اکتبر ۲۰۲۲، درحالی‌که تسلا برای افزایش فروش خود تقلا می‌کرد، با بحران کمبود کشتی برای تحویل خودروهای برقی‌اش مواجه شد. پس از آنکه شرکت اعلام کرد ده‌ها هزار خودرو کمتر از نرخ تولید خود در سه‌ماهه‌ی قبلی تحویل داده، ماسک به سرمایه‌گذاران گفت: «کشتی، قطار و کامیون‌های خودروبر کافی در اختیار نداشتیم.»
و درست در همان زمان که تسلا درگیر این مشکلات بود، بزرگ‌ترین رقیب چینی‌اش راهکاری خلاقانه طراحی کرد. بی‌وای‌دی، که امسال هم در آستانه‌ی پیشی‌گرفتن از تسلا و کسب عنوان پرفروش‌ترین سازنده خودروهای برقی جهان در سال جاری قرار دارد، در سال ۲۰۲۲ تصمیم گرفت ناوگانی متشکل از هفت کشتی غول‌پیکر بسازد که هر کدام ظرفیت حمل هزاران خودرو را دارند.
به گزارش زومیت، در زمانی که تسلا با بحران کمبود کشتی برای تحویل خودروهای خود مواجه بود، رقیب اصلی‌اش، BYD به‌جای اجاره فضا بر روی کشتی‌های باری، تصمیم به ساخت ناوگان اختصاصی خود گرفت؛ مجموعه‌ای از کشتی‌های غول‌پیکر که قادر به حمل هزاران خودرو هستند. این اقدام، بخشی از یک طرح بزرگ‌تر برای کنترل کامل زنجیره تأمین و تسریع هجوم بی‌سابقه به بازارهای کلیدی در اروپا، برزیل و مکزیک است که نه‌تنها تسلا، بلکه خودروسازان سنتی را نیز به چالش می‌کشد.
بااین‌حال، این قمار پرهزینه خالی از ریسک نیست. با تغییر شرایط بازار، کاهش هزینه‌های جهانی حمل‌ونقل و افزایش موانع تجاری، BYD اکنون باید هزینه‌های هنگفت ناوگان خود را با صادرات هرچه بیشتر توجیه کند. آیا این سرمایه‌گذاری عظیم، برگ برنده نهایی بی‌وای‌دی برای سلطه بر اقیانوس‌ها و بازارهای جهانی خواهد بود؟
برخلاف اغلب رقبای غربی که معمولاً فضا را روی کشتی‌های شرکت‌های حمل‌ونقل اجاره می‌کنند، بی‌وای‌دی با حذف واسطه‌ها، برنامه جاه‌طلبانه خود را برای «فروش نیمی از خودروهایش در خارج از چین تا سال ۲۰۳۰» با جدیت بیشتری دنبال می‌کند.
شش فروند از این کشتی‌های عظیم، که با رنگ‌آمیزی چشم‌نواز قرمز و سفید و لوگوی شرکت تزیین شده‌اند، طی یک سال گذشته وارد چرخه فعالیت شده‌اند.
داده‌هایی که بیزنس اینسایدر از شرکت تحلیل دریایی MarineTraffic دریافت کرده، نشان می‌دهد که چگونه این خودروساز چینی با کمک ناوگان جدیدش در حال اجرای یورشی بی‌سابقه به بازارهای بین‌المللی است و با سرازیر کردن محصولاتش به بنادر اروپا، برزیل و مکزیک، هم به مصاف تسلا می‌رود و هم خودروسازان سنتی را پشت سر می‌گذارد.
اولین کشتی بی‌وای‌دی در ژانویه ۲۰۲۴ وارد خدمت شد: BYD Explorer No.1، هیولایی ۲۰۰ متری با ۱۳ عرشه که به‌صورت «roll-on/roll-off» طراحی شده و خودروها می‌توانند مستقیم روی آن وارد و خارج شوند.
