آنها مسخ شده‌اند. با چهره‌هایی که در تاریکی شب نور صفحه نمایش گوشی‌های هوشمندشان روشنشان کرده، شماره‌های کارت اعتباری که از قبل آماده کرده‌اند و انگشتانی که آماده لمس «افزودن به سبد خرید» است.
آنها گرگینه‌هایی هستند که تاریکی شب در جنگل مصرف‌گرایی ابراز وجود می‌کنند و منتظرند تا یکی از الف‌های افسانه‌ای جنگل‌های نوردیک را شکار کنند. هیولاهایی با چشمانی بزرگ و دلربا و دهانی که از یک طرف صورت به آن طرف کشیده شده. ترکیبی از بامزگی یک نوزاد و شومی یک هیولا!
"محمدعلی نژاد" نوشت: لابوبو، نام این عروسک روی بورس جدید است. عروسکی که دست یافتن به آن چندان کار ساده‌ای نیست. فروش رسمی آن فقط در بازه‌ای کوتاه آن هم از طریق اپ مخصوص پاپ مارت انجام می‌شود. علاقه‌مندان می‌گویند گرفتن یکی از این عروسک‌های کوچک ۱۵سانتی، از جنس پلاستیک و وینیل، با گوش‌های خرگوشی و لبخند شیطنت‌آمیز، مثل انجام یک کار غیرممکن است، یا حداقل چیزی سخت‌تر از پرداخت ۹۹/۲۷ دلار به‌عنوان قیمت رسمی آن!
آن‌طور که در افسانه‌ها آمده، لابوبوها (Labubu) قبیله‌ای از الف‌های مونث افسانه‌ای به نام «هیولاها» هستند که در جنگل‌های نوردیک زندگی می‌کنند. به گفته شرکت پاپ مارت، تولیدکننده این عروسک‌ها و برند آن، لابوبو یک فرنچایز مبتنی بر شخصیت است که عمدتاً شامل عروسک‌های پولیشی، فیگور و لوازم جانبی می‌شود.
طرفداران سرسخت این عروسک‌ها -کسانی که لابوبو را به موفقیت بزرگ مالی رسانده‌اند- می‌گویند لابوبو شادی خالص است، البته اگر بتوانید یکی از آنها را به‌دست آورید.
در طرف دیگر این دوقطبی، افراد بسیاری هستند که هیچ لذتی در این ایده نمی‌بینند. برخی معتقدند تب لابوبو نمایانگر آخرین مرحله کاپیتالیسم است، که با ترکیبی کامل از بی‌فایده بودن فنی، قیمت‌های بالای فروشندگان مجدد، تایید سلبریتی‌ها، و کمبود مصنوعی به‌وجود آمده است. برخی دیگر هم این عروسک‌های کوچک محبوب را به لحاظ ظاهری ناامیدکننده و حتی زشت می‌دانند.
اما همین تقسیم‌بندی -و ایجاد احساسات دوقطبی قوی- شاید دقیقاً همان چیزی است که لابوبو را به چنین کسب‌وکار بزرگی تبدیل کرده است. فهمیدن اینکه چرا برخی‌ها نمی‌توانند از این عروسک‌ها دست بکشند باعث ایجاد پرسش‌های بزرگ‌تری می‌شود درباره اینکه چه چیزی ما را خوشحال می‌کند، چه چیزی باعث می‌شود احساس آگاهی کنیم، و واقعاً وقتی کسی یک هیولا برای خود می‌خرد دقیقاً چه چیزی را می‌خرد.
لابوبوها از سال ۲۰۱۹ روانه بازار و در سال‌های اخیر به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده‌اند. محبوبیت آنها با پست‌های زنده در رسانه‌های اجتماعی از باز کردن جعبه‌هایی که مجموعه‌های نادر را نشان می‌دهد، تشدید شده است.
