گروه دیپلماتیک - همشهری آنلاین: حمله مرگبار اخیر ارتش رژیم صهیونیستی به بیمارستان ناصر در غزه، که به شهادت دستکم ۵ خبرنگار منجر شد، صرفاً یک حادثه در جریان جنگ نیست؛ بلکه حلقه‌ای دیگر از زنجیره‌ی خصومت سازمان‌یافته بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و دولت اسرائیل با رسانه‌های مستقل و منتقد است؛ سیاستی که در طول یک دهه گذشته با هدف مهار روایت‌های مخالف، تقویت رسانه‌های همسو، و تضعیف نهادهای خبری آزاد شکل گرفته و در سایه جنگ‌های پیاپی، ابعاد تازه‌ای از خشونت عیان را به خود گرفته است.
فاجعه بیمارستان ناصر؛ خبرنگاران در خط آتش
زمان حمله: دوشنبه، ۲۵ اوت ۲۰۲۵
مکان: محوطه بیمارستان ناصر، خان یونس، جنوب غزه
جزئیات حمله
- دو حمله پیاپی
- زمان: هنگام تهیه گزارش خبرنگاران پس از حمله به بیمارستان
- هدف مستقیم: خبرنگاران و کادر درمان
- شهادت ۲۰ نفر (دستکم)
خبرنگارانی که به شهادت رسیدند:
- مریم ابودقه خبرنگار آسوشیتدپرس و ایندیپندنت عربی
- حسام المصری خبرنگار رویترز
- محمد سلام خبرنگار الجزیره
- معاذ ابوطه خبرنگار شبکه ان‌بی‌سی
- احمد ابوعزیز خبرنگار آزاد
نکته: تمامی خبرنگاران به شهادت رسیده در حال پوشش شرایط بحرانی بیمارستان پس از حمله و موج جدید حملات هوایی رژیم صهیونیستی بودند.
موج گسترده محکومیت صهیونیست‌ها
انجمن خبرنگاران خارجی با ابراز شوک و خشم از شهادت خبرنگاران، خواستار توضیح فوری ارتش صهیونیستی و دفتر نتانیاهو شده است. این نهاد با اعلام اینکه این فاجعه باید نقطه عطفی در توقف جنایات اسرائیل باشد از رهبران جهان خواسته برای حفاظت از خبرنگاران اقدام فوری انجام دهند. طرف‌های دیگری نیز این جنایت را محکوم کرده‌اند از جمله سازمان ملل متحد، فرانسه، آلمان، کانادا، اسپانیا و ترکیه.
کمپین ضد رسانه‌ای نتانیاهو از ۲۰۱۵ تا امروز
بنیامین نتانیاهو از سال ۲۰۱۵ هم‌زمان با بازگشت حزب لیکود به قدرت، پروژه‌ای تدریجی اما هدفمند را برای محدودسازی آزادی رسانه‌ای آغاز کرده است:
نقشه کلی کمپین ضدرسانه‌ای نتانیاهو
- زمان آغاز: پس از بازگشت حزب لیکود به قدرت در ۲۰۱۵
- اوج فشارها: سال ۲۰۲۳، هم‌زمان با تلاش برای تغییر نظام قضایی و اعتراض‌های گسترده
- تشدید مجدد: بعد از عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر 2023
- هدف نهایی: محدودسازی جریان آزاد اطلاعات، سرپوش گذاشتن بر حقایق و حذف صدای مخالف
نهادسازی برای کنترل رسانه‌ها در اراضی اشغالی
- تصویب قوانین ضد رسانه
- تقویت شبکه‌های طرفدار دولت با بودجه عمومی
- سانسور گسترده نظامی و اداری
- تحریم اقتصادی رسانه‌های منتقد
- دخالت در چینش مدیران رسانه‌ای مستقل
- حمله مستقیم به رسانه‌های منتقد
- تلاش برای کنترل سیستم سنجش مخاطب تلویزیونی
تشکیل رسانه‌های وفادار
روزنامه اسرائیل تودی
- بنیان‌گذار: شلدون ادلسون (میلیاردر آمریکایی، حامی ترامپ)
- توزیع رایگان نشریه با هدف از میدان به در کردن رسانه‌های منتقد
کانال ۱۴
- صاحب: ییتسحاک میریلاشویلی (میلیاردر اسرائیلی-روسی)
- رشد سریع با تبلیغات دولتی و معافیت‌های قانونی
- رویکرد: نشر اخبار جعلی، تحریک به خشونت، تبلیغات حکومتی
سانسور نظامی بی‌سابقه (آمار سال ۲۰۲۴)
- ۱۶۳۵ مقاله کاملاً ممنوع شده است.