در ماه جولای، کشتی ژنگژو با ظرفیت حمل ۷ هزار خودرو به‌عنوان هفتمین عضو ناوگان به ناو دریایی بی‌وای‌دی پیوست. ظرفیت بزرگ‌ترین کشتی این ناوگان یعنی شنژن به بیش از ۹ هزار خودرو می‌رسد و در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین کشتی‌های حمل خودرو در جهان محسوب می‌شود.
این کشتی‌های عظیم تقریباً بدون وقفه در حال سفر هستند. Explorer No.1 پس از آغاز به کار، بلافاصله راهی اروپا شد و نخستین سفر ۴۱ روزه خود را آغاز کرد؛ اولین مأموریت از سه سفر برنامه‌ریزی‌شده‌اش به این قاره در سال ۲۰۲۴.
بی‌ا‌وای‌دی با حذف واسطه‌ها، برنامه خود را برای فروش نیمی از خودروهایش در خارج از چین تا سال ۲۰۳۰ با جدیت بیشتری دنبال می‌کند
البته این کشتی از ماه می ۲۰۲۴ سه بار هم راهی برزیل شده است. در ماه می امسال، این کشتی برای دومین بار در چهار ماه اخیر در بندر پورتوسل پهلو گرفت، درحالی‌که دو کشتی دیگر بی‌وای‌دی یعنی هفی Hefei و شنژن نیز در آوریل و می وارد بنادر برزیل شده بودند.
نکته جالب اینکه هر سه کشتی با ظرفیت کامل وارد برزیل شدند و خالی بازگشتند، چرا که بی‌وی‌دی در تلاش بود خودروهایش را پیش از افزایش تعرفه واردات خودروهای برقی، به این کشور برساند.
و همان‌طور که انتظار می‌رود، سفرهای مکرر کشتی‌ها به اروپا و برزیل با افزایش کم‌سابقه فروش بی‌وای‌دی در هر دو بازار همزمان بوده‌اند.
سفرهای مکرر کشتی‌ها به اروپا و برزیل، با افزایش کم‌سابقه فروش بی‌وای‌دی در هر دو بازار همزمان بوده‌اند
باوجودآنکه بی‌وای‌دی از اظهارنظر رسمی خودداری می‌کند، آمارها به‌تنهایی گویای همه‌چیز هستند. این شرکت در نیمه اول سال ۲۰۲۳ تنها ۲,۵۰۰ خودرو در برزیل فروخته بود؛ اما طبق داده‌های «فدراسیون ملی توزیع وسایل نقلیه موتوری برزیل»، امسال بیش از ۵۶ هزار دستگاه در همین بازار به فروش رسانده است.
این رقم بالاتر از فروش نیسان، رنو و فورد در برزیل است و باعث شده بی‌وای‌دی در یکی از سریع‌ترین بازارهای درحال‌رشد خودروهای برقی جهان، جایگاهی مسلط پیدا کند.
در اروپا نیز اوضاع همین‌قدر چشمگیر به نظر می‌رسد، چنان‌که شرکت در نیمه نخست سال جاری رشد ۳۰۰ درصدی فروش را نسبت به بازه‌ی زمانی مشابه در سال ۲۰۲۴ تجربه کرد.
این خودروساز چینی در ماه آوریل، برای نخستین‌بار تعداد بیشتری خودرو تمام‌برقی نسبت‌به تسلا در بازار اروپا فروخت و در سه فصل متوالی گذشته نیز فروش جهانی خودروهای برقی‌اش از تسلا پیشی گرفته است.
به گفته‌ی اِستیان اوملی، معاون ارشد شرکت تحلیل لجستیک Esgian، بی‌وای‌دی عملاً یک «سرویس شاتل» بین مراکز تولید خود در چین و بنادر کلیدی اروپا و برزیل راه‌اندازی کرده است.
این استراتژی عملاً صنعت حمل‌ونقل خودرو را دگرگون می‌کند؛ صنعتی که سال‌ها توسط چند شرکت باسابقه اداره می‌شد و تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را با دوره‌های زمانی ده‌ساله یا بیشتر اتخاذ می‌کرد.
