فرانسه در آستانه بحرانی عمیق‌تر قرار دارد؛ احتمال سقوط دولت «فرانسوا بایرو» نخست‌وزیر ۷۴ ساله فرانسه در رای اعتماد پارلمان، شکاف میان مردم و سیاستمداران را آشکار کرده است.
این بحران نه تنها اصلاحات اجتماعی «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه درباره بیماران و مراقبت‌های تسکینی را به تعویق می‌اندازد، بلکه میدان را برای قدرت‌گیری راست افراطی باز می‌کند. در شرایطی که اعتماد عمومی به ماکرون به پایین‌ترین سطح رسیده و جانشین روشنی برای نخست‌وزیری وجود ندارد، چشم‌انداز سیاسی این کشور مبهم و ناپایدار است. تحلیلگران هشدار می‌دهند این بحران می‌تواند تا انتخابات ۲۰۲۷ ادامه یافته و آینده فرانسه و حتی اروپا را تحت تأثیر قرار دهد.
روزنامه انگلیسی «گاردین» در تحلیلی درباره چشم‌انداز تنش و تلاطم سیاسی پیش‌روی سیاست فرانسه که احتمالا با سقوط فرانسوا بایرو در جلسه رای اعتماد امروز در پارلمان تشدید خواهد شد، می‌نویسد: «همچنان که دولت فرانسه احتمالا روز دوشنبه با برگزاری جلسه رای اعتماد سقوط خواهد کرد، این کشور که به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ منطقه یورو و یک قدرت دیپلماتیک مهم مطرح است، غرق در بحران سیاسی داخلی خواهد شد. جاناتان دنیس، یک مدیر بانک ۴۲ ساله و فعال در حوزه حقوق سلامت، نگران تاثیر این بحران بر بیماران در این کشور به‌ویژه افراد مبتلا به بیماری‌های مرگبار و با وضعیت وخیم است.»
مرگ با منزلت؛ قربانی بن‌بست سیاسی فرانسه
ماکرون وعده داده بود طرح او برای کمک به بیماران با وضعیت وخیم و ارتقای مراقبت‌های تسکینی بزرگترین اصلاحات تامین اجتماعی در دولت دومش خواهد بود. در حالی که لایحه مربوط به این طرح قرار بود ماه آینده میلادی در مجلس سنای فرانسه مطرح شود، بحران سیاسی احتمالی که باعث روی کار آمدن چهار نخست‌وزیر در عرض تنها سه سال شده ممکن است بار دیگر رسیدگی به آن را به تاخیر بیندازد.
«جاناتان دنیس» تصریح کرد، بیمارانی که درد و رنج زیادی می‌کشند و به دلیل ناتوانی در تحمل بیماری خواستار تسکین بخشی قبل از مرگ هستند، چنین وضعیتی را فاجعه‌بار خواهند یافت. آن دسته از آنها که پول داشته باشند به سوئیس سفر خواهند کرد و اگر به لحاظ جسمی توانایی آن را داشته باشند به بلژیک خواهند رفت و در این میان گروهی از آنها هم به طور خشونت‌آمیز دست به خودکشی خواهند زد و متاسفانه اغلب موارد در فرانسه همین است.
پدر «دنیس، یک تکنسین آزمایشگاه در روستایی در شرق فرانسه که به سرطان لاعلاج مبتلا بود، در سال ۲۰۰۸ تصمیم گرفت از طریق مرگ خودخواسته و با اتانازی غیرقانونی و مخفیانه به زندگی خود پایان دهد. دنیس گفت: «من در حالی که در غم و اندوه فرو رفته بودم، مجبور بودم راز چگونگی مرگ او را پنهان کنم.»
ماکرون با بحران دست به گریبان است
اکنون دنیس رئیس انجمنی با نام انجمن «حق مردن با منزلت» است و در این مقام کارزاری به نفع کمک به بیماران رو به احتضار و مراقبت‌های تسکینی برای آنها را رهبری می‌کند. این در حالی است که در نظام خدمات بهداشتی پر مساله و پرآشوب فرانسه بالغ بر ۲۰ بخش در سراسر این کشور حتی یک واحد اختصاصی برای مراقبت تسکینی ندارند. این وضعیت به طور نمادین نشان می‌دهد که چگونه ماکرون علی‌رغم تلاش‌های دیپلماتیک خود در صحنه جهانی، با بن‌بست سیاسی در داخل کشور خودش دست به گریبان است.
