به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک به فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران، تروئیکای اروپایی، چین، روسیه و تا حدودی ایالات متحده برای رایزنی پیرامون سرنوشت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تبدیل شده است.
«عباس عراقچی» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در راس هیاتی دیپلماتیک به شمول معاونان سیاسی، بین الملل و حقوقی این وزارتخانه بامداد دوشنبه ۳۱ شهریور ماه راهی مقر سازمان ملل در خاک ایالات متحده شد تا همزمان با رایزنی های دو و چندجانبه معمول با همتاهای خود از کشورهای حاضر در مجمع عمومی، ماموریت خاص دیگری را هم پیش ببرد: تلاش برای توقف روند بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران که ده سال پس از تعلیق در سایه برجام دوباره در مسیر اجرای مجدد قرار گرفته‌اند.
نیویورک در حقیقت یکی از چند ایستگاهی است که وزارت خارجه دولت چهاردهم با مجوز شورای عالی امنیت ملی برای پیشبرد اولویت های ایران در حوزه سیاست خارجی با هدف رفع تحریم در چند ماه اخیر انتخاب کرده است. متعاقب تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به ایران با همفکری، همراهی و همدستی ایالات متحده، وزیر خارجه ایران پس از تلاش‌های دیپلماتیک برای متوقف کردن روند جنگ بلافاصله با پرونده باز دیگری روبه رو شد: ضرب الاجل ۱۸ اکتبر که هرچند طبق متن توافق هسته ای مصوب سال ۲۰۱۵ باید منجر به پایان رسمی حیات قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه ایران و خروج ایران از دستور کار این شورا می‌شد اما از سوی تروئیکای اروپایی به اهرم فشار جدیدی علیه تهران تبدیل گردید.
با شمارش معکوس برای بازگشت تحریم های شورای امنیت علیه ایران از بامداد شش مهرماه، ماموریت وزیر خارجه در نیویورک نیز متمرکز بر متوقف کردن این روند است. شورای عالی امنیت ملی در آخرین بیانیه در واکنش به اقدام تروئیکای اروپایی در شورای امنیت، به وزارت امور خارجه ماموریت داد تا در چارچوب تصمیمات این شورا برای حفظ منافع ملی کشور به رایزنی‌های خود ادامه دهد.وزارت خارجه برای معکوس و یا متوقف سازی این روند چند مسیر همزمان را انتخاب کرد: تداوم مذاکره و رایزنی سیاسی با تروئیکای اروپایی و نماینده اتحادیه اروپا در دو ایستگاه ژنو و استانبول، گفت و گوی فنی و سیاسی با مدیر کل و معاون آژانس بین المللی انرژی اتمی در سه ایستگاه تهران، وین و قاهره، تداوم تبادل پیام با ایالات متحده که به گفته وزیر خارجه چه از طریق واسطه‌ها و چه بی واسطه ادامه یافته است.
از میان چند مسیر انتخاب شده، مذاکرات با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافق در قاهره و تدوین نهایی شیوه نامه جدید همکاری میان تهران و این نهاد فنی در شرایط پس از حمله امریکا و اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران منتهی شد.
هرچند که جمهوری اسلامی ایران توافق با آژانس را در راستای تعهدات خود به این همکاری به عنوان عضو معاهده ان‌پی‌تی پیش برد اما همزمان یکی از سه شرط تروئیکای اروپایی برای خودداری از بازگرداندن تحریم های شورای امنیت علیه ایران همکاری تهران با آژانس نیز در سایه این توافق تامین شد. پس از توافق ایران و آژانس در شرایطی که آنچه در قاهره گذشت به گواه و تحلیل بسیاری از کارشناسان و ناظران گام قابل توجه تهران برای جلوگیری از تشدید تنش بود اما تروئیکای اروپایی در یک حرکت غیر اخلاقی که نامی جز «بهانه جویی سخیف» نمی‌توان بر آن نهاد سند قاهره با امضای رافائل گروسی را هم «ناکافی» خواندند.
