خبرآنلاین - رسول سلیمی: جنگ اوکراین، که از فوریه ۲۰۲۲ با تهاجم روسیه آغاز شد، پس از سه سال و نیم به یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های ژئوپولیتیکی اروپا تبدیل شده است. با بیش از ۵۰۰,۰۰۰ کشته و زخمی (برآورد سازمان ملل، ژوئن ۲۰۲۵) و خسارت‌های اقتصادی بیش از ۴۵۰ میلیارد دلار، اوکراین در موقعیت نظامی و اقتصادی شکننده‌ای قرار دارد. دیدار دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین در آلاسکا، که بدون حضور ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، برگزار شد، نگرانی‌های عمیقی در کی‌یف ایجاد کرده است.
این مذاکرات، که به گفته کاخ سفید «تمرین گوش‌دادن» و نه تصمیم‌گیری نهایی است، با نمایش قدرت نظامی آمریکا (پرواز بمب‌افکن‌های B-۲) و استقبال گرم از پوتین همراه بود.
انتظارات اوکراین از مذاکرات آلاسکا
اوکراین، به‌عنوان کشوری که مستقیماً درگیر جنگ با روسیه است، انتظارات مشخصی از مذاکرات آلاسکا دارد، اما غیبتش در این نشست نگرانی‌هایی را درباره نادیده گرفته شدن منافعش ایجاد کرده است که انتظارات کی‌یف را به شرح زیر قابل ارزیابی کرده است:
۱. آتش‌بس فوری بدون واگذاری سرزمین:
زلنسکی در دیدار با کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، تأکید کرد که «آتش‌بس فوری» باید اولویت مذاکرات باشد. او خواستار توقف حملات روسیه به غیرنظامیان و زیرساخت‌های انرژی اوکراین شد، بدون پذیرش هرگونه واگذاری سرزمینی. به گزارش نیویورک تایمز، زلنسکی هرگونه پیشنهاد برای واگذاری مناطق دونتسک و لوهانسک را «غیرقابل قبول» خواند و آن را نقض تمامیت ارضی اوکراین دانست.
۲. تضمین‌های امنیتی بلندمدت:
اوکراین خواستار تضمین‌های امنیتی قوی از غرب، به‌ویژه آمریکا و ناتو، است تا از حملات آینده روسیه جلوگیری کند. به گفته آلونا گتمانچوک، رئیس مأموریت اوکراین در ناتو، کی‌یف انتظار دارد آمریکا در هر توافق صلح، نقش ضامن امنیتی را ایفا کند. این تضمین‌ها می‌تواند شامل تأمین تسلیحات پیشرفته، استقرار نیروهای ناتو در مرزهای اوکراین، یا توافق‌های دوجانبه امنیتی باشد.
۳. مشارکت مستقیم در مذاکرات:
زلنسکی و مقامات اوکراینی بارها تأکید کرده‌اند که هیچ توافقی بدون حضور اوکراین نباید نهایی شود. به گزارش دویچه‌وله، زلنسکی در تماس ویدیویی با رهبران اروپایی در ۱۴ اوت ۲۰۲۵ خواستار برگزاری نشست دوم با حضور خود و پوتین شد. او گفت: «ما باید در میز مذاکره باشیم تا منافع اوکراین نادیده گرفته نشود.» غیبت اوکراین در آلاسکا به‌عنوان یک «شکست دیپلماتیک» تلقی شده است.
۴. حفظ فشار بر روسیه:
همچنین اوکراین انتظار دارد آمریکا و متحدانش فشارهای اقتصادی و نظامی بر روسیه را حفظ کنند. زلنسکی در دیدار با فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، در برلین، خواستار ادامه تحریم‌ها و تأمین تسلیحات برای کی‌یف شد تا توازن نظامی در برابر روسیه حفظ شود.
۵. بازگشت سرزمین‌های اشغالی:
اوکراین بر بازگرداندن تمام سرزمین‌های اشغالی، از جمله کریمه و مناطق شرقی، تأکید دارد. به گزارش فایننشال تایمز، کی‌یف هرگونه پیشنهاد برای به رسمیت شناختن کنترل روسیه بر دونتسک، لوهانسک، یا کریمه را رد کرده و آن را «تسلیم» در برابر پوتین می‌داند.