سلبریتی‌هایی مانند ریحانا، اما رابرتز و لیزا (از گروه بلک‌پینک) با وصل کردن این عروسک‌ها به کیف‌های دستی خود جنون و هیجان بیشتری به این روند بخشیده‌اند و آنها را به‌عنوان «اکسسوری» لوکس جدید برند کرده‌اند که طرفداران برای به‌دست آوردن آنها هر کاری می‌کنند بعد از آن، شرکت چینی پاپ مارت که این شخصیت‌ها را زنده کرده است، در سال ۲۰۲۴ درآمد ۸/۱ میلیارددلاری خود را گزارش داد که هفت برابر بیشتر از قبل از عرضه این عروسک‌ها بود. کلکسیونرهای مشتاق می‌گویند که به‌دست آوردن این عروسک‌ها تقریباً به نوعی «ارزش اجتماعی» تبدیل شده است و این در حالی است که روند محبوبیت آنها حتی با افزایش قیمت‌ها و افزایش مشکل کپی‌های تقلبی همچنان ادامه دارد.
امروزه یافتن لابوبوهای واقعی سخت شده است. این عروسک‌ها به‌سرعت به فروش می‌روند و در سایت‌های فروش مجدد با قیمت صدها دلار معامله می‌شوند. نسخه‌های تقلبی با نام «لافوفو» در اینترنت پخش شده‌اند. افراد مشهور نیز به آنها علاقه‌مند شده‌اند، از جمله اما رابرتز که ویدیوهایی از خریدهایش منتشر کرده و اعتراف به «وسواس» نسبت به آن دارد. مردم در اینترنت یافته‌های خود را به اشتراک می‌گذارند و حتی برای این عروسک‌ها لباس می‌خرند.
ویژگی جعبه‌های کور باعث شده خریداران مجبور باشند تا وقتی عروسک مورد نظرشان را به‌دست بیاورند، دوباره و دوباره خرید کنند. این یکی از سودآورترین روش‌های فروش هر نوع اسباب‌بازی فیزیکی یا دیجیتالی است.
لابوبوها تنوع زیادی دارند ولی وقتی صحبت از لابوبو می‌شود، معمولاً به نسخه‌های بسیار محبوب «آویز» اشاره دارد که دارای حلقه‌ای دوخته‌شده برای وصل کردن به کیف یا کمربند است و در کمتر از چند دقیقه تمام موجودی‌اش در فروشگاه‌های آنلاین تمام می‌شود. اما اگر به هر زحمتی لابوبوها را از یکی از عرضه‌های محدود پاپ مارت یا بازار دست دوم و با قیمتی بالاتر تهیه کنید، خواهید دید که بدن آنها نرم است و به اندازه‌ای کوچک است که در یک مشت جا می‌شود. آنها در رنگ‌های مختلف عرضه شده و معمولاً به‌صورت مجموعه فروخته می‌شوند. سایر اقلام خط لابوبو شامل عروسک‌های بزرگ‌تر (با قیمت فروش ۲۹۹ دلار)، لوازم جانبی مانند آویز گوشی و انواع فیگورهای پولیشی است. با این حال همه محصولات لابوبو یک ویژگی مشترک دارند: آنها برای دیده شدن و نمایش ساخته شده‌اند.
کاسینگ لانگ، هنرمند هنگ‌کنگی‌الاصل و خالق اصلی لابوبو، می‌گوید: «من همیشه جذب موجوداتی شده‌ام که در فضای بین خیال و واقعیت زندگی می‌کنند. شخصیت‌هایی که هم آشنا و هم مرموز به نظر می‌رسند.» لانگ که در هلند و اطراف فرهنگ بومی نوردیک و اروپایی بزرگ شده، قصد داشت این الهام‌ها -بازیگوش، دوست‌داشتنی و عجیب- را در لابوبو منعکس کند.