نخست‌وزیر فعلی فرانسه، سیاستمدار میانه‌روی اهل جنوب غرب این کشور است که با تراکتور رانندگی کرده و خودش را به عنوان «عامل اتفاق‌نظر» توصیف کرده است. حالا انتظار می‌رود او امروز به همراه دولت اقلیت خود بعد از ۹ ماه فعالیت در این سمت در جلسه رای اعتماد در پارلمان سرنگون شود. این در حالی است که طول دوره نخست‌وزیری «میشل بارنیه» که قبل از بایرو نخست‌وزیر فرانسه بود، تنها سه ماه بود و ماه دسامبر گذشته پارلمان فرانسه او را سرنگون کرد.
در ظاهر امر به نظر می‌رسد مناقشات بودجه‌ای دلیل اصلی برای سقوط احتمالی بایرو باشد. طرح ۴۴ میلیارد یورویی که او برای کاهش بدهی فرانسه ارائه کرد، شامل لغو ۲ تعطیلی عمومی و مسدود سازی بخش عمده هزینه‌های رفاهی بود؛ این طرح در عرصه سیاسی فرانسه محبوبیتی نداشت و مردود شد. او می‌دانست که پارلمان در پاییز جلوی طرحش را می‌گیرد، بنابراین تصمیم گرفت خودش اول پا پیش بگذارد.
آشوب سیاسی عمیق‌تر می‌شود
اما بحران سیاسی فرانسه بسیار عمیق‌تر از آنچه دیده می‌شود، است. این بحران در اصل ناشی از تخریب شدن ارتباط بین مردم و سیاستمدارانشان بوده و به نظر می‌رسد تا انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۷ و پس از آن عرصه سیاست این کشور را تحت تاثیر قرار دهد و این در حالی است که هم‌زمان راست‌های افراطی همچنان یک نیروی سیاسی قدرتمند باقی خواهند ماند.
«متیو گالار» مدیر پژوهش در شرکت افکارسنجی «ایپسوس»، گفت: «در فرانسه خشم گسترده‌ای نسبت به رهبران سیاسی که به نظر می‌رسد هیچ سودی برای مردم ندارند و ظاهرا بیشتر برای آینده سیاسی خود تلاش می‌کنند تا آینده کشور به وجود آمده است.»
پارلمان آماده رأی منفی
با توجه به مخالفت علنی عمده رهبران احزاب در روزهای اخیر با فرانسوا بایرو، پیش‌بینی می‌شود اکثر اعضای پارلمان فرانسه به او و دولتش رای منفی دهند.
یک نظرسنجی شرکت «وِریان» برای مجله «فیگارو» در روزهای اخیر نشان داد تنها ۱۵ درصد از مردم فرانسه به ماکرون برای حل بحران سیاسی کشورشان اعتماد دارند.
در نظام سیاسی فرانسه رئیس‌جمهور، به عنوان رئیس دولت با اختیارات در حوزه‌های سیاست خارجی و امنیت ملی، مستقیما نخست‌وزیر را برای اداره امور داخلی منصوب می‌کند. اما هم‌اکنون هیچ چهره مورد اجماع روشنی برای جایگزینی بایرو وجود ندارد.
جانشین بعدی کیست؟
هر جانشین جدیدی برای او اعم از حزب میانه‌روی خود ماکرون یا چپگرایان میانه‌رو می‌تواند به شکل مشابهی در آینده نزدیک برکنار شود. رئیس‌جمهور فرانسه همچنین می‌تواند در عوض این کار، انتخابات پارلمانی زودهنگام برگزار کند، اما احتمال آن کمتر بوده و هرگونه انتخابات زودهنگامی همچون انتخابات قبلی می‌تواند بدون نتیجه روشن باشد. «لوک روبان» از مرکز پژوهش سیاسی «سِویپوف» وابسته به دانشگاه «سیانس پو» گفت: «هیچ نشانه‌ای از اینکه در نتیجه یک انتخابات زودهنگام فرضی اکثریتی از جناح چپ یا راست روی کار آمده تا مشکل را حل کند، وجود ندارد.»
در این میان، حزب راست افراطی «اجتماع ملی» به دنبال استفاده از فرصت این بحران برای جلب حمایت جامعه تجاری فرانسه به خود است؛ جامعه‌ای که در بحبوحه نگرانی‌ها از بی‌ثباتی کشور، هر چه بیشتر متمایل به این حزب می‌شود.
راست‌ها به امید قدرت نشسته‌اند
«ادویگ دیاز» قانونگذار حزب اجتماع ملی از منطقه «ژیروند» در غرب فرانسه، در روزهای اخیر با رهبران تجاری در «بوردو» ملاقات کرده و تلاش‌هایی برای جلب‌نظر رای‌دهندگان داشته است. او گفت: «حامیان ما به جلسه رای اعتماد به بایرو به چشم یک منبع امید نگاه می‌کنند.»
