به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای مهدی صفری با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به پرسش ها درباره الزامات و اولویت‌های دیپلماسی اقتصادی در برنامه هفتم، پاسخ داد. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
مجری: در دنیای امروز دیگر دیپلماسی محدود به گفت‌و‌گو‌های سیاسی نیست در عصری داریم زندگی می‌کنیم که اقتصاد به موتور محرک روابط بین الملل تبدیل شده و شده موضوع دیپلماسی اقتصادی یک شاه کلید و یک کلید اساسی برای عبور از چالش‌ها و موانع و البته ایجاد فرصت‌ها در ماده ۱۰۱ برنامه هفتم پیشرفت هم بر مسئله تقویت رویکرد اقتصاد محور در حوزه سیاست خارجی و روابط منطقه‌ای و همچنین موضوعات بین‌المللی و تقویت پیوند‌های اقتصادی با اولویت همسایگان تاکید شده در گفتگوی ویژه خبری امشب می‌خواهیم بپردازیم به الزامات و اولویت‌های دیپلماسی اقتصادی در برنامه هفتم.
سوال: در موضوعی که اشاره کردم یعنی موضوع الزامات و بایسته‌های دیپلماسی اقتصادی در برنامه هفتم و بحث کلی دیپلماسی اقتصادی برای اینکه بررسی کنیم و وجه‌های مختلف آن را باز تعریف کنیم نیاز داریم بدانیم که در موضوع اقتصاد و در دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران اصلاً در منطقه و بین کشورهای همسایه در چه جایگاهی هستیم بر اساس شاخص‌های مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی؟
صفری: سوال بسیار مهمی است، با تجربه‌ای که من دارم در ابعاد هم اقتصادی و هم سیاسی می‌توانم به صورت صراحتاً خدمت شما عرض کنم، چون جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا از لحاظ توان اقتصادی و تکنولوژیک به خصوص روی پروژه‌های دانش بنیان ما در سطح بالایی هستیم دانش بنیان را که من خدمت شما عرض کنم می‌دانید امروزه چهار تکنولوژی است که در دنیا کار خودش را دارد به جلو می‌برد یکی آی‌تی است، یکی بایو است بیوتکنولوژی، یکی نانو است نانوتکنولوژی و یکی هم روان شناختی است، ما الحمدلله در این چهار شاخه در بخش‌های دانش بنیان رشد بسیار خوبی داشتیم و اصلاً قابل مقایسه با کشورهای همسایه نیستیم، من خدمت شما عرض کنم به خصوص در اغلب کشورهای همسایه حالا من کاری به عراق و اینها ندارم اون‌هایی که احساس می‌کنند در سطح بالا هستند تقاضای این را دارند که شرکت‌های دانش بنیان ما در تمام رشته‌ها بروند آنجا و کارخانجات مربوطه را که حالا بعضی‌ها موافق هستند، بعضی‌ها موافق نیستند این کار انجام شود، که به نظر من اگر ما بخواهیم یک اقتصاد و صادرات و واردات پایدار با همسایه‌ها داشته باشیم بعد از صادرات باید ما انتقال تکنولوژی در این شاخه‌ها داشته باشیم تا بتوانیم در آن کشور حضور دائمی داشته باشیم حالا یکی می‌گوید که این دانش را می‌برید چه کار می‌کنید آن وقت ما تلاش می‌کنیم آن دانشی که انتقال دادیم در داخل کشور رشدش بدهیم، مثلاً از درجه آ به ب ببریم و ب را به سی ببریم، همین انتقال باعث رشد ما می‌شود در داخل برای کار، پس می‌توانیم بگوییم در زمینه‌های مختلف ما در منطقه می‌توانیم بگوییم اول هستیم.
