به گزارش خبرنگار مهر، جعل اسناد یکی از جرایم مهم و شایع در نظام حقوقی به شمار می‌رود که می‌تواند منجر به تضییع حقوق افراد و اختلال در نظم اقتصادی و اجتماعی شود. اثبات جعلی بودن یک سند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا سند در حقوق ایران از ادله معتبر اثبات دعوا محسوب می‌شود و تا زمانی که جعلیت آن اثبات نشود، قابلیت استناد دارد.
اثبات جعلی بودن سند در نظام حقوقی ایران فرایندی حساس و تخصصی است که نیازمند ارائه دلایل و مدارک معتبر به دادگاه است. جعلی بودن سند می‌تواند شامل جعل مادی (تغییر در خود سند) یا جعل معنوی (تحریف یا دروغ‌پردازی در محتوا) باشد. برای اثبات این ادعا، باید مراحل قانونی خاصی طی شود و دادگاه پس از بررسی‌های لازم و ارزیابی ادله، در مورد جعلی بودن یا نبودن سند تصمیم‌گیری می‌کند. در این گزارش، مراحل و راه‌های قانونی اثبات جعلی بودن سند مورد بررسی قرار می‌گیرد.
جعل به معنای ساختن، تغییر دادن یا تحریف سند به‌گونه‌ای است که برخلاف واقع جلوه کند. سند مجعول ممکن است رسمی (مانند اسناد ثبتی و دولتی) یا عادی (مانند قراردادهای خصوصی) باشد. در هر صورت، اثبات جعلیت سند نیازمند طی مراحل قانونی است. برای اثبات جعلی بودن یک سند، شما باید به دادگاه حقوقی یا کیفری (بسته به نوع پرونده و سند مورد بحث) مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت کنید. این شکایت ممکن است به عنوان بخشی از دعوی حقوقی یا کیفری مطرح شود، یا به‌طور مستقل به‌عنوان یک دعوی جعل ارائه شود.
اثبات جعلی بودن سند مستلزم طرح دعوا در دادگاه است و این دعوا می‌تواند در دو قالب حقوقی یا کیفری دنبال شود. بر اساس مقررات، اگر سند جعلی برای فریب در یک معامله یا قرارداد به‌کار گرفته شود، موضوع در قالب دعوای حقوقی مطرح خواهد شد. اما چنانچه سند جعلی به قصد ارتکاب جرم یا فریب در روابط حقوقی مورد استفاده قرار گیرد و ابعاد کیفری داشته باشد، دعوا به‌عنوان دعوای کیفری مطرح شده و پرونده در مراجع قضائی کیفری رسیدگی می‌شود.
اثبات جعلی بودن سند تنها با ارائه دلایل و مدارک کافی در دادگاه امکان‌پذیر است. در این زمینه، مقایسه اسناد اصلی با سند مورد ادعا، استفاده از شهادت شهود در صورت مشاهده جعل یا تغییر، و همچنین اخذ نظر کارشناسان رسمی دادگستری در حوزه خط، امضا و اسناد از مهم‌ترین راه‌های تشخیص جعلیت سند به شمار می‌رود.
ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری
یکی از مهم‌ترین مراحل در روند اثبات جعلی بودن سند، ارجاع آن به کارشناس رسمی دادگستری است.
دادگاه در صورت لزوم، سند را برای بررسی تخصصی به کارشناس ارسال می‌کند و کارشناس با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های ویژه به ارزیابی آن می‌پردازد. این بررسی شامل تطابق امضا و دست‌خط با نمونه‌های واقعی، بررسی اصالت مهرها، شناسایی تغییرات یا دستکاریهای ظاهری در متن و تاریخ‌ها، و همچنین بررسی نوع کاغذ و جوهر با بهره‌گیری از ابزارهایی مانند نور ماوراءبنفش برای کشف دستکاریهای احتمالی است.
پس از بررسی سند توسط کارشناس رسمی، گزارش کارشناسی به دادگاه ارائه می‌شود. این گزارش نقش مهمی در تصمیم‌گیری دادگاه دارد و می‌تواند به اثبات یا رد ادعای جعل کمک کند. اگر یکی از طرفین نسبت به نظر کارشناس اعتراض داشته باشد، می‌تواند درخواست ارجاع به کارشناس دوم یا هیأت کارشناسان را مطرح کند.
پس از بررسی مدارک، شهادت شهود و گزارش‌های کارشناسی، دادگاه در نهایت رأی خود را صادر می‌کند. در صورتی که جعلی بودن سند محرز شود، سند باطل اعلام خواهد شد و جاعل یا استفاده‌کننده از آن تحت پیگرد قانونی قرار گرفته و با مجازات‌های کیفری مواجه می‌شود.
در مجموع، اثبات جعلی بودن سند فرایندی دقیق و حقوقی است که نیازمند ارائه دلایل کافی و استفاده از کارشناسی تخصصی است. آگاهی شهروندان از این مراحل می‌تواند از بسیاری از دعاوی و خسارت‌های احتمالی جلوگیری کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود در مواجهه با هرگونه سند مشکوک، افراد از طریق طرح دعوا در مراجع قضائی و مشورت با وکیل متخصص، مسیر قانونی را برای اثبات جعلیت دنبال کنند.