او درباره طراحی اصلی خود می‌گوید: «او خیلی پیچیده یا دقیق نیست، لبخند بزرگی دارد، چشم‌های باز و کمی شیطنت در چهره‌اش. لابوبو بازیگوش است اما کامل نیست- دندان‌های تیز، خز نامرتب دارد و کمی وحشی است. او بامزه است اما کمی عجیب و غیرقابل پیش‌بینی.»
دوگانگی لابوبو آن را به نوعی آزمون «رورشاخ» تبدیل کرده است؛ آزمونی که گاهی با نام آزمایش لکه و جوهر هم شناخته می‌شود، یک آزمون روانی است که در آن ادراکات فرد از لکه‌های جوهر جمع‌آوری‌شده و سپس آن را با کمک تفسیرهای روانی یا الگوریتم‌های پیچیده تجزیه‌وتحلیل می‌کنند. برخی روانشناسان از این آزمون برای بررسی ویژگی‌های شخصیتی یک فرد یا عملکرد عاطفی وی استفاده می‌کنند. افراد وقتی لابوبو را می‌بینند، واکنش شدیدی نشان می‌دهند. برخی احساس محبت شدید دارند. چشم‌های بزرگ و سر بزرگش یادآور الگویی است که محققان آن را «طرح نوزاد» می‌نامند، ویژگی‌هایی که در نوزادان و کودکان به‌وجود می‌آید و باعث تحریک حس والدینی و احساس سرخوشی در مغز می‌شود.
اما صرف نظر از اینکه لابوبو چقدر از این طرح نوزاد بهره می‌برد و هر گیرنده مغزی را فعال می‌کند، برخی هنوز آن را ناخوشایند می‌یابند. دهان‌هایی با دندان‌های تیز که تقریباً از یک طرف صورت تا طرف دیگر کشیده شده‌اند، حالتی شوم به عروسک‌ها می‌دهد. ابروهای برآمده و برجسته و چنگال‌های کوچک، ویژگی‌های دیگری هستند که شاید توضیح دهد چرا برخی آنها را پر از انرژی تاریک می‌دانند.
سخنگوی پاپ مارت می‌گوید، لابوبو بیشتر در میان زنان ۱۸ تا ۳۰ سال محبوب است. با این حال اخیراً جذابیت آن در میان مردها و همچنین افراد مسن‌تر بیشتر شده است. اگرچه کودکان هم لابوبو را دوست دارند اما آنها احتمالاً کسانی نیستند که برای خرید آن در اپلکیشن پاپ مارت آماده نشسته باشند. از آنجا که لابوبوها واقعاً برای بازی ساخته نشدند، ممکن است طراحان اسباب‌بازی لابوبو را بیشتر به‌عنوان یک اکشن فیگور در نظر بگیرند تا اسباب بازی معمول کودکانه.
وینسنت اسکالا، طراح اسباب‌بازی و استاد تصویرگری در مدرسه هنرهای تجسمی با تاکید بر اینکه این شدت دوقطبی بودن همان چیزی است که باعث موفقیت لابوبو شده، می‌گوید: «اگر لابوبوها قابل چشم‌پوشی بودند و واکنش‌ها نسبت به آنها سرد بود، هیچ‌وقت چنین اشتیاق عمیقی ایجاد نمی‌کردند.
برخی اصلاً به زیبایی‌شناسی عروسک‌ها اهمیت نمی‌دهند و فقط از ایده جنون غیرقابل اجتناب برآمده از محصولات بامزه متنفرند. لابوبو ممکن است خیلی از مردم (به‌خصوص نسل‌های هزاره و ایکس) را یاد تیکلی می المو (Tickle Me Elmo)، فربی‌ها (Furby) و بینی بیبی‌ها (Beanie Babies) بیندازد؛ اسباب‌بازی‌هایی که خیلی داغ و محبوب شدند و به‌سرعت از بین رفتند چون مردم از آنها خسته شدند. این سابقه وایرال شدن، همراه با ترجیح تاریخی نسل‌های هزاره به تجربه‌ها نسبت به اشیاء مادی، ممکن است باعث بی‌علاقگی یا سردرگمی و در برخی موارد خصومت شدید نسبت به سوگیری به لابوبو شود.
