عصر ایران - برای دهه ها، این پرسش که آیا پروتئین حیوانی برای سلامتی مضر است یا خیر، بحث برانگیز بوده است. برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف زیاد گوشت، تخم مرغ یا لبنیات ممکن است خطر مرگ ناشی از سرطان یا بیماری قلبی را افزایش دهد. در مقابل، پروتئین گیاهی به عنوان گزینه ای امن تر و سالم تر مورد تحسین قرار گرفته است.
اما آنالیزی جدید از یک مطالعه بزرگ در آمریکا، پیچیدگی جدیدی را به این موضوع اضافه می کند: به نظر می رسد مصرف مقادیر معمول پروتئین حیوانی و گیاهی با افزایش خطر مرگ به هر دلیلی، از جمله سرطان یا بیماری های قلبی عروقی، ارتباطی ندارد. نتایج این پژوهش در 16 ژوییه در نشریه Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism منتشر شد.
گفتنی است؛ نشریه مورد اشاره متعلق به Canadian Science Publishing است. این ناشر مستقل و غیرانتفاعی کانادایی از سال ۱۹۲۹ فعالیت خود را آغاز کرده و به عنوان بزرگ‌ترین ناشر علمی مستقل در کانادا شناخته می‌شود. این موسسه مسئول انتشار ۲۲ مجله علمی بین‌المللی در زمینه‌های مختلف علوم طبیعی، فیزیکی و مهندسی است، که بسیاری از آنها به صورت دسترسی آزاد (Open Access) در دسترس پژوهشگران قرار دارند.
در مجموع، Canadian Science Publishing با همکاری بیش از ۲۵ انجمن علمی داخلی و بین‌المللی، به ترویج علم باز، تنوع، شفافیت و دسترسی عادلانه به دانش علمی در سطح جهانی می‌پردازد.
یافته های این مطالعه از «سومین بررسی ملی سلامت و تغذیه» (NHANES III) به دست آمده است که اطلاعات بیش از 15000 بزرگسال آمریکایی را بین سال های 1988 تا 1994 جمع آوری کرده بود. شرکت کنندگان در زمان ثبت نام 19 سال یا بیشتر سن داشتند و به مدت 12 سال برای ردیابی نتایج مرگ و میر تحت پیگیری قرار گرفتند. در طول این دوره، محققان مرگ و میرهای ناشی از تمام دلایل، از جمله سرطان یا بیماری های قلبی عروقی را ثبت کردند.
محققان اذعان کردند که اندازه گیری دقیق میزان مصرف پروتئین دشوار است، چرا که رژیم های غذایی روز به روز تغییر می کنند و نظرسنجی هایی که بر اساس یادآوری غذاها انجام می شوند، مستعد خطا هستند.
برای حل این مشکل، تیم تحقیقاتی از یک رویکرد آماری پیشرفته به نام مدل چند متغیره مارکوف چین مونت کارلو (MCMC) استفاده کرد. این روش با تنظیم و تعدیل تغییرات روزانه و خطاهای معمول در گزارش دهی، به تخمین «مصرف معمول» مواد مغذی در یک فرد کمک می کند.
با استفاده از این روش، محققان توانستند بین پروتئین های با منشأ حیوانی (مانند گوشت، لبنیات و تخم مرغ) و پروتئین های با منشأ گیاهی (از جمله لوبیا، آجیل و غلات) تمایز قائل شوند.
این مطالعه یک گام فراتر رفت و اندازه گیری های خونی فاکتور رشد شبه انسولین 1 (IGF-1) را نیز در نظر گرفت. این هورمون در مطالعات قبلی به دلیل ارتباط احتمالی آن با رشد سرطان و افزایش خطر مرگ، مورد توجه قرار گرفته بود.
با بررسی همزمان IGF-1 و داده های رژیم غذایی، محققان توانستند بفهمند که آیا این هورمون می تواند ارتباط احتمالی بین مصرف پروتئین و نرخ مرگ و میر را توضیح دهد یا خیر.
از آنجایی که بسیاری از عوامل سبک زندگی نیز بر نتایج سلامت تاثیر می گذارند، این تحلیل برای عواملی مانند سن، جنسیت، سیگار کشیدن، فعالیت بدنی و کل کالری دریافتی تنظیم شد. این تنظیمات برای جدا کردن نقش خود پروتئین از تاثیر سایر رفتارها و عوامل، بسیار مهم هستند.
پس از بررسی سال ها داده های پیگیری، محققان هیچ شواهدی مبنی بر اینکه مصرف بیشتر پروتئین حیوانی یا گیاهی خطر مرگ زودرس را افزایش می دهد، پیدا نکردند. این نتیجه هم برای مرگ و میر کلی و هم برای مرگ های ناشی از سرطان یا بیماری های قلبی عروقی صادق بود. نتایج حتی یک اثر محافظتی کوچک را نشان داد: شرکت کنندگانی که پروتئین حیوانی بیشتری مصرف می کردند، کمی کمتر در معرض خطر مرگ ناشی از سرطان بودند.