او با ذکر اینکه حزب اجتماع ملی دارد خودش را برای احتمال انتخاباتی جدید آماده می‌کند، اظهار کرد: «و این بار، ما قصد قاطعی برای پیروزی در آن داریم، به این معنی که به طور بالقوه، چهار هفته دیگر می‌توانیم در قدرت باشیم.»
خطر بیخ‌گوش احزاب چپگرا
«بنجامین لوکاس» نماینده چپ‌گرای حزب کوچک «نسل اس» که با حزب سبزها در ارتباط است، در حوزه انتخابیه خود، ایولین، در غرب پاریس، در حال تحقیق و بررسی در بازارها و تهیه بروشورهای انتخاباتی برای موقعی است که انتخابات زودهنگام احتمالی اعلام شود. او در انتخابات پارلمانی سال گذشته پس از آنکه چپگرایان برای جلوگیری از هرگونه پیروزی راست افراطی در سراسر فرانسه ائتلاف تشکیل دادند، یک نامزد راست افراطی را در حوزه انتخابیه خود شکست داد، اما این بار این ائتلاف چپگرا تحت فشار است.
لوکاس گفت: «بحران فعلی و خشمی که مردم فرانسه احساس می‌کنند، راست افراطی را تغذیه می‌کند. بنابراین ما در یک وضعیت بسیار خطرناک هستیم... یا چپ‌ها متحد شده و جلوی پیشرفت راست افراطی را گرفته و در انتخابات پیروز می‌شود، یا گرفتار تفرقه شده و عرصه را از دست می‌دهد. این ترس وجود دارد که فرانسه روزی یک دولت راست افراطی داشته باشد که تمام اروپا را به لرزه درآورد.»
او تاکید کرد این که فکر شود پیروزی‌های راست افراطی در فرانسه کوتاه‌مدت خواهند بود، اشتباه است. او بیان کرد: «به جورجیا ملونی [نخست‌وزیر ایتالیا] که قاطعانه در قدرت مستقر است و دونالد ترامپ [رئیس‌جمهور آمریکا] که دوباره انتخاب شد، نگاه کنید.»
انتخابات ژوئن گذشته، تیر خلاص ماکرون
بحران سیاسی فعلی در فرانسه در پی تصمیم غیرموجه ماکرون برای صدور فراخوان برگزاری انتخابات زودهنگام در ژوئن گذشته، تشدید شد. وقتی او در سال ۲۰۱۷ به‌عنوان رئیس‌جمهور فرانسه انتخاب شد، به خاطر مواضع طرفدار تجارت و طرفدار اروپا، اکثریت پارلمانی بزرگی داشت. اما او پس از تجربه پیروزی مجدد در انتخابات سال ۲۰۲۲، از اکثریت مطلق برخوردار نشد و توانایی او برای تصویب قانون محدود شد.
به این ترتیب او در سال گذشته تصمیم گرفت به یک قمار ناگهانی دست بزند، به این امید که با برگزاری انتخابات زودهنگام مجددا مجلس ملی را به دست آورد. اما او این انتخابات را در زمانی بسیار پرخطر برگزار کرد، چون بزرگترین مخالفانش یعنی حزب راست افراطی اجتماع ملی متعلق به «مارین لوپن» که او آنها را «نژادپرست، بیگانه‌ستیز و خطرناک» برای فرانسه خوانده بود، پس از تجربه پیروزی در انتخابات اروپا در بهترین وضعیت خود قرار داشتند.
قمار ماکرون اما به وضعیتی نامشخص و پر اختلاف منجر و در نتیجه آن پارلمانی معلق و بلاتکلیف بین سه جناح تشکیل شد. هر چند به موجب این انتخابات ائتلاف چپگرایان بیشترین کرسی‌ها را به دست آورد، اما از کسب اکثریت کرسی‌ها جا ماند. حزب راست افراطی اجتماع ملی، اما بیشترین آرا را به دست آورد و به نیروی سیاسی قابل توجهی تبدیل شد؛ هر چند که این حزب هم اکثریت را به دست نیاورد. جناح میانه‌روی ماکرون اما بخشی از کرسی‌هایی که تا قبل از این انتخابات در اختیار داشت را از دست داد اما همچنان حضور سیاسی خود را حفظ کرد.
فرانسوی‌ها به ائتلاف بازندگان پشت کردند
نتیجه حاصل از این انتخابات به «ائتلاف بازندگان» معروف شد و در نهایت به اعتماد مردم فرانسه به سیاستمداران آسیب جدی وارد کرد.
ماکرون با وجود بیشتر بودن تعداد کرسی‌های ائتلاف چپ‌ها، نخست‌وزیری از این جناح یا راست‌های افراطی که بیشترین تعداد آرا را داشت، انتخاب نکرد، بلکه در عوض میشل بارنیه، سیاستمدار حزب راست سنتی «جمهوری‌خواهان» را برای این سمت انتخاب کرد؛ حزبی که عمدتا عملکرد کمرنگی داشت.