سوال: الان نقاط قوت ما را در دیپلماسی اقتصادی بهش اشاره کردید در مقایسه با کشورهای منطقه، اما اگر بخواهیم برخی از کشور‌ها را رصد کنیم و بپردازیم و نگاه واقع بینانه داشته باشیم نقاط ضعف ما کدام‌ها هستند اگر موضوعاتی مثل موضوع سرمایه‌گذاری موضوع جذب سرمایه‌گذار موضوع توسعه روابط تجاری ما الان در چه وضعیتی هستیم نقاط قوتمان کدام‌ها هستند برای تقویت نقاط ضعف باید چه چالش‌هایی مدنظر قرار بگیرد و رصد شود و برطرف شود؟
صفری: ببینید در دیپلماسی اقتصادی اولاً شما فرمودید در این دوره جدید اقتصاد به عنوان یک کار دیپلماسی ولی اگر به تاریخ برگردید می‌بینید که اغلب جنگ‌ها به خاطر مسائل اقتصادی بوده و یا به خاطر معدن الماس بوده، یا مس بوده، یا طلا بوده که این لشکرکشی‌ها بوده، پس دیپلماسی اقتصادی همواره از روز اول بوده منتها توجهی بهش نمی‌شده، اما نکته اینجاست که شما می‌فرمایید فقط در کار اقتصاد سرمایه‌گذاری نیست سرمایه‌گذاری فاکتور مهمی است، اما ما در دیپلماسی اقتصادی آمده‌ایم تا ۱۰ تا ۱۲ فاکتور را تعریف کرده‌ایم یکی زمینه صادرات است ببینید صادرات مهم است عنوان اولش را هم ما گفتیم خلق ارز خارجی یعنی خلق چطور می‌شود؟ با صادرات شما می‌توانید تولید ارز کنید، ارز خارجی با واردات هم می‌توانید تولید ارز کنید، حالا شما سوال می‌فرمایید که چه جوری با واردات ما تولید می‌کنیم ما با همین دیپلماسی اقتصادی با تنوع بخشی می‌توانیم کالایی را که وارد می‌کردیم با قیمت آ به آ دوم برسانیم.
سوال: یک نکته آقای دکتر صفری ما الان در این بحث تقویت صادرات و موضوع واردات که حضرت عالی اشاره می‌کنید یک جایی شاید برای مردم سوال باشد ما موضوع تحریم را داریم ما مکانیزم ماشه را داریم ما بحث اف‌ای تی اف را داریم صفری با کشورهای همسایه که ما مشکل صادرات نداریم سوال برخی معتقد هستند با نگاه به همین موضوعات ما حتی با کشورهای همسایه هم ممکن است این دیپلماسی اقتصادی را نتوانیم برقرار کنیم؟
صفری: ببینید آنها حالا معتقدند ولی انجام شده و می‌شود مثلاً اگر ما با پاکستان تعرفه‌های ترجیحی که اخیراً امضا کردیم آن کانال غیر رسمی که مثلاً ما یک میلیارد یک میلیارد و نیم کانال رسمی مان بود یک میلیارد و یک و نیم میلیارد غیر رسمی الان این دارد هدایت می‌شود در کانال رسمی یعنی با تعرفه‌های ترجیحی با پکیج‌هایی که تعریف می‌کنیم، بله ممکن است سخت باشد ولی باید ما راه حل برایش پیدا کنیم، مثال می‌زنم در مورد گمرکات ما باید با کشورهای همسایه حتماً پکیج گمرک سبز را داشته باشیم در مورد ترانزیت حالا من اگر این را شما می‌گویید من دارم می‌گویم که صادرات واردات انتقال تکنولوژی، ترانزیت، ترانزیت انرژی، ترانزیت برق، سرمایه‌گذاری که فرمودید و صادرات دانش بنیان و از همه مهمتر صدور خدمات مهندسی، چون صدور خدمات مهندسی یک زمان ما مشکل داشتیم برای ضمانت، ولی الان با این عضویت که در بریکس و شانگهای داریم و این همکاری‌هایی که ما با روسیه شروع کردیم از جهت روبل و ریال و کشورهای سی‌آی‌اس هنوز اینها روبل حاکم آنجا ما می‌توانیم این مشکل را حل کنیم در کشورهای بریکس کشوری که عضو بریکس است می‌تواند از طریق آن مکانیزم‌ها و ساختار‌های مالی مسئله ضمانتنامه را حل کند نباید نشست و بگوییم که ماشه را فشار دادند پس کار سخت می‌شود، باید راه حل برایش پیدا کرد حتی ما در آفریقا که در صدور خدمات مهندسی در مناقصات شرکت می‌کردیم راه حل پیدا کرده بودیم که به چه صورتی ما ضمانت‌نامه‌ها را بدهیم الان صندوق ضمانت که در داخل کشور بود افزایش سرمایه داد خیلی از این کار‌ها را پوشش می‌داد، دوم با کار‌های ترکیبی که با بیمه‌های کشورهای متقابل در منطقه و همسایه‌ها داشتیم بیمه‌های متقابل این پوشش را می‌داد مثلاً با روسیه مثلاً وزارت صمت ما بخش بازرگانی‌اش بخش ضمانتش با روسیه تفاهم نامه‌ای داشت که دو طرف با همدیگر پوشش بدهند اگر این کار را شما در سی‌آی‌اس انجام بدهید و کشورهای همسایه ما با آن قدرت صنایع صدور خدمات مهندسی که داریم می‌توانیم پوشش توانایی که داریم در این سمت داشته باشیم.