حرکت مستقیم به یک یا دو بندر هدف، تخلیه یک‌جای هزاران خودروی برقی و برگشت به چین، حتی اگر کشتی کاملاً خالی باشد
در مدل سنتی حمل‌ونقل خودرو، شرکت‌هایی مثل Wallenius Wilhelmsen نروژ یا NYK Line ژاپن، فضای کشتی‌های خود را به چندین خودروساز می‌فروشند؛ بعد هم تلاش می‌کنند در مسیر رفت‌وبرگشت در بیشترین تعداد بندر توقف کنند تا بار خالی نماند و حمل بازگشتی هم داشته باشند.
اما BYD اصلاً با چنین منطق محافظه‌کارانه‌ای بازی نمی‌کند. اوملی، استراتژی این شرک را بسیار متفاوت و صریح می‌داند: «حرکت مستقیم به یک یا دو بندر هدف، تخلیه یک‌جای هزاران خودروی برقی و برگشت به چین حتی اگر کشتی کاملاً خالی باشد.» او همچنین می‌گوید:
«چینی‌ها همان‌طور که چشم‌انداز رقابتی را در بازار خودرو تغییر دادند، حالا قواعد بازی در حوزه حمل‌ونقل خودرو را نیز بازنویسی می‌کنند.»
به‌گفته‌ی استیون دایر، مدیرعامل شرکت مشاوره خودرو AlixPartners، دلیل اصلی هجوم خودروسازان چینی به بازارهای خارجی چیزی نیست جز یک جنگ قیمتی بی‌پایان در داخل کشور؛ نبردی که بیش از ۱۰۰ برند مختلف خودرو برقی در آن برای بقا می‌جنگند و هیچ نشانی از آتش‌بس دیده نمی‌شود.
دایر می‌گوید: «اگر بتوانید خارج از چین موفق شوید، نزد مشتریان اصلی خود در چین هم اعتبار بیشتری کسب می‌کنید.»
دلیل اصلی هجوم خودروسازان چینی به بازارهای خارجی چیزی نیست جز یک جنگ قیمتی بی‌پایان در داخل کشور
بی‌وای‌دی کاملاً به این «تقویت اعتبار» نیاز دارد. در ماه جولای، فروش این خودروساز برای اولین‌بار در سال جاری کاهش یافت و هدف «فروش ۵٫۵ میلیون خودرو در سال ۲۰۲۵» را در معرض خطر قرار داد.
تصمیم بی‌وای‌دی برای راه‌اندازی ناوگان اختصاصی، ریشه در بحران زنجیره تأمین پس از همه‌گیری کووید بین سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳ داشت. زمانی که تقاضا برای کشتیرانی بالا رفت، اما تعداد کشتی‌های تخصصی حمل خودرو به‌شدت کم بود.
اوملی می‌گوید در اوج این بحران، هزینه اجاره یک کشتی حمل خودرو برای مدت یک سال به رقم باورنکردنی ۱۲۵ هزار دلار در روز رسید؛ درحالی‌که قبل از کووید، سقف این رقم چیزی حدود ۲۵ هزار دلار بود.
اگر به ابتدای مطلب بازگردیم، همین بحران بود که خشم ماسک را برانگیخت و BYD را بر آن داشت تا همزمان با ورود جدی به بازارهای بین‌المللی، استراتژی رادیکالی را در پیش بگیرد.
به گفته اوملی، ساختار فعلی به بی‌وای‌دی اجازه می‌دهد که از افزایش دوباره قیمت‌ها غافلگیر نشود و در زمینه‌ی ارسال خودروهایش انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشد: به هر کجا و در هر زمان که بخواهد.