اسکالا می‌گوید: «فربی احتمالاً نزدیک‌ترین مورد به لابوبو است- چون خیلی‌ها آن را دوست داشتند و به همان اندازه از آن متنفر بودند.» و ادامه می‌دهد: «میزان تنفر فقط به تب‌وتاب کمک می‌کند و تمام این توجهات باعث می‌شود مردم بیشتر بخواهند.»
احتمالاً فکر می‌کنید تولید چیزی که همه می‌خواهند، بهتر از چیزی است که فقط بعضی از مردم می‌خواهند. اما میل انسانی چیز دیگری می‌گوید. جرد واتسون، استاد مدرسه بازرگانی NYU Stern که رفتار مصرف‌کننده را مطالعه می‌کند، بخشی از موفقیت لابوبو و وایرال شدنش را به نوسان آن مرتبط می‌داند.
اگر همه لابوبو می‌خواستند و داشتند، ارزش آن برای هر کس تا حدی مشخص می‌شد. اما طرفداران و متخصصان می‌گویند وقتی خریداران از عدم قطعیت‌ها درباره ارزش یا کودکانه بودن عبور می‌کنند، به شادی اجتماعی یا حداقل تعلق دست می‌یابند. وقتی یک فرد غریبه در خیابان لابوبو را تحسین می‌کند، مالک‌ها نوعی شادی خاص را تجربه می‌کنند.
واتسون می‌گوید: «این شور و اشتیاق همانند زمانی است که شما رازی را می‌دانید که بقیه از آن مطلع نیستند.» او این را با هیجان عاشق شدن برای فیلم جدید، سریال کمتر دیده شده یا موسیقیدان نوظهور که عموم کشف نکرده‌اند مقایسه می‌کند و می‌گوید: «اما وقتی همه وارد ماجرا می‌شوند، دیگر هیجان‌انگیز نیست.»
به نظر می‌رسد شرکت پاپ‌مارت از این میل به خاص بودن با خبر است و بازار را طوری طراحی کرده که به‌آسانی نتوانید به آن دست پیدا کنید.
الکساندر دپائولی، استاد بازاریابی، می‌گوید بین نسل Z و آلفا علاقه‌ای خاص به چیزهایی وجود دارد که کمی ناهنجار یا «خارج از قاعده» باشند. این پذیرش نواقص نشان‌دهنده یک تغییر فرهنگی گسترده‌تر است، که تمایلی به رد ظاهر کاملاً براق و صیقلی است که نسل هزاره به آن گرایش داشته‌اند. این اتفاق بازتابی است از تلاش شبکه‌های اجتماعی برای اصالت بیشتر و کمتر شدن ظاهرهای کاملاً آرایش‌شده و صیقلی در این فضا. او می‌گوید محبوبیت لابوبو ترکیبی از سبک و عملکرد است. مدل‌های «جعبه کور» که در آن خریداران نمی‌دانند کدام عروسک را باز می‌کنند، به هیجان کلکسیونرها اضافه کرده است.
خرید لابوبو نیاز به وقت زیاد یا پول فراوان دارد. اگر بخواهید بیش از قیمت ۹۹/۲۷دلاری فروش رسمی آن پرداخت کنید، می‌توانید این عروسک‌ها را در سایت‌های فروش مجدد مانند StockX یا ئی‌بی با قیمت ۶۰ دلار، ۱۲۰ دلار و حتی ۲۸۰ دلار پیدا کنید. اما اگر بخواهید مستقیم از شرکت مادر بخرید، به استراتژی و شانس نیاز دارید.
