به گزارش خبرنگار مهر، بررسی آمارهای منتشرشده از صادرات خودرو توسط مرکز پژوهش های مجلس به تفکیک انواع مختلف آن نشان میدهد که سهم ایران در بازارهای جهانی خودرو بسیار محدود است. در حالی‌که نیاز داخلی و حجم واردات رقم قابل توجهی را شامل می‌شود، صادرات خودرو به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، محدودیت‌های ناشی از روابط تجاری، فقدان توسعه محصولات رقابت‌پذیر و نبود برنامه‌ریزی راهبردی مؤثر، نتوانسته جایگاهی درخور به دست آورد. همین عوامل موجب شده‌اند که صنعت خودروی کشور نه تنها از ظرفیت‌های بالقوه خود برای حضور در عرصه بین‌الملل بهره‌برداری نکند، بلکه در سالهای اخیر با بازارهای صادراتی بی‌ثبات و شکننده نیز روبه‌رو باشد.
بر همین اساس بررسی ارزش صادرات خودرو حاکی از آن است که خودروهای سواری بخش اصلی سبد صادراتی کشور را تشکیل داده‌اند. با این حال، این میزان طی سالهای اخیر به شدت کاهش یافته است.
نکته حائز اهمیت آن است که بخش عمده صادرات خودروی کشور را خودروهای سواری تشکیل میدهد و همین میزان نیز در حدی محدود است که تعداد آن در سالها اخیر از چند هزار دستگاه فراتر نمیرود. همچنین، بررسی نوسانات صادرات در دوره زمانی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ نشان میدهد که بازارهای صادراتی کشور از ثبات لازم برخوردار نبوده اند.
این وضعیت بیانگر آن است که صنعت خودروی ایران ماهیت صادرات محور ندارد و در آینده با چالشهای جدی مواجه خواهد شد. با توجه به هدفگذاری تولید سه میلیون دستگاه خودرو در برنامه هفتم توسعه، در صورت تداوم عدم صادرات، خودروسازان با مازاد عرضه روبه رو شده و این امر منجر به تحمیل زیان به آنها خواهد شد.
ارزش صادرات قطعات خودرو
در شکل زیر، میزان ارزش صادرات قطعات خودرویی کشور در سه دسته کلی نمایش داده شده است. بررسی داده های این شکل نشان میدهد که بخش قابل توجهی از صادرات صنعت خودروی کشور به حوزه قطعات مرتبط با بدنه، اجزا و سایر قطعات خودرو اختصاص دارد. در این میان صادرات بدنه عمدتاً از طریق سایتهای تولیدی مستقر در کشورهایی نظیر عراق و سوریه انجام می شده است.
با این حال، در سالهای اخیر به دلیل تشدید تحریم های بین المللی و بروز مشکلات و ناپایداری های سیاسی و اقتصادی در منطقه، به ویژه در عراق و سوریه، روند صادرات بدنه با افت قابل توجهی مواجه شده است. این شرایط، به طور مستقیم موجب شده که حجم صادرات بدنه در مقایسه با سال ۱۳۹۷ به کمتر از یک سوم کاهش یابد.
نکته قابل توجه در حوزه صادرات قطعات خودرو، عدم کاهش صادرات اجزا و قطعات خودرو در سالهای اخیر است. این روند پایدار را میتوان به عوامل متعددی نسبت داد؛ از جمله ایجاد فرصتهای جدید در بازار روسیه به واسطه جنگ اوکراین. با این حال، مهمترین عامل را باید در شکل گیری بازار مناسب لوازم یدکی برای صنعت خودروی کشور دانست؛ بازاری که نتیجه مستقیم صادرات خودرو در سالهای گذشته است.
شایان ذکر است که میان صادرات قطعات و صادرات خودرو، رابطه ای مستقیم و متقابل وجود دارد. تحقق اهداف صادراتی تعیین شده در برنامه هفتم توسعه، مستلزم آن است که صادرات خودرو نیز همزمان دنبال شود؛ زیرا در غیر این صورت، صنعت قطعهسازی کشور به تنهایی توان ورود و حضور پایدار با حجم بالای صادرات در بازارهای خارجی را نخواهد داشت.
