خاطرات برای اکثر ما مانند دانه‌های شن هستند که هرچقدر تلاش کنیم نگهشان داریم، از میان انگشتانمان می‌ریزند؛ اما تعداد انگشت‌شماری افراد در جهان هستند که ذهنشان همانند تار عنکبوت رویدادها را به خود می‌چسباند. یک مطالعه موردی جدید، جزئیات زندگی یکی از این افراد خارق‌العاده را شرح می‌دهد: یک دختر نوجوان فرانسوی که توانایی بی‌نظیری در به‌یادآوردن خاطرات شخصی با جزئیاتی خیره‌کننده و «سفر ذهنی در زمان» به لحظات خاص زندگی‌اش دارد.
این پدیده «بیش‌یادآوری» (Hyperthymesia) نام دارد که در آن فرد می‌تواند تعداد زیادی از تجربیات زندگی خود را با جزئیات واضح به خاطر بسپارد. بااین‌حال طبق پژوهش جدید، توانایی این دختر فرانسوی به گذشته محدود نیست و شامل «پیش‌تجربه» برخی آینده‌های خیالی نیز می‌شود.
براساس گزارش ساینس‌آلرت، این نوجوان که در این مطالعه با نام مستعار TL معرفی شده، در زمان تحقیق یک دانش‌آموز ۱۷ ساله بود. او از کودکی می‌دانست که حافظه‌اش متفاوت است. وقتی در ۸ سالگی به دوستانش می‌گفت که می‌تواند به صورت ذهنی به گذشته بازگردد تا جزئیات را بررسی کند، آنها می‌گفتند دارد دروغ می‌گوید. او سرانجام در ۱۶ سالگی این راز را با خانواده‌اش در میان گذاشت.
شگفت‌انگیزترین جنبه حافظه TL ساختار سازمان‌یافته آن است. او دنیای درونی خود را به صورت یک «اتاق سفید» بزرگ و مستطیلی با سقفی کوتاه توصیف می‌کند که در آن، خاطرات شخصی‌اش به صورت موضوعی دسته‌بندی شده‌اند. بخش‌هایی به زندگی خانوادگی، تعطیلات، دوستان و حتی مجموعه اسباب‌بازی‌هایش اختصاص دارد. هر اسباب‌بازی یک برچسب حافظه دارد که شامل اطلاعاتی درباره زمان و شخصی است که آن را هدیه داده است.
در مقابل این اتاق سفید و پر از خاطرات، او دانش آکادمیک و اطلاعات عمومی خود را «حافظه سیاه» می‌نامد؛ سیستمی جداگانه، فاقد محتوای عاطفی و سازمان‌دهی فضایی که یادگیری آن نیازمند تلاش آگاهانه است. البته دنیای درونی TL به همین جا ختم نمی‌شود. او سه اتاق دیگر را توصیف می‌کند که هر کدام کارکرد عاطفی خاصی دارند:
این ویژگی‌ها نشان می‌دهد که ساختار ذهنی او نه‌تنها برای ذخیره اطلاعات، بلکه برای تنظیم و مدیریت احساسات نیز تکامل یافته است. محققان با استفاده از آزمون‌های استاندارد، توانایی‌های TL را ارزیابی کردند. نتایج نشان داد که امتیازات او در به یادآوردن جزئیات از دوران کودکی و نوجوانی بسیار بالاتر از حد نرمال است. او وقایع را «می‌دانست» و حتی با یک احساس قدرتمند «یادآوری مجدد» آنها را دوباره زندگی می‌کرد.
شگفت‌انگیزتر اینکه او توانایی مشابهی در سفر به آینده نیز داشت. رویدادهای آینده‌ای که او تصور می‌کرد، واقع‌گرایانه و پر از جزئیات بودند و با یک حس قوی «پیش‌تجربه» همراه می‌شدند؛ گویی که درحال به یادآوردن یک خاطره بود که هنوز اتفاق نیفتاده است.
اگرچه این مطالعه به دلیل ماهیت موردی‌بودن، قابل تعمیم به همه نیست، اما سرنخ‌های مهمی را ارائه می‌دهد. محققان اشاره می‌کنند که چندین نفر از اعضای خانواده TL نیز دارای ویژگی‌های شناختی نادری مانند حس‌آمیزی (synesthesia) و گوش موسیقیایی مطلق (perfect pitch) هستند که ممکن است به نوعی با حافظه خارق‌العاده او مرتبط باشد.
برخلاف موارد قبلی هایپرتایمزیا که اغلب غیرارادی و طاقت‌فرسا توصیف شده‌اند، به نظر می‌رسد TL تا حدی بر روی نحوه دسترسی و مدیریت خاطرات خود کنترل دارد.
دکتر «والنتینا لا کورته» (Valentina La Corte)، نویسنده اصلی این گزارش، نتیجه‌گیری می‌کند: «ما سؤالات زیادی داریم و خیلی چیزها باید کشف شود. آیا افزایش سن بر خاطرات این افراد تأثیر می‌گذارد؟ آیا می‌تواند انباشت خاطرات را کنترل کند؟ یک مسیر تحقیقاتی هیجان‌انگیز در پیش است.»
این گزارش تحقیقاتی در ژورنال علمی Neurocase منتشر شده است.