- ۶۲۶۵ مقاله دیگر اصلاح شده است.
- بالاترین میزان سانسور ثبت‌شده از سال ۲۰۱۱
ممنوعیت‌های رسانه‌ای در جنگ ایران (۲۰۲۵)
- انتشار موقعیت اصابت موشک
- استفاده از پهپاد برای تصویربرداری
- پخش تصاویر مربوط به رهگیری موشک‌ها
- پخش ویدیوهای شبکه‌های اجتماعی بدون بررسی
- بازداشت خبرنگاران در محل تصویربرداری
پشت پرده سانسور شدید رسانه‌ای پس از جنگ غزه
- پنهان کردن تلفات نظامی برای کاهش انتقادات داخلی
- بازسازی چهره «ارتش ادعایی اخلاقی» در حالی که واقعیت خونین است.
- حفظ تصویر ارتش در غرب به عنوان نیروی بازدارنده و محافظ منطقه
- جلوگیری از انتقال پیام مقاومت و افزایش اعتماد عمومی به آن
واحد ویژه خبرنگاران در ارتش اسرائیل
- نام: واحد مشروعیت بخشی
- زمان تشکیل: بلافاصله پس از عملیات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (طوفان الاقصی)
- وظیفه: تولید محتوای تبلیغاتی، جمع‌آوری اطلاعات علیه خبرنگاران و مدیریت افکار عمومی جهانی
مأموریت واحد:
- شناسایی خبرنگاران فعال در غزه
- ادعای ارتباط آن‌ها با حماس یا شاخه نظامی آن
- هدایت روایت رسانه‌ای برای توجیه قتل خبرنگاران
- ارائه اطلاعات تحریف‌شده برای مصرف رسانه‌های غربی
مورد ویژه: انس الشریف خبرنگار الجزیره که توسط ارتش رژیم صهیونیستی هدف قرار گرفت و بلافاصله پس از شهادت، رسانه‌هایی مانند بی بی سی و رویترز بدون ارائه مدرک قابل اعتماد ادعای عضویت او در حماس را بازنشر کردند.
به دوربین نگاه کن و دروغ بگو!
انتشار تصاویر جعلی از غزه
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی درباره تصاویری که رسانه‌ها از بحران انسانی به ویژه وضعیت کودکان گرسنه در غزه منتشر می‌کنند، گفته است: «این تصاویر همه جعلی هستند … آن کودکان بیماری ژنتیکی دارند.»
تهدید نیویورک‌تایمز
نتانیاهو در واکنش به پوشش روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز درباره کودک بیمار در غزه، این رسانه را به دروغ و نشر روایت مغرضانه متهم کرد و گفت: «این دروغ واضح است و اسرائیل در حال بررسی اقدامات قانونی علیه این روزنامه به جرم تهمت است.»
رسانه‌ها، تریبون حماس
نتانیاهو پس از سرگیری عملیات نظامی در غزه گفت: «مجری‌ها در استودیوها دروغ گزارش می‌دهند. خبرنگاران هیچ شرم و خط قرمزی ندارند. آن‌ها مدام پروپاگاندای حماس را تکرار می‌کنند.»