وقتی سطح IGF-1 نیز در نظر گرفته شد، نتیجه تغییر نکرد. هیچ ارتباط معنی داری بین این هورمون و خطر مرگ مشاهده نشد که این یافته با نگرانی های مطرح شده در برخی مطالعات قبلی تناقض داشت.
همچنین، پایداری نتایج در تمام گروه های سنی قابل توجه بود. چه شرکت کنندگان بزرگسالان زیر 65 سال بودند، چه بزرگسالان مسن تر بالای 65 سال و چه در محدوده سنی 50 تا 65 سال، مصرف پروتئین با افزایش خطر مرگ و میر مرتبط نبود. این جزئیات حائز اهمیت است، زیرا مطالعات قبلی نشان داده بودند که بزرگسالان میانسال ممکن است با رژیم های غذایی با پروتئین بالا در معرض خطر بیشتری قرار گیرند.
تیم تحقیقاتی یافته های خود را با کارهای قبلی که ارتباط قوی بین پروتئین و مرگ و میر را گزارش کرده بودند، مقایسه کرد. آنها حدس زدند که تفاوت ها در روش شناسی ممکن است دلیل نتایج متناقض باشد. در حالی که مطالعات قدیمی تر اغلب به روش های کم دقت تری برای تخمین میزان مصرف تکیه می کردند، این تحلیل از تکنیک های مدل سازی پیشرفته تری برای ثبت بهتر الگوهای غذایی بلندمدت استفاده کرد.
افزون بر این، اندازه های متعادل گروه ها در این مطالعه به کاهش سوگیری هایی که ممکن است در صورت کم بودن تعداد شرکت کنندگان در برخی دسته ها رخ دهد، کمک کرد.
در مجموع، شواهد نشان می دهد که مصرف معمول پروتئین، صرف نظر از منشأ آن، طول عمر را کوتاه نمی کند.
با در نظر گرفتن تنوع رژیم غذایی و نشانگرهای بیولوژیکی مانند IGF-1، محققان یکی از کامل ترین بررسی های انجام شده تاکنون را در مورد رابطه بین پروتئین و مرگ و میر در یک جمعیت بزرگ و نماینده ملی ارائه دادند.
آوری زنکر، نویسنده پزشکی و سلامت در وبسایت MyHealthTeam که در این مطالعه مشارکت نداشت، گفت: "بر اساس این یافته ها، مردم نیازی به تغییر در برنامه ریزی مصرف روزانه پروتئین خود ندارند."
به گفته او، این مطالعه نشان داد که مصرف بیشتر از حداقل توصیه روزانه (0.8 گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز) به نظر نمی رسد طول عمر را کوتاه کند. او خاطرنشان کرد که حتی مقادیر بالاتر پروتئین مصرفی نیز همچنان در محدوده توصیه شده (10 تا 35 درصد از کل کالری) قرار داشت.
"مصرف پروتئین را بر اساس اهداف فردی، از جمله حفظ و رشد عضلات، نیازهای سلامتی و احساس سیری، تنظیم کنید."
زنکر گفت: "نکته اصلی این مطالعه این است که نباید از مصرف زیاد پروتئین در مورد خطر ابتلا به سرطان یا بیماری های قلبی عروقی ترسید."
او افزود: "البته این به معنای برابر بودن تمام منابع پروتئین نیست. تحقیقات قبلی مصرف زیاد گوشت های فرآوری شده را با پیامدهای منفی سلامتی مانند بیماری های قلبی عروقی و انواع خاصی از سرطان مرتبط دانسته اند."
در نهایت، زنکر اشاره کرد که منابع پروتئین تنها از پروتئین تشکیل نشده اند. او گفت: "بسیاری از ترکیبات دیگر در غذاهای پروتئینی وجود دارند که بر سلامتی تأثیر می گذارند، مانند ویتامین ها، مواد معدنی، فیبر، چربی ها، کربوهیدرات ها و فیتونوترینت ها."
البته، هیچ توصیه یکسانی برای مصرف پروتئین برای همه وجود ندارد.
مائورا داناوان، متخصص تغذیه ورزشی که در این مطالعه شرکت نداشت، توضیح داد: "افزون بر اطلاعات ارائه شده در این مطالعه، ما می دانیم که برخی گروه ها ممکن است نیاز به تنظیم مصرف پروتئین خود بر اساس شرایط و سبک زندگی شان داشته باشند."
داناوان گفت که افراد مسن می توانند از مصرف بیشتر پروتئین بهره مند شوند. این کار به آنها کمک می کند تا با افزایش سن، توده عضلانی و عملکرد روزانه خود را حفظ کنند.
او افزود: "ورزشکاران نیز به دلیل نیاز به ترمیم سریع عضلات و ریکاوری پس از فعالیت بدنی، نیازهای پروتئینی بیشتری دارند."
داناوان همچنین توصیه کرد: "افزون بر این، افرادی که در حال بهبودی از بیماری یا آسیب هستند می توانند از پروتئین اضافی برای حمایت از سیستم ایمنی بهره ببرند، و گیاه خواران و وگان ها باید منابع گیاهی مختلف را با هم ترکیب کنند تا از دریافت یک پروفایل کامل از آمینواسیدها اطمینان حاصل کنند."