چینی‌ها همان‌طور که چشم‌انداز رقابتی را در بازار خودرو تغییر دادند، حالا قواعد بازی در حوزه حمل‌ونقل خودرو را نیز بازنویسی می‌کنند
کنترل زنجیره تأمین، یکی از ارکان اصلی فرمول موفقیت بی‌وای‌دی محسوب می‌شود که می‌خواهد خودروهای برقی را سریع‌تر و ارزان‌تر از رقبا عرضه کند. این شرکت تقریباً تمام قطعات خود را به‌صورت داخلی تولید می‌کند. استلا لی، معاون اجرایی شرکت، پیش‌تر گفته بود که تنها لاستیک‌ها و شیشه‌های مدل هاچ‌بک «دلفین» در داخل شرکت ساخته نمی‌شوند.
دایر می‌گوید: «گسترش تأمین‌کنندگان قطعات، نه‌تنها قدرت چانه‌زنی بی‌وای‌دی را در بخش هزینه‌ها بالا می‌برد، بلکه به این شرکت امکان می‌دهد فرایندهایش را تسریع کند.»
وقتی ناوگان خودتان را داشته باشید، در شرایط مشابهی قرار دارید، زیرا می‌توانید کارها را بسیار سریع‌تر و منعطف‌تر پیش ببرید. شما می‌توانید کشتی‌هایتان را حتی در میانه راه به هر مقصدی که می‌خواهید، هدایت کنید و از تأمین لجستیک خود اطمینان کامل داشته باشید.
بی‌وای‌دی تنها خودروساز برقی چینی نیست که وارد عرصه کشتیرانی اقیانوس‌پیما می‌شود. رقبایی مانند SAIC Motors ناوگان‌های بزرگ‌تری ساخته‌اند و اوملی تخمین می‌زند که سهم شرکت‌های چینی از ناوگان جهانی حمل خودرو در چند سال آینده از ۱۰ تا ۱۵ درصد فعلی به ۲۵ درصد افزایش یابد.
چنین گام‌های بلندی مستلزم سرمایه‌گذاری‌های کلانی هستند. طبق برآوردها، ساخت چهار کشتی اول حدود ۵۰۰ میلیون دلار روی دست BYD هزینه گذاشت: هر کدام از این کشتی‌ها معمولاً با سرمایه‌ای بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیون دلار ساخته می‌شوند.
ساخت تنها چهار فروند از این کشتی‌ها، حدود ۵۰۰ میلیون دلار برای بی‌وای‌دی هزینه در بر داشته است؛ قماری پرهزینه برای تسلط بر آب‌های آزاد
بااین‌حال هیچ کاهش سرعتی را در ناوگان بی‌وای‌دی مشاهده نمی‌کنیم. طبق آمار شرکت، صادرات ماهانه خودروهای این شرکت در ماه جولای تقریباً سه برابر مدت مشابه سال گذشته بود و کشتی‌هایش تا اینجای امسال شش سفر به اروپا داشته‌اند.
حالا ناوگان بی‌وای‌دی استراتژی «سرویس شاتل» خود را در مکزیک پیاده می‌کند. کشتی ۲۰۰ متری «چانگژو» (Changzhou) در ماه ژوئن به‌عنوان اولین شناور BYD وارد این کشور شد و پس از عبور از اقیانوس آرام، یک ماه بعد با محموله‌ای دیگر بازگشت. کشتی «Explorer No.1» نیز به‌تازگی همین مسیر را طی کرده و در ۱۴ آگوست در بندر لازارو کاردناس مکزیک پهلوگرفته است.
گرچه این شرکت طرح‌های سابق خود را برای ساخت کارخانه در مکزیک کنار گذاشت، اما خودروهای برقی‌اش همچنان در این کشور تقاضای بالایی دارند. مدیران شرکت انتظار دارند فروش آن‌ها امسال دوبرابر شود.
داده‌های Esgian نشان می‌دهد که چهار کشتی ردیابی‌شده بی‌وای‌دی یعنی اکسپلورر ۱، شنژن، هفی و چانگژو امسال بیش از هر بندر دیگری در خارج از آسیا، به بنادر مازاتلان و لازارو کاردناس مکزیک و همچنین پورتوسل برزیل سفر کرده‌اند.