واکنش‌های اوکراین به نشست آلاسکا
نشست آلاسکا با واکنش‌های تند و احساسی در اوکراین همراه بود.تصاویر استقبال گرم ترامپ از پوتین و پرواز بمب‌افکن‌های B-۲ در آسمان آلاسکا، خشم و ناامیدی مردم اوکراین را برانگیخت. شبکه اسکای نیوز پیام‌های صوتی و متنی از اوکراینی‌ها منتشر کرد که این دیدار را «خیانت دیپلماتیک» و «نمایش قدرت به نفع پوتین» توصیف کردند. یک شهروند اوکراینی به اسکای نیوز گفت: «جهان تازه معنای دیپلماسی ترامپی را کشف کرد.»
زلنسکی نیز در اظهاراتی به نیویورک تایمز گفت: «پوتین برنده این دیدار خواهد بود؛ او فقط به دنبال عکس گرفتن با ترامپ است.» او معتقد است که این نشست بیشتر به نفع پوتین است، که با حکم بازداشت دیوان کیفری بین‌المللی (مارس ۲۰۲۳) مواجه است و از این دیدار برای خروج از انزوای دیپلماتیک استفاده می‌کند. زلنسکی همچنین هشدار داد که هرگونه توافق بدون حضور اوکراین، مشروعیت ندارد.
در همین راستا مقامات اوکراینی، از جمله آلونا گتمانچوک، این دیدار را «امتیازی سیاسی به پوتین» خواندند. به گفته او، پوتین با سفر به خاک آمریکا، نه‌تنها از انزوا خارج شده، بلکه به‌عنوان همتای سیاسی پذیرفته شده است. این موضوع نگرانی‌هایی را درباره کاهش فشارهای بین‌المللی بر روسیه ایجاد کرده است.
چرا اوکراین نگران است؟
عدم حضور زلنسکی در آلاسکا به معنای نادیده گرفته شدن صدای اوکراین در مذاکراتی است که مستقیماً آینده این کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به گزارش اکونومیست، مذاکرات محرمانه در ژوئیه ۲۰۲۵ بین اوکراین و روسیه پیشرفت‌هایی داشت، اما غیبت اوکراین در آلاسکا نشان‌دهنده تغییر جهت دیپلماسی به سمت معامله مستقیم آمریکا و روسیه است.
ترامپ بارها از «تبادل سرزمینی» به‌عنوان راه‌حلی برای پایان جنگ سخن گفته است. به گزارش واشنگتن پست، پوتین خواستار عقب‌نشینی اوکراین از دونتسک و پذیرش کنترل روسیه بر مناطق اشغالی است. این پیشنهاد برای اوکراین غیرقابل قبول است، زیرا به معنای از دست دادن بخش‌های کلیدی خاک این کشور و به رسمیت شناختن اشغالگری روسیه است.
اوکراین نگران است که رویکرد ترامپ، که بر مذاکره مستقیم با پوتین متمرکز است، حمایت نظامی و اقتصادی غرب را کاهش دهد. در فوریه ۲۰۲۵، ترامپ کمک‌های نظامی به اوکراین را موقتاً تعلیق کرد و زلنسکی را به دلیل «ناسپاسی» سرزنش کرد. این سابقه، نگرانی کی‌یف را از کاهش تعهدات آمریکا افزایش داده است.
این در حالی است که نیروهای روسیه در شرق اوکراین، به‌ویژه در نزدیکی پوکروفسک، حدود ۷ کیلومتر پیشروی کرده‌اند و شهرهای کلیدی را تهدید می‌کنند. این فشار نظامی، اوکراین را در موقعیت ضعف قرار داده و احتمال پذیرش شروط سخت در مذاکرات را افزایش می‌دهد.
اوکراین به دنبال توافقی است که تمامیت ارضی، امنیت، و استقلال آن را تضمین کند. زلنسکی در دیدار با رهبران اروپایی تأکید کرد که هر توافق صلح باید با آتش‌بس فوری آغاز شود و بدون حضور اوکراین نهایی نشود. او همچنین خواستار ادامه تأمین تسلیحات، به‌ویژه سامانه‌های دفاع موشکی مانند پاتریوت، برای مقابله با حملات روسیه شد.
اهداف و استراتژی‌های ترامپ و پوتین
ترامپ در کمپین ۲۰۲۴ وعده داد که جنگ اوکراین را «در چند روز» پایان دهد.به همین دلیل، این دیدار بخشی از تلاش او برای تحقق این وعده و تقویت جایگاهش به‌عنوان میانجی بین‌المللی است.ترامپ امیدوار است با توافق بزرگ با پوتین، موفقیت دیپلماتیک کسب کند، اما به دنبال نتایج سریع و ملموس است که ممکن است به زیان اوکراین باشد.
