در جهان امروزغولهای تکنولوژی بیش از هر زمان دیگری در صدر ارزشگذاری بازارهای بینالمللی قرار گرفتهاند و دیگر تنها شرکتهای نفتی یا صنایع سنگین نیستند که عنوان ارزشمندترین را به خود اختصاص دادهاند، بلکه برندهایی چون اپل، گوگل و مایکروسافت با اتکا به نوآوری، داده و اکوسیستمهای دیجیتال توانستهاند جایگاه شرکتهای سنتی را تصاحب کنند. گزارشی که مجله «Shares» از 38 برند پیشتاز جهان منتشر کرده نشان میدهد 25 مورد از این برندها در حوزه فناوری فعالیت میکنند؛ آماری که بهخوبی بیانگر تغییر بنیادین در نقشه ارزشآفرینی جهانی است.
اکنون که فناوری، نوآوری و اقتصاد دیجیتال به موتوری محرک برای اقتصاد دنیا تبدیل شده است، بیش از هر زمان دیگر میتوان جایگاه غولهای فناوری را در صدر ارزشگذاری بازارهای جهانی نیز مشاهده کرد. در دنیای امروز دیگر تنها شرکتهای نفتی، خودروسازی یا صنایع سنگین نیستند که عنوان ارزشمندترین را در لیست شرکتها در اختیار دارند، بلکه این غولهای فناوری مثل اپل و مایکروسافت هستند که از منظر ارزش سرمایهگذاری از شرکتهای سنتی پیشی گرفتهاند.
دیگر ارزشآفرینی تنها به داراییهای فیزیکی و منابع طبیعی متکی نیست، بلکه بر داراییهای نامشهودی چون برند، داده، پلتفرمهای دیجیتال و اکوسیستمهای نرمافزاری استوار شده است.
این ماجرا تا آنجا ریشهدار است که شرکتهای قدیمیتر با ریشه در صنایع سنتی نیز در حال تغییر رویه خود هستند و دریافتهاند که بدون تحول دیجیتال و بهرهگیری از فناوریهای جدید نمیتوان در رقابت آینده شانسی داشت و در حال بازآفرینی خود از مسیر نوآوری هستند. برای مثال کوکاکولا با استفاده از هوش مصنوعی در نوامبر ۲۰۲۴ سه تبلیغ کوتاه کریسمسی را بر پایه بازآفرینی تبلیغ مشهور ۱۹۹۵
«Holidays Are Coming» با مدلهای هوش مصنوعی ساخت که بازخوردهای متفاوتی در فضای مجازی دریافت کرد. با این حال برند کوکاکولا اعلام کرد که این پروژه ترکیبی است از خلاقیت انسانی با فناوری هوش مصنوعی که با هدف تولید سریعتر و مقرونبهصرفهتر محتوای سفارشی در بازارهای مختلف انجام شده است. البته انتظار میرود کوکاکولا سرمایهگذاری خود را در فناوریهای بازاریابی مبتنی بر هوش مصنوعی افزایش دهد. این شرکت قصد دارد با بررسی ابزارهای نوظهور مانند هوش مصنوعی مولد تجربیات مصرفکننده را جذابتر و فراگیرتر کند.
با این حال آمارهای رسمی حاکی از آن است که روند ارزشگذاری شرکتها در حال تغییر است و جایگاهی که روزی به شرکتهایی با رویه سنتی اختصاص داشت اکنون توسط شرکتهای فناوری اشغال شده است. گزارشی که مجله shares نیز از 38 برند پیشتاز در جهان منتشر کرده است ۲۹ برند در حوزه فناوری فعالیت میکنند. نخستین جایگاه نیز در این بین به شرکت اپل اختصاص دارد که با ارزش سهامی معادل هزار و 299میلیارد دلار توانسته است از باقی برندها پیشی بگیرد؛ این ارزش سهام حتی از میزان تولید ناخالص داخلی برخی کشورها نیز فراتر است، برای مثال اکنون میزان تولید ناخالص داخلی ایران معادل 437 میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ ارزیابی میشود.
میثم کیهانی، کارشناس دیجیتال مارکتینگ، در این خصوص به «دنیای اقتصاد» میگوید: «امروز جهان بهسمت تغییرات بنیادین در الگوی بازاریابی و تبلیغات حرکت میکند. در گذشته شرکتها عمدتا با تکیه بر تبلیغات گسترده تلاش میکردند محصولات یا خدمات خود را به فروش برسانند، اما با ظهور استارتآپها و افزایش تعداد بازیگران جدید در بازار عرضه و تقاضا دچار تحول شده است.
این تغییر موجب شده هزینههای بازاریابی و تبلیغات بهطور چشمگیری افزایش یابد. در چنین فضایی فناوری و ابزارهای نوین بهویژه آن دسته که مبتنی بر عملکرد (Performance-based) هستند نقشی کلیدی ایفا میکنند. این فناوریها امکان جذب مشتری با هزینه کمتر کاهش و افزایش نرخ بازگشت مشتری (Retention) را فراهم میسازند. همین مزیت باعث شده شرکتها بتوانند هزینههای بازاریابی را بهطور قابلتوجهی پایین بیاورند.»
کیهانی معتقد است که رفتار مشتریان نیز در حال دگرگونی است و سرمایهگذاران بهخوبی میدانند که مشتریان بالقوه آینده بهزودی به سمت این مدلهای جدید جذب خواهند شد. به همین دلیل شاهد افزایش روزافزون سرمایهگذاری در فناوریهای نوین هستیم چراکه شرکتها آیندهنگری کرده و میخواهند از تغییرات پیشِرو عقب نمانند. او توضیح میدهد: «در این میان حتی شرکتهای سنتی نیز با تکیه بر نوآوری توانستهاند هزینه جذب و نگهداشت مشتری را کاهش دهند.
نوآوری به آنها کمک میکند فرآیند بازاریابی را سریعتر، کمهزینهتر و جذابتر کنند. هرچند همچنان بخش بزرگی از بازار(حدود ۹۴درصد) بهصورت آفلاین فعالیت میکند، اما روند حرکت به سمت دیجیتال و فناوری غیرقابل انکار است. در نهایت رقابت امروز نه تنها بر سر محصول یا خدمات، بلکه بر سر نوآوری در مدلهای بازاریابی و جذب مشتری است. همین موضوع است که سرمایهگذاری در فناوری را به یک ضرورت اجتنابناپذیر برای شرکتها بدل کرده است.»
بنابراین باید یادآور شد که تحول ارزشگذاری شرکتها نشان میدهد اقتصاد جهانی در حال بازتعریف بنیانهای خود است. غولهای فناوری با اتکا بر همین مزیتها توانستهاند صدرنشین بازارهای جهانی شوند و برندهای سنتی نیز برای بقا ناگزیرند نوآوری را در قلب مدلهای کسبوکار خود قرار دهند.
در این میان بازاریابی مبتنی بر فناوری و تحلیل داده به برگ برندهای برای جذب و نگهداشت مشتری بدل شده است. کارشناسان در خصوص ویژگیهای شرکتهای فناوری و دیجیتال میگویند: «شرکتهایی که برندهای قوی دارند، ارتباط عمیقی با مصرفکنندگان برقرار میکنند؛ محصولات آنها اعتماد به نفس را تقویت میکند، جایگاه اجتماعی برای آنها فراهم میکند یا به کالاهای ضروری روزمره تبدیل میشوند که وفاداری را تقویت میکند.»