آخرین آمار رسمی از وضعیت سدهای ایران نشان میدهد که بحران آب در حال ورود به مرحلهای تازه و خطرناک است. بر اساس گزارش منتشرشده تا نیمه شهریورماه، حجم آب موجود در مخازن سدهای مهم کشور نسبت به سال گذشته ۲۵ درصد کاهش یافته؛ رقمی که تنها یک عدد خشک نیست، بلکه نشانهای از فشار مضاعف بر کشاورزی، شرب شهری و حتی تولید برق در ماههای آینده است.
کاهش همزمان ۲۳ درصدی خروجی سدها نیز بهروشنی نشان میدهد که مدیران آب کشور ناچار شدهاند برای مدیریت کمبودها، توزیع آب را محدود کنند. این کاهش خروجی معمولاً به معنای سهمیهبندی پنهان در پاییندست سدهاست؛ جایی که کشاورزان، روستاها و حتی شهرهای بزرگ به آب سدها وابستهاند.
کاهش ۲۵ درصدی ذخایر آبی فقط یک مقایسه با سال قبل نیست؛ وقتی این عدد را در کنار روند بلندمدت قرار دهیم، تصویر واضحتر میشود: طی سالهای اخیر خشکسالی، برداشتهای بیرویه و فقدان مدیریت پایدار منابع، سدها را از نقش «ضامن امنیت آبی» به «آینه بحران» تبدیل کرده است. هر بار که مخزن سدها خالیتر میشود، درگیری میان بخشهای مختلف مصرفکننده ـ از کشاورزان گرفته تا صنایع و شبکههای شهری ـ شدیدتر خواهد شد.
کارشناسان محیطزیست بارها هشدار دادهاند که تمرکز صرف بر ساخت سد و غفلت از مدیریت مصرف، تنها صورتمسئله را به تأخیر انداخته است. حالا که آمار رسمی از کاهش چشمگیر حجم ذخایر خبر میدهد، باید پرسید: آیا دولت برنامهای برای اصلاح الگوی مصرف و احیای منابع آب زیرزمینی دارد، یا بار دیگر با «انتظار بارانهای پاییزی» بحران مدیریت خواهد شد؟