فرآیند پرداخت پاپ مارت مسیری پرچالش است. اگر بیش از حد کند باشید، کلیکرهای سریع‌تر تمام موجودی را می‌دزدند. اگر خیلی سریع باشید، سیستم هوشمند پاپ مارت ممکن است شما را به‌عنوان روبات فروشنده شناسایی کند و اجازه خرید را به شما ندهد.
اگر از این معرکه دیجیتال گذر کنید، یک «جعبه کور» دریافت می‌کنید. جعبه‌ای که یک لابوبو در آن هست اما تا زمانی که جعبه را باز نکنید نمی‌دانید کدام یک. این جعبه‌های کور معمولاً متعلق به سه مجموعه اصلی آویز لابوبو هستند -Sweet Macaron (لابوبوها به اسم دسرها و نوشیدنی‌ها)، Have a Seat (لابوبوها در حالت نشسته‌اند) و Big Into Energy (لابوبوها به نام احساسات)- هر مجموعه شش لابوبو مختلف دارد و هر کدام نسخه نادری به نام «سری مخفی» دارند که از هر ۷۲ جعبه تنها یکی از آنها وجود دارد. در کل ۲۱ شخصیت لابوبو مختلف وجود دارد که البته مجموعه‌های ویژه و برندهای جانبی را شامل نمی‌شود.
برای افرادی که برای اولین‌بار خرید می‌کنند فرقی نمی‌کند که چه لابوبویی گیرشان بیاید و هر جعبه یک سورپرایز جذاب خواهد بود، اما برای کلکسیونرها، هرچه بیشتر لابوبو بخرید، احتمال گرفتن تکراری‌ها بیشتر است. اگر خوش‌شانس باشید، ممکن است یکی از سری‌های مخفی آنها را به‌دست آورید، معادل بلیت طلایی ویلی وانکا، با این تفاوت که لازم نیست از دست یک کارخانه‌دار شکر عصبانی فرار کنید. همین موضوع باعث شده که برخی طرفداران جعبه‌ها را بارها برای رسیدن به این سری مخفی بخرند و اگر تکراری بود آنها را در بازار ثانویه به فروش بگذارند یا معاوضه کنند.
جینجر پنینگتون، استاد دانشگاه نورث‌وسترن و پژوهشگر روانشناسی مصرف‌کننده و انگیزه انسانی، اشاره می‌کند که لابوبو بسیاری از مکانیسم‌های روانی و احساسی مشابه با قمار را فعال می‌کند: از کمبود القا‌شده توسط شرکت، به اتفاقی بودن جعبه کور، تا رضایت فوری یا ناامیدی از خرید.
او می‌گوید: «حتی اگر خیلی‌خیلی ناامیدکننده باشد» که لابوبو نگرفته باشید یا یک عروسک تکراری داشته باشید، «این واقعاً انگیزه‌تان را کم نمی‌کند.» در عوض، شما روی بخشی که احساس خوب دارد تمرکز می‌کنید، نه آنکه افسوس بخورید یا دست بکشید.
چند سالی است که شنیده‌ایم نسل هزاره، اقتصادی را در پیش گرفته‌اند که «تجربه» را به «چیزها» ترجیح می‌دهند و به نظر نمی‌رسد این روند در حال تغییر باشد. شاید طرفداری نسل Z از لابوبوها تناقضی نداشته باشد؛ ممکن است هیجان تعقیب این عروسک‌ها دلیل جذابیت آنها باشد. یا شاید همه چیز مربوط به چشم‌های بزرگ شبیه نوزاد، لبخند ترسناک آنها، و رضایتی است که می‌دانید خیلی‌ها آن را نمی‌فهمند. با این حال یک چیز قطعی است، لابوبوها برای همه نیستند و همین موضوع هم رضایت دارندگانش را جلب کرده و هم سازندگانش. حداقل تا زمانی که این‌بار شاید فرشته‌ای از روشنایی‌ها بیرون بیاید.