جنگ در جبهه هشتم
نخست وزیر رژیم صهیونیستی در گفت‌وگو با فاکس نیوز: ما درگیر جنگی در هفت جبهه بودیم و این (عرصه رسانه) هشتمین جبهه است. کارزار دروغ‌پراکنی در داخل خود ما جریان دارد. در عصر الکترونیک، دروغ می‌تواند هزار بار دور دنیا بچرخد. (خطاب به خبرنگاران) باید از خودتان خجالت بکشید! این روزنامه‌نگاری نیست. این تسلیم‌شدن در برابر بدترین نوع تبلیغات است.»
خبرنگاران فلسطینی؛ از تهدید تا شهادت
- از آغاز جنگ در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون، دستکم ۲۴۰ خبرنگار در غزه به شهادت رسیده اند؛ برخی منابع این عدد را تا ۲۷۳ نفر نیز گزارش کرده‌اند.
- خبرنگاران فلسطینی، که به دلیل ممانعت از ورود خبرنگاران خارجی به غزه، تنها صدای مستقل در این منطقه‌اند، تحت فشارهای جسمی، روانی و امنیتی شدید فعالیت می‌کنند.
- خبرنگاران فلسطینی در عین آوارگی، کمبود تجهیزات، قطع اینترنت، و تهدید دائم جان، روایت‌گر فجایع جنگی هستند.
- بسیاری از این خبرنگاران در حالی به کار خود ادامه می‌دهند که خانواده‌شان در همان حملاتی که پوشش می‌دهند به شهادت رسیده‌اند.
کاهش نفوذ لابی صهیونیسم در رسانه‌ها و خشم نتانیاهو
یکی از دلایل اصلی عصبانیت و واکنش‌های خشن دولت اسرائیل، به‌ویژه شخص نتانیاهو، نسبت به خبرنگاران و رسانه‌های مستقل، کاهش تدریجی نفوذ سنتی لابی صهیونیستی در عرصه مهندسی روایت در سطح جهانی است. افول این قدرت رسانه‌ای سبب شده که ابعاد واقعی جنایات اسرائیل در اراضی اشغالی، به‌ویژه در نوار غزه، بیش از گذشته افشا شود و رژیم تل‌آویو را در انزوای بین‌المللی بی‌سابقه‌ای قرار دهد.
مهندسی رسانه‌ای: ابزار قدیمی لابی صهیونیسم
برای دهه‌ها، لابی‌های طرفدار اسرائیل با استفاده از شبکه‌های منسجم و بودجه‌های کلان، موفق شدند در روند اطلاع‌رسانی رسانه‌های غربی دخالت کنند. این مداخلات شامل:
- ارسال نامه‌ها و ایمیل‌های اعتراضی سازمان‌یافته
- تهدید حقوقی علیه روزنامه‌نگاران مستقل
- راه‌اندازی کمپین‌های تبلیغاتی هدفمند
- فشار برای تغییر واژگان و محتوای گزارش‌های خبری
چرا روایت رسانه‌ای در غرب تغییر کرد؟
۱. قدرت تصاویر و روایت‌های میدانی
انتشار گسترده و بدون سانسور ویدیوها، عکس‌ها و گزارش‌های میدانی از غزه، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکستن دیوار سانسور ایفا کرد.
۲. اعتراض خبرنگاران به سیاست‌های سردبیری
شماری از خبرنگاران رسانه‌های بزرگ نسبت به جانبداری آشکار سردبیران در پوشش جنگ غزه اعتراض کردند. برخی استعفا دادند، و برخی دیگر به‌صورت علنی علیه سیاست‌های تحریریه موضع گرفتند.
۳. افشاگری درباره سانسور و لابی‌ها
رسانه‌هایی چون اینترسپت و تارنمای +۹۷۲ با انتشار گزارش‌هایی تحقیقی، پرده از مداخلات سازمان‌یافته لابی‌های صهیونیستی در تحریف اخبار و ایجاد سانسور سیستماتیک برداشتند.
۴. شکستن سکوت رسانه‌های حامی اسرائیل
موج قتل‌عام غیرنظامیان، از جمله زنان، کودکان و خبرنگاران، به سطحی رسید که حتی رسانه‌های محافظه‌کار همچون رویترز و آسوشیتدپرس نیز نتوانستند نسبت به آن سکوت کنند.