این اقدام سه کشور اروپایی که علی‌الظاهر با راهبری فرانسه به منصه ظهور رسید، این شائبه را پر رنگ‌تر از همیشه کرد که اساسا فرانسه و دو یار اروپایی آن هیچ استقلال عملی در رابطه با موضوع اسنپ‌بک ندارند و صرفا در راستای مطامع طیف رادیکال و تندروی آمریکا که فعلا در شخص «مارکو روبیو» تبلور یافته گام بر می‌دارند.
با تصمیم تروئیکای اروپایی برای عدم استفاده از فرصت توافق قاهره، کره جنوبی به عنوان رئیس دوره ای شورای امنیت روز جمعه ۲۸ شهریور برابر با ۱۹ سپتامبر پیش نویس قطعنامه ای را برای تداوم لغو تحریم های شورای امنیت علیه ایران به رای گذاشت که آرای موافق کافی را به دست نیاورد. در نتیجه این رای گیری زودهنگام طراحی شده از سوی اروپا و آمریکا، شمارش معکوس برای بازگشت عملی تحریم های شورای امنیت علیه ایران آغاز شده است.
در شرایطی که تروئیکای اروپایی طبق برنامه ریزی از قبل اعلام شده تا پنج مهرماه برای این رای گیری فرصت داشتند، پرسش کلیدی این است که چرا این رای گیری پیش از آغاز نشست مجمع عمومی نیویورک که دیدارهای حاشیه آن فرصتی برای رایزنی بیشتر با ایران به منظور جلوگیری از تشدید تنش بود، انجام شد؟ پاسخ را باید در طراحی اروپا برای تحت فشار قرار دادن هیات ایرانی در نیویورک با هدف امتیاز گیری بیشتر از ایران در دقیقه نود جستجو کرد.
از میان سه مسیر انتخاب شده از سوی تهران برای مدیریت تنش، مذاکره غیرمستقیم با آمریکا هنوز به شکل و شمایل پیش از تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی بازنگشته است. در شرایطی که وزارت خارجه در این حوزه مجوز مذاکره غیرمستقیم را در اختیار دارد به نظر می رسد که طرف آمریکایی با هدف پیگیری سیاست فشار حداکثری از قرار گرفتن پشت میز مذاکره غیرمستقیم با وساطت یکی از کشورهای مورد پذیرش هر دو طرف، خودداری می کند. تهران برای ادامه این روند دو ملاحظه دریافت تضمین برای عدم تکرار حمله نظامی در حین مذاکرات و پذیرش مذاکره از موضع برابر را مطرح کرده است. ملاحظه هایی که به نظر می رسد با شروط امریکا مبنی بر غنی سازی صفر در ایران و یا طرح مسائل غیر هسته ای در تناقض باشد.
به طور خلاصه می توان گفت که وزارتخارجه با کارت سبز دریافت شده از سوی شورای عالی امنیت ملی در چند هفته اخیر چند گام را برای سد سازی در مسیر بازگشت قطعنامه های تحریمی شورای امنیت برداشته است:
دیپلماسی گسترده و رایزنی مستقیم و غیرمستقیم: ارسال هیئت‌های دیپلماتیک به اروپا و رایزنی‌های مستمر وزیر خارجه و سایر مقامات با طرف‌های اروپایی برای هشدار درباره تبعات منفی فعالسازی اسنپ‌بک. انجام مذاکرات غیر مستقیم با امریکا و تداوم تبادل پیام.
برجسته کردن نقض تعهدات طرف‌های غربی در اجرای برجام به شمول اشاره به خروج آمریکا از برجام و بدعهدی اروپا در اجرای تعهدات مالی و اقتصادی.
