به گزارش بهداشت نیوز، از خواص گیاه تاک خدا چه می‌دانید؟ تاک خدا که در طب سنتی چینی با نام Thunder God Vine یا Lei Gong Teng شناخته می‌شود، گیاهی است که سال‌ها برای درمان بیماری‌های التهابی، بیماری‌های خودایمنی و دردهای مفصلی استفاده شده است. پرسش اساسی این است: آیا خواص ادعاشده برای تاک خدا واقعیت دارد؟ آیا استفاده از آن ایمن است؟ آگاهی از این موضوع به‌خصوص برای کسانی اهمیت دارد که به دنبال درمان‌های طبیعی یا مکمل‌اند و می‌خواهند بین فواید و مخاطرات انتخاب درستی داشته باشند.

تعریف و شناخت گیاه تاک خدا
گیاه تاک خدا با نام علمی Tripterygium wilfordii یک گیاه رونده دائمی است که در مناطق جنوب شرق آسیا به‌ویژه بخش‌هایی از چین رشد می‌کند. بخش اصلی استفاده شده آن ریشه و ریشه پوست‌کنده است زیرا بخش‌های دیگر گیاه سمیت بیشتری دارند.

این گیاه در طب سنتی به‌خاطر خواص ضدالتهاب، سرکوب ایمنی و کاهش درد به‌کار رفته است. ترکیبات شیمیایی آن شامل مواد فعال مانند تریپتولید، کابلستول و سایر دترپنوئیدها است که بر سیستم ایمنی، فرایند التهابی و سلول‌های سرطانی اثرگذاری نشان داده‌اند.

علائم یا تأثیرات مشاهده شده
خواص گیاه تاک خدا غالباً به شکل اثرات درمانی یا تأثیر بر وضعیت سلامت ذکر شده است. این تأثیرات به‌صورت زیر توضیح داده شده‌اند:

کاهش درد مفاصل و کاهش تورم در آرتریت روماتوئید و سایر امراض التهابی مفصلی
بهبود علائم بیماری کلیوی، شامل پروتئینوری (افزایش پروتئین در ادرار یا دفع پروتئین از کلیه) در بعضی موارد نفروپاتی
پتانسیل ضدسرطان: کاهش رشد سلول‌های سرطانی و مهار تقسیم آن‌ها در آزمایشگاه و برخی مدل‌های حیوانی
تأثیرات ضدخودایمنی؛ کاهش فعالیت سیستم ایمنی که ممکن است در بیماری‌هایی مثل لوپوس یا بیماری التهابی روده مفید باشد.
اثرات ضدالتهاب عمومی؛ کاهش پروتئین‌های التهابی، کاهش فعالیت مولکول‌هایی که باعث التهاب می‌شوند.
بیشتر بخوانید: گیاه مورد چیست؟ همه چیز درباره گیاه مورد | نحوه استفاده و میزان مصرف مورد

دلایل بروز خواص و عوامل مؤثر
چند عامل دخیل در تأثیرات تاک خدا عبارت‌اند از:

ترکیب شیمیایی گیاه، مخصوصاً مادهٔ تریپتولید که اثرات قدرتمند بیولوژیک دارد.
تأثیر بر مسیرهای مولکولی مانند مسیرهای تولید سایتوکاین‌های التهابی مانند TNF-α، IL-۱، IL-۶
اثرات آنتی‌اکسیدانی که ممکن است از آسیب سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری کند.
توانایی سرکوب سیستم ایمنی در شرایطی که پاسخ ایمنی بیش از حد فعال شده است.

خطرات و عوارض جانبی
استفاده از تاک خدا خطراتی جدی دارد که لازم است قبل از مصرف جدی مدنظر قرار گیرد:

عوارض گوارشی: تهوع، استفراغ، اسهال، درد معده
اختلال در عملکرد کبد و کلیه؛ ممکن است علایمی چون افزایش آنزیم‌های کبدی، آسیب کبدی یا کلیوی ایجاد شود.
کاهش شمار گلبول‌های سفید و احتمال افزایش خطر عفونت
مشکلات باروری: ممکن است در مردان بر تعداد اسپرم تأثیر منفی داشته باشد.
تغییرات قاعدگی در زنان
سمیت سیستمیک در دوزهای بالا یا استفادهٔ طولانی‌مدت؛ برخی مرگ‌ها گزارش شده است.
خطرات در حاملگی و شیردهی؛ مصرف در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.

وضعیت علمی و شواهد موجود
تحقیقات متعددی برای بررسی خواص تاک خدا انجام شده‌اند، ولی عمدتاً در سطح حیوانات، آزمایشگاه و مطالعات کوچک انسانی:

بعضی بررسی‌ها نشان داده‌اند که عصارهٔ تاک خدا ممکن است به بهبود علائم آرتریت روماتوئید کمک کند و در برخی موارد در مقایسه با داروهای ضدالتهاب استاندارد تأثیر خوبی داشته باشد.
مطالعات حیوانی اثرات ضدسرطان، محافظت کلیوی و کاهش التهابات مختلف را تأیید کرده‌اند.
با این حال، داده‌های انسانی هنوز محدودند، کیفیت بعضی مطالعات پایین است، و در بسیاری موارد اثرات مثبت همراه با عوارض جانبی قابل توجه گزارش شده است.
پژوهش‌های جدید به دنبال ساخت مشتقاتی از مادهٔ مؤثر تاک خدا هستند که سمیت کمتری داشته باشند یا راه‌های ورود ایمن‌تری داشته باشند.
بیشتر بخوانید: معرفی ۸ گیاه که برای بهبود سلامت و کیفیت خواب معجزه می‌کند

چه زمانی بهتر است از تاک خدا استفاده شود؟ (با احتیاط)
در شرایط خاص که درمان استاندارد پاسخگو نباشد یا عوارض ناشی از درمان‌های رایج زیاد باشد، تحت نظارت پزشک متخصص ممکن است بررسی گزینهٔ ترکیبی یا مکمل با تاک خدا صورت گیرد. ولی هیچ‌گاه مصرف خودسرانه یا جایگزینی کامل آن با درمان‌های پزشکی توصیه نمی‌شود.

نکات مراقبتی و رفتارهای ایمن
برای کاهش خطرات در صورت تصمیم به استفاده:

شروع با دوز پایین و تحت نظارت پزشک
نظارت مرتب عملکرد کبد و کلیه با آزمایش‌های خون
اجتناب از مصرف همزمان با داروهایی که بر عملکرد کبد، کلیه یا سیستم ایمنی تأثیر دارند.
عدم مصرف در دوران بارداری و شیردهی
هشدار در مورد کیفیت محصول: تهیهٔ عصاره‌ای که استاندارد است و خالص‌سازی مناسب شده، اهمیت دارد.
مصرف برای مدت زمان مشخص و اجتناب از استفادهٔ طولانی بدون ارزیابی ریسک
سخن پایانی
تاک خدا دارای خواص واقعی در کاهش التهاب، کاهش فعالیت بیماری‌های خودایمنی، و حتی اثرات ضدسرطان است؛ اما همراه با خطرات جدی، به‌ویژه در مورد عملکرد کبد و مصرف بلندمدت. استفادهٔ محتاطانه، تحت نظارت پزشک و با بررسی دقیق وضعیت سلامت فرد ضروری است. تصمیم هوشیارانه و آگاهانه بر اساس مزایا و مضرات می‌تواند راهنمای مناسبی برای استفادهٔ احتمالی باشد.

منبع: همشهری آنلاین