به گزارش اقتصادنیوز، شینا انصاری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در رویداد جامع معدن و صنایع معدنی گفت: یکی از اساسی‌ترین مسائل ما در حوزه محیط زیست، چه در سطح جهان و چه در کشور ما، پیامد سال‌ها بی‌توجهی به توسعه پایدار است. امروز با ابرچالش‌هایی مواجه هستیم: موضوع آلاینده‌ها، تخریب عرصه‌های طبیعی، از دست رفتن تنوع زیستی، محدودیت منابع آب و ناترازی انرژی؛ همه این موارد حاصل سال‌ها بی‌توجهی به موضوع محیط زیست بوده است.
وی افزود: توجه صنایع، به‌ویژه صنایع معدنی، به توسعه پایدار و قرار دادن محیط زیست به عنوان یک اصل محوری در فرآیند توسعه، یقیناً می‌تواند به بهبود کیفیت محیط زیست کمک کند.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اگر بخواهم از وضعیت فعلی کشور آغاز کنم، باید گفت که با وجود سال‌ها بی‌توجهی به محیط زیست، کشور ما همچنان از تنوع زیستی غنی در دنیا شناخته می‌شود. از نظر گیاهی، ۸۶۶۰ گونه در کشور شناسایی شده که یک‌سوم آن‌ها گونه‌های انحصاری و یونیک هستند. در میان گونه‌های جانوری، ۲۳۶۲ گونه مهره‌دار و حدود ۳۵۰۰۰ گونه بی‌مهره داریم. هر یک از این اجزا بخشی از سیستم‌های محیط زیستی ما را تشکیل می‌دهند و نابودی هر کدام می‌تواند اثرات مهم و گسترده‌ای بر بقای سایر زیستمندان داشته باشد.
معاون رئیس‌جمهور گفت: کشور ما دارای گونه‌های حیات وحش غنی، نقاط داغ تنوع زیستی و کریدورهای حیات وحش است که بسیاری از آن‌ها در محدوده فعالیت‌های معدنی قرار دارند. در حال حاضر بیش از ۶۴۰ معدن فعال در داخل مناطق حفاظت‌شده وجود دارد، یعنی حدود ۱۲ درصد، در حالی که مطابق اهداف کنوانسیون تنوع زیستی، باید ۳۰ درصد از سرزمین تحت حفاظت قرار گیرد. حتی در همین ۱۱ درصد مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، گونه‌هایی وجود دارند که ضرورت حفاظت از آن‌ها حیاتی است، زیرا این‌ها میراث آیندگان ما هستند.
وی ادامه داد: فعالیت‌های معدنی، به‌ویژه بهره‌برداری‌های غیر اصولی، پیامدهای قابل توجهی دارند. طی دهه گذشته بیش از ۴۰ میلیارد تن سنگ باطله و حداقل بیش از ۸ میلیارد تن باطله فرآیندی معدنی تولید شده است. این فعالیت‌ها باعث شده تا بیش از پنج شکست در سدهای باطله طی دو تا سه دهه اخیر رخ دهد که منجر به آلودگی شدید مناطق شده است. سایر پیامدهای بهره‌برداری ناپایدار معادن شامل آلودگی آب‌های زیرزمینی، آلودگی خاک به علت نشت باطله‌ها، آلودگی هوا و انتشار ترکیبات آلاینده مانند سیانید و جیوه در معادن طلا، و تغییرات ژئوپلیتیکی و محیطی است.
انصاری گفت: بنابراین، ضرورت دارد که در کنار فعالیت‌های معدنی، به بازسازی و احیای محیط زیست توجه شود. معادن باید برنامه‌ای برای بازسازی و احیا داشته باشند، اما متأسفانه بسیاری از معادن متروکه، به‌ویژه معادن فلزی، به هات‌اسپات آلودگی تبدیل شده و محیط پیرامونی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
اقتصادنیوز: استاد اقتصاد دانشگاه شریف گفت: برخی از مشکلات کنونی از مرحله بحران عبور کرده‌اند و صندوق‌های بازنشستگی کاملا ورشکسته‌اند و هزینه‌های آن‌ها به طور کامل بر بودجه دولت تحمیل شده است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بررسی چالش‌های معدن و مدیریت و بهره‌برداری پایدار معادن گفت: باید در مدیریت و بهره‌برداری معادن چند محور مورد توجه قرار بگیرد. نکته اول وضعیت جوامع بومی و محلی است. متأسفانه بسیاری از چالش‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها در بخش معدن بدون توجه به حقوق ذاتی و قانونی جوامع محلی انجام می‌شود و این مسئله منجر به تعارضات اجتماعی می‌شود. توجه به اثرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی فعالیت‌های معدنی بر جوامع محلی ضروری است.
وی ادامه داد: دومین مورد عدم رعایت ضوابط و الزامات محیط زیستی است. باوجود تهدیداتی که در اسناد بالادستی محیط زیستی کشور ذکر شده، رعایت ضوابط و استانداردهای ملی در بسیاری از معادن وضعیت مناسبی ندارد. به عنوان مثال، قانون حفاظت از خاک و ماده ۱۱۶ آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون معادن هنوز به طور کامل اجرا نمی‌شود.
انصاری افزود: سومین مورد نبود استراتژی و برنامه جامع است. نمونه‌ای از این مشکل، صدور مجوز واردات باتری‌های اسقاطی توسط سازمان محیط زیست در محدوده ۴ تا ۱۵ هزار تن، و هم‌زمان صدور مجوز اکتشاف و بهره‌برداری معادن سرب و روی توسط وزارت صمت است. در حالی که بیش از ۹۰ درصد معادن کشور نسبت به صدور کنسانتره به خارج از کشور اقدام می‌کنند. این مسئله نشان‌دهنده فقدان استراتژی و برنامه جامع برای مدیریت پایدار منابع معدنی و حفاظت از محیط زیست است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: علاوه بر این، بسیاری از فعالیت‌های معدنی، به ویژه استخراج مواد معدنی، منجر به آسیب‌های جدی به محیط زیست می‌شوند. به عنوان نمونه، در طول دهه گذشته بیش از ۴۰ میلیارد تن سنگ باطله و حداقل ۸ میلیارد تن باطله فرآیندی معدنی تولید شده است. در این مدت، پنج شکست سدهای باطله رخ داده که باعث آلودگی شدید محیط زیست شده است. سایر پیامدها شامل آلودگی آب‌های زیرزمینی، خاک و هوا، انتشار ترکیبات آلاینده مثل سیانید و جیوه در معادن طلا و تغییرات ژئوپلیتیکی محیط است.
وی در پایان گفت: ضرورت دارد توسعه صنایع معدنی با رعایت اصول توسعه پایدار و توجه ویژه به محیط زیست و جوامع محلی همراه باشد. حفظ و احیای طبیعت، توجه به حقوق جوامع محلی و تدوین استراتژی‌های جامع، تنها راه تضمین بقای منابع طبیعی و میراث آیندگان ماست.