گرچه خیز بلند بی‌وای‌دی در کشتی‌سازی به این شرکت اجازه می‌دهد در سطح بی‌سابقه‌ای محصولاتش را صادر کند، اما این استراتژی خالی از ریسک نیست. در دو سال گذشته، این شرکت و رقبای چینی‌اش آن‌قدر خودرو روانه اروپا کردند که زیرساخت‌های بندری تحت‌فشار قرار گرفت و برخی از بنادر عملاً به پارکینگ‌های عظیم خودرو تبدیل شدند.
ماتیاس اشمیت، تحلیلگر خودرو مستقر در آلمان، می‌گوید که بخش اعظم فروش بی‌وای‌دی در اروپا به شرکت‌ها و نمایندگی‌ها اختصاص دارد، نه مصرف‌کنندگان نهایی. به عقیده او، BYD عمداً در حال اشباع بازار از طریق کانال‌های سازمانی است تا با ایجاد موج اولیه، برندش در ذهن مصرف‌کنندگان اروپایی جا بیفتد.
از طرف دیگر بحران عرضه کشتی که BYD را به فکر توسعه‌ی ناوگان اختصاصی انداخت، امروز تا حد زیادی فروکش کرده است. در دو سال گذشته موجی از کشتی‌های خودروبر راهی اقیانوس‌ها شده‌اند و همین موضوع قیمت‌ها را از ۱۲۵ هزار دلار در روز به حدود ۵۰ هزار دلار رسانده است. پیش‌بینی می‌شود که این رقم احتمالاً تا حدود ۳۰ هزار دلار نیز کاهش یابد.
بحران عرضه کشتی که BYD را به فکر توسعه ناوگان اختصاصی انداخت، امروز تا حد زیادی فروکش کرده و قیمت‌ها به شدت کاهش یافته‌اند
اشمیت می‌گوید حالا که حمل‌ونقل با شرکت‌های خارجی گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر شده، BYD باید هزینه‌های هنگفت اداره ناوگان خود را با صادرات بیشتر توجیه کند. او اضافه می‌کند: «احتمالاً این موضوع یکی از دلایل حجم بالای خودروهایی است که وارد به اروپا می‌شوند. شرکت باید این کشتی‌ها را تا جای ممکن پر کند تا استفاده از آن‌ها توجیه اقتصادی داشته باشد.»
الکساندر براون» تحلیلگر ارشد مؤسسه مطالعات چین مرکاتور در برلین می‌گوید از زمانی که بی‌وای‌دی تمام‌قد وارد عرصه کشتیرانی شد، «خیلی چیزها تغییر کرده است». کشورهای غربی برای محافظت از صنایع خودروسازی‌شان موانع تجاری را افزایش دادند و دولت ترامپ اساساً نقشه تجارت جهانی را با تعرفه‌های جدید بازآرایی کرده است.
با درنظرگرفتن این رویکرد حمایتی، بی‌وای‌دی به سرمایه‌گذاری کلیدی دیگری فکر می‌کند: کارخانه‌های خارج از چین. این شرکت به‌تازگی تولید در کارخانه جدید خود در برزیل را آغاز کرده؛ در همان سایتی که فورد پس از یک قرن حضور، در سال ۲۰۲۱ به‌دلیل ضرردهی شدید تعطیل کرد.
خودروساز دیترویتی چندین کارخانه را هم در اروپا تعطیل کرده و اکنون خودروسازان چینی در حال پر کردن این خلأ هستند. بی‌وای‌دی هم خطوط جدیدی را در مجارستان و ترکیه برای بازار اروپا می‌سازد.
همان‌طور که براون در پایان می‌گوید، شاید اگر بی‌وای‌دی از افزایش شدید تعرفه‌ها خبر داشت، «مسیر متفاوتی را در پیش می‌گرفت.»