پس از آن دولتی ترکیب شده از جناح میانه‌روهای تضعیف‌شده و نامحبوب ماکرون و جناح کوچک راست سنتی تشکیل شد و این وضعیت در دوره نخست‌وزیری بایرو نیز ادامه یافت. این کار ماکرون به منزله قدرت دادن به کسانی بود که در صف رقابت جایگاه آخر را گرفته بودند. میزان مشارکت رای‌دهندگان در انتخابات سال گذشته یکی از بالاترین‌ها در نوع خود در دهه‌های اخیر بود، اما بعد از انتخابات مردم احساس کردند که ماکرون نتیجه صندوق‌ها را نادیده گرفته است.
جنبش اعتراضی، برای ماکرون هزینه می‌تراشد
دولت ماکرون نه فقط با سقوط پیش‌بینی‌شده بایرو، بلکه با جنبش اعتراضی مشهور به «همه‌چیز را مسدود کنید» که قصد دارد از هفته‌های آینده شروع به اعتراض از جمله با مسدود کردن جاده‌ها و مشاغل و تظاهرات خیابانی و اعتصابات در بیمارستان‌ها و بخش راه‌آهن با رهبری اتحادیه ها بزند، هزینه خواهد داد. دولت ماکرون همچنین از بیداری مجدد جنبش اعتراضی ضد دولتی «جلیقه زردها» که در ۲۰۱۸ و ۲۰۲۳ علیه اصلاحات بازنشستگی ماکرون تظاهرات کردند، می‌ترسد.
«سوفیا تیزاوی» ۱۷ ساله که رئیس اتحادیه‌ی دانشجویان دبیرستان USL است، گفت دانش‌آموزان دبیرستانی نیز مدارس را تعطیل خواهند کرد. او با اشاره به اینکه جوانان فرانسه نگران آموزش و معیشت خود و همچنین دموکراسی هستند، گفت: «امانوئل ماکرون به رای مردم در انتخابات پارلمانی سال گذشته احترام نگذاشت و بنابراین احساس نارضایتی مدت‌ها قبل از اینکه بودجه به یک معضل تبدیل شود، در حال افزایش بود.»
بی‌عدالتی اقتصادی کاسه صبر را لبریز می‌کند
بسیاری از معترضانی که در فضای مجازی سازماندهی می‌شوند، از بی‌عدالتی اقتصادی صحبت کرده‌اند. اخیرا تحقیقاتی نشان داد که فقر در فرانسه در حال افزایش است، در حالی که تمرکز رو به رشد ثروت موروثی، وضعیتی مشابه با فرانسه قرن نوزدهم را به وجود آورده است.
«ماریون کارل» استاد جامعه‌شناسی دانشگاه لیل، گفت در فرانسه احساس تقابل بین «طبقه مردم کوچک در مقابل طبقه بزرگان» به وجود آمده و پیش از شروع اعتراضات یک فضای «پیش از انقلاب» را حتی اگر که همه فقرا به خیابان‌ها نیایند، به وجود آورده است. او گفت: «در بین مردم خشم شدیدی از اینکه به حرفشان گوش داده نمی‌شود، به وجود آمده و آنها احساس می‌کنند که سیاست به جایی نمی‌رسد.»
ماکرون همچنین سناریوی استعفای خود را رد کرده است. او در صحنه بین‌المللی با مسائل مختلفی اعم از اوکراین و غرب آسیا دست به گریبان است. اما درخواست برای رفتن او نه تنها از جانب «ژان لوک ملانشون» رهبر چپ‌ها، بلکه همچنین از سوی برخی از راستگراهای سنتی نیز مطرح شده است.
سیاستمداران از هر جناحی احساس می‌کنند تنها امیدشان مهار خشم مردم است.
«بئاتریس بلای» نماینده سوسیالیست پارلمان فرانسه از جزیره مارتینیک، جایی که اعتراضات علیه هزینه بالای زندگی در آن برگزار شده و قیمت‌ها در آنجا بسیار بالاتر از سرزمین اصلی فرانسه است، گفت: «در فضای عمومی فرانسه احساسی وجود دارد که تنها منحصر به فرانسوی‌ها نیست، بلکه تقریبا جهانی است؛ نوعی خشم سرد زیرا مردم می‌بینند که یک سیستم سرمایه‌داری شدیدا متکی بر بازار آزاد، مردم را دارد له می‌کند و زندگی آنها را به مبارزه برای بقا تبدیل کرده است. نوعی احساس بی‌عدالتی وجود دارد و این احساس که مشکلی در این سیستم وجود دارد.»
منبع: ایسنا