سوال: آقای دکتر الان دارید ابزار‌ها را می‌گویید راه حل‌ها را می‌گویید و تاکید می‌کنید که می‌توانیم با راه حل پیدا کردن چقدر راه حل پیدا کردیم الان یعنی می‌خواهم در قالب یک سوال بپرسم این دیپلماسی اقتصادی که با پیدا کردن راه حل و ایجاد ارتباط همراه می‌شود چقدر ما بهش دست پیدا کردیم چقدر از آن سنتی بودن خودمان خارج شدیم و به این سمت متمایل هستیم؟
صفری: ببینید در هر بخش مثلاً فرض کنید با حضور در اوراسیا البته می‌دانید ما وارد منطقه آزادش شدیم حالا تازگی ناظر شدیم ان شاالله به زودی هم بتوانیم عضو شویم، ببینید با حضور در همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای این خودش یکی از مسائل رفع مانع است با کشور‌ها مثل اکو، اکو اقتصادی است شانگهای بخش اقتصادیش با کشور‌ها بریکس اوراسیا ببینید وقتی زمانی که وارد بخش آزاد همکاری‌های اوراسیا شدیم شاید بین ۲۰ تا ۲۵ برابر توانستیم افزایش صادرات داشته باشیم و یا رفت و آمد داشته باشیم ناظر و عضویت می‌تواند در اکو، ببینید اهمیت دادن به مسائل اقتصادی و همکاری‌های اقتصادی که با کشور‌ها به صورت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای داریم می‌توانیم من یکی از نکات را که بگویم ما با عضویت مثل شانگهای، مثل بریکس، مثل اکو، مثل اوراسیا داریم یواش یواش این مسئله را حل می‌کنیم یعنی وقتی عضو بریکس شدیم، یعنی فرامنطقه در آفریقا می‌توانیم کار کنیم در آمریکای لاتین می‌توانیم کار کنیم در آسیا می‌توانیم کار کنیم در هند می‌توانیم کار کنیم در پاکستان در شانگهای در مورد اکو پس راه حل دارد منتها باید دنبالش باشیم به خصوص علاوه بر همکاری با کشورهای همسایه و پکیج‌های مختلف ببینید باید ابزار داشته باشیم دیپلماسی من می‌روم پروژه بده می‌گوید چشم ولی ابزار می‌خواهد ابزارش چیست باید تسهیل کنیم، یکی همین تعرفه‌های ترجیحی است، گمرک سبز ما نباید وقتی که کالای یک کشوری می‌خواهد ترانزیت شود حدود یک ماه طول بکشد این باید از بندر انزلی یا از سرخس به بندرعباس ماکسیمم ۷ روز یا ۸ روز که این دارد تصحیح می‌شود.
سوال: ما کریدور‌های خیلی خوبی رو داریم کوریدور شمال جنوب را داریم من می‌خواهم هر کدام را هم به ما توضیح بدهید که چقدر نقش دارد و چقدر استفاده کردیم و چقدر رفتیم به سمت فعال سازی؟
صفری: ببینید صادرات اولین چیزی بود برای خلق ارز واردات خلق ارزش چطوری بود چند منبع کردن مثلاً من چندین بار مثال زدم مثلاً ما کود شیمیایی را داشتیم از یک کشور می‌آوردیم منحصر‌به‌فرد بود نفس ما را می‌گرفت تا بدهد، ولی وقتی که آمدیم به چند کشور ما رجوع کردیم و داریم این کالا را وارد می‌کنیم این داستان چیست؟ الان قیمت ارزان‌تر شده آسان‌تر به دست می‌آوریم و بعد از این آمدیم همین مشکل خودمان را داریم انتقال تکنولوژی می‌دهیم و داریم در داخل تولید می‌کنیم مثلاً از معدن مربوطه الان فعال شده الان در بندرعباس کارخانه دارد تجهیز می‌شود که ان شاالله بعد از دو سال سه سال دیگر بتوانیم کالا را خودمان تولید کنیم، پس صادرات واردات و انتقال تکنولوژی البته من خدمت شما عرض کنم انتقال تکنولوژی دو طرفه است فقط یک طرفه نیست یک جا‌هایی ما بحران داریم.
ادامه دارد