ترامپ بارها اعلام کرده که منافع آمریکا در اوکراین محدود است و ادامه حمایت نظامی از کی‌یف پایدار نیست. او در نشست آلاسکا به دنبال توافقی است که هزینه‌های آمریکا را کاهش دهد، حتی اگر به معنای امتیازدهی به روسیه باشد.
به گزارش اکسیوس، مذاکرات آلاسکا فراتر از جنگ اوکراین است و شامل موضوعاتی مانند لغو تحریم‌ها، همکاری در قطب شمال، و مذاکرات هسته‌ای می‌شود که این نشان‌دهنده تمایل ترامپ به بهبود روابط با روسیه است.
اهداف پوتین از مذاکرات چیست؟
پوتین، که با حکم بازداشت دیوان کیفری بین‌المللی محدود شده، از این دیدار برای کسب مشروعیت دیپلماتیک استفاده می‌کند. بنابراین می توان سفر پوتین به آمریکا را یک پیروزی دیپلماتیک ارزیابی کرد. اما روسیه خواستار به رسمیت شناختن کنترل خود بر دونتسک، لوهانسک، و کریمه است. پوتین از مذاکرات آلاسکا برای تحمیل شروط خود، از جمله خلع سلاح اوکراین و عدم پیوستن به ناتو، استفاده می‌کند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، اعلام کرد که برخی تحریم‌های آمریکا پس از نشست آلاسکا لغو خواهد شد. این نشان‌دهنده تلاش پوتین برای کسب امتیازات اقتصادی است. اهداف ترامپ و پوتین با انتظارات اوکراین در تضاد است. در حالی که اوکراین خواستار حفظ تمامیت ارضی و تضمین‌های امنیتی است، پیشنهادات تبادل سرزمینی و کاهش فشار بر روسیه، منافع کی‌یف را تهدید می‌کند.
پیامدهای احتمالی نشست ترامپ و پوتین برای اوکراین
به گزارش فایننشال تایمز، پوتین خواستار عقب‌نشینی اوکراین از دونتسک و لوهانسک و پذیرش کنترل روسیه بر این مناطق است. اگر ترامپ این پیشنهاد را بپذیرد، اوکراین با فشار برای پذیرش واگذاری سرزمین مواجه خواهد شد، که به گفته زلنسکی «غیرقابل قبول» است.
ترامپ ممکن است با کاهش کمک‌های نظامی به اوکراین، کی‌یف را در برابر فشارهای نظامی روسیه آسیب‌پذیرتر کند. این امر می‌تواند به فروپاشی خطوط دفاعی اوکراین، به‌ویژه در شرق، منجر شود. خشم عمومی در اوکراین، همان‌طور که در پست‌های ایکس و گزارش‌های اسکای نیوز دیده می‌شود، می‌تواند به اعتراضات گسترده علیه زلنسکی منجر شود، به‌ویژه اگر او مجبور به پذیرش شروط تحمیلی شود.
همچنین موفقیت پوتین در کسب امتیازات دیپلماتیک و کاهش تحریم‌ها، موقعیت روسیه را در منطقه تقویت می‌کند و اوکراین را در موضع ضعف قرار می‌دهد. از این رو اروپا، به‌ویژه آلمان و بریتانیا، نگران است که توافق بدون حضور اوکراین، امنیت قاره را تضعیف کند.این در حالی است که فریدریش مرتس تأکید کرد که هر توافق باید با آتش‌بس آغاز شود و اوکراین در مذاکرات حضور داشته باشد.
نشست آلاسکا بین دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین در ۱۵ اوت ۲۰۲۵، نقطه عطفی در جنگ اوکراین است، اما غیبت اوکراین در این مذاکرات نگرانی‌های عمیقی در کی‌یف ایجاد کرده است. اوکراین انتظار دارد که هر توافق صلح با آتش‌بس فوری، حفظ تمامیت ارضی، و تضمین‌های امنیتی قوی همراه باشد. با این حال، پیشنهادات تبادل سرزمینی و تمایل ترامپ به کاهش درگیری آمریکا، منافع اوکراین را تهدید می‌کند.
واکنش‌های خشمگینانه مردم اوکراین و مواضع قاطع زلنسکی نشان‌دهنده عزم کی‌یف برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی است. از این رو آینده اوکراین به توانایی زلنسکی در لابی با غرب، حفظ فشار بر روسیه، و مدیریت انتظارات داخلی بستگی دارد.
۲۱۳/۴۲