استفاده از مجامع، تریبون ها و قوانین بین المللی برای زیر سوال بردن حق کشورهای اروپایی در مسیر فعالسازی اسنپ بک: از ارائه شکایت و نامه نگاری به بخش های مربوطه در سازمان ملل تا رایزنی با وزیر خارجه کره جنوبی به عنوان رئیس دوره ای شورای امنیت
اعلام آمادگی برای مذاکره هدفمند به شمول پیشنهاد بازگشت به مذاکرات و ارائه طرح‌های تازه برای حفظ توافق یا اصلاح آن به منظور کاهش تنش. وزیر خارجه ایران در آخرین تماس تلفنی با تروئیکای اروپایی پیش از نشست روز جمعه شورای امنیت، طرحی را به طرف اروپایی ارائه کرد که رئیس جمهور فرانسه از آن با عنوان معقول یاد کرده بود. گفته شده که این طرح در اختیار استیو ویتکاف، مذاکره کننده امریکایی هم قرار گرفته اما واشنگتن تاکنون پاسخی به آن نداده است.
همکاری مشروط با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قالب توافق قاهره.
استفاده از ظرفیت متحدان مانند چین و روسیه.
در شرایطی که کشورهای اروپایی با فعال سازی اسنپ‌بک عملا پای ایالات متحده را هم به این صحنه باز کردند، می توان انتظار داشت که واسطه ها در نیویورک برای خارج کردن روند مذاکرات میان ایران و آمریکا از بن بست، شانس خود را امتحان کنند.به نظر می رسد که ایران با در نظر داشت خطوط قرمز تعیین شده از سوی ارگانهای تصمیم گیر در خصوص موضوع و شکل مذاکره با آمریکا، انعطاف لازم را در این خصوص از خود نشان بدهد.با شمارش معکوس برای بازگشت تحریم های شورای امنیت علیه ایران از بامداد شش مهرماه، ماموریت وزیر خارجه در نیویورک نیز متمرکز بر متوقف کردن این روند است. شورای عالی امنیت ملی در آخرین بیانیه در واکنش به اقدام تروئیکای اروپایی در شورای امنیت، به وزارت امور خارجه ماموریت داد تا در چارچوب تصمیمات این شورا برای حفظ منافع ملی کشور به رایزنی‌های خود ادامه دهد.
در شرایطی که کشورهای اروپایی با فعال سازی اسنپ بک عملا پای ایالات متحده را هم به این صحنه باز کردند، می توان انتظار داشت که واسطه ها در نیویورک برای خارج کردن روند مذاکرات میان ایران و آمریکا از بن بست، شانس خود را امتحان کنند. در صورت وجود اراده سیاسی در طرف آمریکایی برای جلوگیری از تشدید تنش و فرصت دادن به دیپلماسی با فاصله گرفتن از سیاست فشار حداکثری، تهران آماده توسل به دیپلماسی حداکثری برای تامین منافع ملی و جلوگیری از گرفتار شدن پرونده مذاکرات رفع تحریم در جزر و مد ناشی از اسنپ بک است. در این میان به نظر می رسد که ایران با در نظر داشت خطوط قرمز تعیین شده از سوی ارگانهای تصمیم گیر در خصوص موضوع و شکل مذاکره با آمریکا، انعطاف لازم را در این خصوص در نیویورک از خود نشان بدهد.
آنچه که طرف های اروپایی به علاوه آمریکا باید بدانند این است که مختصات میدان مذاکرات با تهران پیش از اجرایی شدن بازگشت تحریم های شورای امنیت علیه ایران با پس از پنج مهر متفاوت خواهد بود.
برگزاری دور جدیدی از مذاکره میان وزرای خارجه ایران و تروئیکای اروپایی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به علاوه رایزنی عراقچی و گروسی در نیویورک می تواند راهگشا باشد اما باید دید که آیا قفل مذاکرات غیرمستقیم عراقچی و ویتکوف هم در نیویورک گشوده خواهد شد یا اینکه سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران بیش از پیش تحت نفوذ جناح تندروتر حاکمیت آمریکا بر طبل فشار و تخریب دیپلماسی خواهد کوبید؟
فارغ از ماحصل مذاکرات در نیویورک که البته مهم و سرنوشت ساز است، آنچه در سر لیست توجه وزارت خارجه قرار دارد استفاده حداکثری از دیپلماسی و فرصت موجود در نیویورک برای حراست از منافع ملی ایران و ممانعت از تشدید تنش است.
