود.
وی افزود: بهار امسال با پر شدن ظرفیت مخزن سدهای استان آغاز شد و با توجه به ذخیره آبی مناسب، از ابتدای اردیبهشت رهاسازی آب از سدهای استان را آغاز کردیم. در مجموع تا پایان شهریور ۲۵۹ میلیون متر مکعب از سدهای مازندران برای مصارف کشاورزی رهاسازی شد که ۱۳۶ میلیون متر مکعب از این مقدار مربوط به سد شهید رجایی ساری بود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران خاطرنشان کرد: در فصل کشاورزی اخیر، وضعیت ذخیره آب‌بندان‌های استان نیز مطلوب بود و ۲۰۷ میلیون متر مکعب آب برای کشتزارهای استان از آب‌بندان‌ها برداشت شد.
داوودیان با اشاره به کاهش ۲۰ درصدی آورد رودخانه‌های مازندران در سال آبی گذشته، درباره میزان آب برداشت شده از این منابع برای بخش کشاورزی گفت: سهم رودخانه‌های مازندران از تامین آب مورد نیاز بخش کشاورزی استان در ۶ ماه اخیر ۸۶۰ میلیون متر مکعب بود که به دلیل کم‌بارشی‌ها و افزایش دمای هوا، کمتر از چند سال اخیر است. اما به دلیل ذخایر آبی مطلوب، این کاستی آورد رودخانه‌ها جبران شد.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای مازندران درباره میزان آب برداشت شده از منابع زیرزمینی اظهار کرد: وجود آب در مخزن سدها و آب‌بندان‌های استان و برنامه‌ریزی برای توزیع آب کشاورزی کمک کرد که در برخی مناطق استان نیاز به برداشت از سفره‌های زیرزمینی کمتر شود. بر همین اساس امسال مقدار آب برداشت شده از چاه‌های کشاورزی استان به یک میلیارد متر مکعب نرسید و طبق آمارها حدود ۸۰۰ میلیون متر مکعب آب از چاه‌ها برداشت که البته باید برای کاهش این آمار همچنان حساسیت و توجه داشته باشیم.
به گفته حیدر داوودیان، حدود ۲۴۵ میلیون متر مکعب آب نیز در ۶ ماه اخیر با استفاده از سدهای لاستیکی و ایستگاه‌های پمپاژ به کشتزارهای مازندران رسید.
تداوم خشکسالی در مازندران
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران تصریح کرد: با توجه به شرایط اقلیمی نیمه نخست امسال و کم‌بارشی‌هایی که داشتیم، همچنان در وضعیت مشابه خشکسالی قرار داریم و باید از حالا برای مدیریت منابع آبی به منظور استفاده در فصل کشاورزی آینده برنامه‌ریزی داشته باشیم.
خزان به رودخانه‌های مازندران رسید
داوودیان افزود: خوشبختانه امسال سد گلورد نیز با ظرفیت کامل به ظرفیت مهار آب‌های سطحی استان اضافه شده و امیدواریم که با بارش‌های مناسب در نیمه دوم سال شاهد تکرار آمارهای سال گذشته در ذخیره‌سازی آب باشیم. اما در هر شرایطی باید سازگاری با کم‌آبی و رعایت اصول مصرفه بهینه آب به ویژه در بخش کشاورزی را مورد توجه قرار دهیم که انتظار داریم این نکات مد نظر همه مصرف‌کنندگان به ویژه بهره‌برداران بخش کشاورزی قرار داشته باشد.
به گزارش شمال نیوز، مازندران با داشتن ۴۶۰ هزار هکتار زمین‌های زراعی و باغی سالانه ۷۲ نوع محصول کشاورزی را تولید می‌کند. تولید حدود یک میلیون تن برنج، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن مرکبات و انواع محصولات باغی در مازندران سبب شده که این استان به عنوان قطب تولید محصولات باغی و کشاورزی کشور همواره مورد توجه باشد و تامین و توزیع آب مورد نیاز بخش کشاورزی یکی از اولویت‌های اصلی آن به شمار آید./ل
